U izvještaju o globalnom stanju klime navodi se da je 2023. godine, posljednje za koju su dostupni pouzdani podaci, koncentracija ugljen-dioksida bila 420 čestica na milion (ppm), što je 151 odsto više u odnosu na 1750. godinu.
SMO navodi da to odgovara 3,276 gigatona (hiljada milijardi tona) ugljen-dioksida u atmosferi.
Koncetracije i drugih gasova s efektom staklene bašte, metana i azot-oksida, takođe su bile na najvišim nivoima u posljednjih 800.000 godina, a podaci u realnom vremenu pokazuju da su ti nivoi nastavili da rastu i prošle godine.
Stalni rast emisija gasova s efektom staklene bašte, zajedno efektima zagrijavanja klimatskog fenomena El Ninjo, glavni je uzrok globalnog zagrijavanja i obaranja temperaturnih rekorda 2023, a zatim i 2024, navodi WMO.
Godine od 2015. do 2024. godine bile su pojedinačno najtoplije godine u istoriji mjerenja, a 2024. je vjerovatno prva godina u kojoj je prosječna globalna temperatura bila za 1,5 stepeni viša u odnosu na predindustrijski period.
U izvještaju se potvrđuje se da je prošla godina bila najtoplija od početka mjerenja prije 175 godina, ali se dodaje da dugoročno zagrijavanje, prosjek tokom više decenija, ostaje ispod granice od 1,5 stepeni postavljene Pariskim sporazumom.
Globalna srednja temperatura 2024. godine bila je oko 1,55 stepeni iznad prosjeka u periodu od 1850. do 1900. godine.
„Zagrijavanje iznad 1,5 stepeni u jednoj godini ne ukazuje na to da su dugoročni temperaturni ciljevi Pariskog sporazuma nedostižni, ali to jeste poziv na buđenje da povećavamo rizike za naše živote, ekonomije i planetu“, rekla je generalna sekretarka SMO Seleste Saulo.
U izvještaju se procjenjuje da je trenutno dugoročno globalno zagrijavanje između 1,34 i 1,41 stepeni u poređenju sa predindustrijkim periodom.
Neočekivanim temperaturnim skokovima možda su doprinijeli i drugi faktori, uključujući promjene u solarnom ciklusu, masivnu vulkansku erupciju i smanjenje rashladnih aerosola, navodi se u izvještaju.
„Jasni znaci klimatskih promjena izazvanih ljudskim faktorom dostigli su nove visine 2024. godine, a neke od posljedica su nepovratne stotinama, ako ne i hiljadama godina“, saopštila je SMO, ukazavši takođe na ogromne ekonomske i društvene potrese usljed ekstremnih vremenskih uslova.
U izvještaju se ističe i da okeani nastavljaju da se zagrijavaju, nivo mora i dalje da raste i da se površina leda smanjuje alarmantnom brzinom.
Tokom svake od proteklih osam godina postavljen je novi rekord temperature okeana, koja je prošle godine bila najviša za 65 godina mjerenja.
Zagrijavanje okeana dovodi do degradacije morskih ekosistema, gubitka biodiverziteta i smanjenja ponora ugljenika u okeanu, podstiče tropske oluje i doprinosi porastu nivoa mora.
Klimatske projekcije pokazuju da će se zagrijavanje okeana nastaviti barem do kraja 21. vijeka, čak i ako se smanji emisija ugljenika.
Stopa porasta nivoa mora se tokom protekle decenije udvostručila u odnosu na period od 1993. do 2002. godine, navodi se u izvještaju i ukazuje da to ima štetne uticaje na ekosisteme i infrastrukturu i povećava rizik od poplava i kontaminacije podzemnih voda slavnom vodom.
Takođe se bilježe rekordi u pogledu smanjenja površine arktičkog i antarktičkog ledenog pokrivača i gubitka mase glečera.
SMO upozorava da su tropski cikloni, poplave, suše i drugi ekstremni vremenski događaji 2024. godine doveli do najvećeg broja novih raseljavanja ljudi zabilježenih u posljednjih 16 godina, uništavanju kuća, kritične infrastrukture, šuma, poljoprivrednog zemljišta i biodiverziteta, kao i da su doprinijeli pogoršanju kriza sa hranom i izazvali ogromne ekonomske gubitke.
„Naša planeta izdaje više signala na uzbunu, ali ovaj izvještaj pokazuje da je ograničenje dugoročnog globalnog porasta temperature za 1,5 stepeni Celzijusa i dalje moguće. Lideri moraju da pojačaju napore da bi se to dogodilo, da iskoriste prednosti jeftinih, čistih obnovljivih izvora energije za svoje ljude i privrede, sa novim nacionalnim klimatskim planovima koji treba da budu donijeti ove godine“, rekao je generalni sekretar Ujedinjenih nacija Antonio Gutereš.
Saulo je istakla da se moraju poboljšati sistemi za rana upozorenja i klimatske službe kako bi se pojačala otpornost na ekstremne vremenske i klimatske uslove.
