Povodom završetka 2024. godine, Asocijacija Spektra izrazila je protestu zbog, kako su naveli, izostanka političke volje i hrabrosti da se ljudska prava u Crnoj Gori unaprijede, a pravo na samoodređenje bude dostupno svima jednako, a ne samo odabranima.
„I pored jasnih apela civilnog društva, obavezujućih preporuka međunarodnih organizacija, te podrške Evropske Unije, Vlada Crne Gore u 2025. godinu ulazi sa već poznatom političkom praksom trgovine ljudskim pravima i popuštanja pred retrogradnim politikama svojih koalicionih partnera, čime nastavlja da ugrožava živote svojih građana i građanki“, navode iz Spektre.
Kako dodaju, u 2024. godini, nakon punih osam godina pripreme i zajedničkog rada civilnog društva, ministarstava, međunarodnih partnera, a posebno uz podršku Savjeta Evrope i delegacije EU, na sto Vlade Crne Gore, nakon puno teških kompromisa, te uz uvažavanje sugestija nadležnih resora i dobijanje saglasnosti svih nadležnih ministarstava, stigao je nacrt Zakona o pravnom prepoznavnju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja.
Ukazuju da je sami tekst zakona dobio nedavno pozitivnu ocjenu od Evropske komisije i pohvalu za unapređenje ljudskih prava u Crnoj Gori koja se vodila najboljom praksom zemalja članica Evropske unije u kreiranju ovog nacrta Zakona, čime su se stekli uslovi da se pronađe na Dnevnom redu Vlade Crne Gore.
„Podsjećamo, da je Komitet za sprečavanje torture Savjeta Evrope (CPT) naglasio obavezu država da omoguće pravno prepoznavanje roda bez sterilizacije, dok je Komitet za eliminaciju diskriminacije nad ženama Ujedinjenih nacija (CEDAW) pozvao Crnu Goru na ubrzavanje usvajanja zakonodavnih mjera kako bi transrodne žene dobile pravno priznanje roda bez podvrgavanja prislinoj sterilizaciji“, navode iz Spektre.
Kako dodaju, preporuke oba tijela su obavezujuće za Crnu Goru, a ispunjavanje preporuka CPT-a je i jedno od ključnih završnih mjerila za proces pristupanja EU u oblasti temeljnih prava.
Napominju da je Izvještaj Evropske Unije o stanju demokratije u Crnoj Gori za 2023. godinu naglasio je da su zakonodavne promjene, posebno u oblasti nediskriminacije neophodne, a Evropska komisija kroz izvještaj o proširenju naglasila je da Zakon o pravnom prepoznavanju roda još uvijek nije usvojen i istakla važnost ispunjena preporuka CPT-a.
„I upravo zbog svih nabrojanih dokaza da je ovaj zakon zapravo značajan za sve građane i građanke Crne Gore, politički akteri koji podržavaju retrogradne politike odlučili su da iza kulisa sabotiraju čitav proces i na taj način uskrate građane/ke kojima služe svojih osnovnih prava. Tako je, samo u decembru, gotovi nacrt bio tri puta uklonjen sa dnevnog reda Komisije za politički sistem, unutrašnju i vanjsku politiku, odlukom premijera Milojka Spajića uz obrazloženje da su potrebne dodatne konsultacije po ovom pitanju“, naveli su iz Spektre.
Ovim putem postavljaju pitanje: da li je nadležni ministar ljudskih i manjinskih prava Gjeka obavio navedene konsultacije i ako da, koji je njihov rezultat, a ako nije, zašto nije.
„Pozivamo ga da obavijesti javnost o preduzetim koracima da riješi problem blokade Zakona o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja, s napomenom, da uspješnost njega kao ministra zavisi od uspješnosti ministarstva koje vodi, te usvajanja politika koje predlaže“, ističu iz Spektre.
Pozivaju i premijera i ministra na odgovornost zbog izostanka ključnih koraka da se dovedu do kraja procesi unapređenja ljudskih prava i sloboda, koje aktivno koriste u razgovorima sa međunarodnim partnerima kao indikator progresivnog, demokratskog i evropskog karaktera aktuelne Vlade Crne Gore.
„Zakonska rješenja u formi nacrta koja su mrtvo slovo na papiru, a za koja izostaje politička petlja, ne donose nikakvu korist niti građanima i građankama niti Crnoj Gori u procesu demokratizacije i evropskih integracija. Za 2025. godinu, želimo Vladi Crne Gore spremnost i odlučnost da se odupre retrogradnim politikama koje su teg Crne Gore u procesu napretka, te da utvrdi prijedlog Zakon o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja i pošalje ga Skupštini na usvajanje“, zaključuju iz Spektre.
