Proces preoblikovanja Crne Gore iz države u teritoriju direktno je proporcionalan broju odrođenih Crnogoraca. U mjeri u kojoj se Crnogorci, po bilo kom osnovu, prirode srpskom nacionalnom korpusu i vežu za Srbiju ili naprave politički otklon od Crne Gore ka Srbiji, u istoj se umanjuju suverena prava koje crnogorska država vrši na državnoj teritoriji. Taj proces je uzeo toliko maha da nam je država već postala teritorija, kolonijalnoga statusa.
Politika zvanične Podgorice se usaglašava sa interesima Beograda i Banjaluke i u ta dva centra se pišu njeni zakoni. Mimo protokola predviđenoga za pośete stranih državnika i visokih dužnosnika, pohode je beogradski patrijarh Porfirije, banjalučki predśednik Dodik i srpski Vučić, jasno nam stavljajući na znanje da Crnu Goru kao državu drže privremenim rješenjem. Konačni rezultat takve politike je uvijek aneksija.
PRIMJERI
Građani kojima dominiraju mračne emocije osvete i mržnje ili trgovački porivi i u takvom stanju ,,dižu ruku“ na Crnu Goru, poučna su dva primjera. Ona pokazuju stanovište zvaničnoga Beograda o jednom znamenitom Crnogorcu koji se izjašnjavao Srbinom, i radio u interesu takozvanoga integralnoga srpstva, i o Crnoj Gori kao državi, ali i o njima.
Serdar Janko Vukotić umro je 1927. godine u Beogradu. Sahranjen je na beogradskom Novom groblju, u aleji u kojoj su, inače, sahranjeni beogradski trgovci i zanatlije. Donedavno je počivao u skromnoj grobnici. Na zahtjev zamjenika gradonačelnika Beograda Gorana Vesića, u februaru 2021. godine, unutar memorijalne cjeline ,,Arkade“, na tom istom groblju, sagrađen mu je pristojan spomenik od bijeloga mermera u obliku piramide, kao simbolički podstrek Crnogorcima da se ugledaju na njega i vojsku kojom je komandovao - da žrtvuju sopstvenu državu interesima Beograda.
Serdar je komandovao vojskom koja se 1916. godine u Mojkovačkoj bici besmisleno žrtvovala za interese Srbije, koja je inače tu žrtvu prezirala. Umjesto da se na vrijeme preko Albanije povuče u Grčku, ona je izginula na Mojkovcu, zakasnila da se na vrijeme izvuče iz zemlje, pala u austrougarsku klopku i kapitulirala.
Pa su tako tim činom obnove spomenika serdaru Janku Vukotiću, beogradske vlasti simbolički podsticale podgoričke, konstituisane nakon parlamentarnih izbora 2020. godine, da i one pođu stopama crnogorske vojske na Mojkovcu i polože Crnu Goru na oltar interesa Kalemegdana, što su one i uradile. Na spomeniku piše ,,Počasnom ađutantu njegovoga veličanstva kralja, armijskom đeneralu serdaru Janku Vukotiću, zahvalna otadžbina“, umjesto: ,,Serdaru Janku Vukotiću predśedniku crnogorske kraljevske Vlade, divizijaru crnogorske vojske, ministru vojske 1905. i 1913. godine, načelniku štaba crnogorske Vrhovne komande, general-ađutantu kralja Nikole, crnogorskom vojskovođi i pobjediocu sa Mojkovca, zahvalana domovina“. Od zvanične Srbije čašćen je jedino titulom počasnog ađutanta jednoga kralja koji mu je okupirao, popalio i porobio domovinu. O takvim Crnogorcima i njihovoj domovini zvanična Srbija ima stanovište oličeno u natpisu na tom spomeniku.
Što misle o donedavnoj crnogorskoj opoziciji a današnjim vlastima objavili su zvanično odmah nakon izbora 2020. godine, u jednoj emisiji na TV Hepy. Voditelj Milomir Marić, svome gostu, izvjesnom visokom funkcioneru BIA, kazao je da ga je u vrijeme predizbornih litija javnost oglasila šefom špijuna u Crnoj Gori. A on mu je odgovorio: ,,Ja nijesam špijun nego obavještajac. Obavještajci rade za svoju zemlju, a špijuni protiv svoje zemlje“. Tako je javno i zvanično cijelu nekadašnju opoziciju i skoro svu današnju vlast oglasio špijunima.
O njoj zvanični Beograd očito misli isto što i nekadašnji ruski obavještajac, a današnji predśednik Rusije, Putin, o Rusu Skripalju, otrovanom u Londonu, koji je špijunirao u korist Britanije. Na pitanje novinara u vezi njegovoga trovanja, odgovorio je: ,,Pih, špijun“.
MODELOVANJE IDENTITETA
Preoblikovanje crnogorskoga identiteta i odrođavanje Crnogoraca direktno je zavisno od političkoga, kulturnoga, obrazovnoga, naučnoga i duhovnoga uticaja Beograda. Iz te metropole posljednje tri decenije modelovan je crnogorski identitet. U to se zvanična Podgorica nije miješala, sem nešto u oblasti obrazovanja - napisala je pristojne udžbenike za osnovne i srednje škole.
Razmjera toga problema je bila svjesna i evropska diplomatija, koja je i zvanično i nezvanično upozoravala crnogorske vlasti i inteligenciju, da povedu računa o identitetu.
Odmah nakon referenduma 2006. godine, jedan njemački dužnosnik, na nekoj večeri u Kotoru, crnogorskim političarima je indirektno poručio da porade na državnome i nacionalnome identitetu. Završio je riječima: ,,Kao što je Bundestag jednostavno konstatovao da je Crna Gora nezavisna, isto tako jednostavno može konstatovati i promjenu toga statusa“. Ni taj ni drugi komentari takve vrste nijesu doticali ni vlast, ali ni crnogorske partije i uglednike koji su se samo zanimali za funkcije i sinekure - na leđima nose tovar krivice.
Na popisu iz 1991. godine, u ukupnom broju stanovništva, Crnogoraca je bilo 61,86% da bi 2011. pali na 44,98%. Srba je 1991. godine bilo 9,34%, a 2011. ih je - 28,73%. Između ta dva popisa broj Crnogoraca se smanjio za 16,88%, broj Srba uvećao za nešto malo više nego 3 puta. Ovi pokazatelji optužuju adrese koje su u posljednje tri decenije u opisu posla imale brigu o crnogorskom državnom i nacionalnom identitetu, da o tom poslu niti su vodili brigu niti su se u njega razumjeli.
Prepušten je bio savjetnicima koji su pogrešno savjetovali vlasti, vodeći računa o sopstvenoj kesi. Zato su mizerni doprinosi nekih javnih djelatnika nacionalnoj emancipaciji i državnoj nezavisnosti više vrednovani od cijele Crnogorske crkve. Za njih su se razmišljanja o identitetu i sam identitet završavali s himnom i zastavom.
VIŠE DIMENZIJA
Državni i nacionalni identitet ima više dimenzija. Za nas su najvažnije: etnološka koja se tiče materijalnoga i duhovnoga nasljeđa, odnosno kulture, religijska, povjesna, obrazovna, jezička, muzička, arhitektonska i spomenička. Nikada ne treba zaboraviti ni smisao jedne rimske poslovice za identitet koji se vezuje za domovinu, da je ona tamo đe je čovjeku lijepo.
Sigurno nije prelijepo u zemlji čija administracija prezire njene najbolje sinove na kojima počiva. Umjesto da osnaži crnogorski identitet, koji je direktno proporcionalan suverenitetu i dostojanstvu zemlje, lukrativnim poslovima osnažila je srpski. Tako je snažeći srpski identitet indirektno dobro pomogla svojevremenu pobunu protiv ustavnoga poretka, predvođenu Srpskom crkvom, kojoj su tepali litije. Na opštu štetu, pobuna je u njenu korist dobila razrješenje na avgustovskim izborima 2020. godine, i može nas koštati države.
Etnološka dimenzija identiteta tiče se materijalnoga i duhovnoga nasljeđa, odnosno tradicionalne kulture, koja je pod uticajem Srpske crkve dobila devijantne forme, koje nijesu bile prisutne u crnogorskoj tradiciji. Eksponiraju se kroz plemenska okupljanja uperena protiv teritorijalne cjelovitosti Crne Gore i guslarske večeri na kojima se, novokomponovanim guslarskim pjesmama, raspiruju međuplemenske, međunacionalne i međuvjerske omraze.
Pokretna crkvena kulturna baština od nacionalnog značaja izuzeta je i pohranjena u Muzeju i depoima Srpske crkve u Beogradu. Dok se kultura većine i dijela elite očituje oduševljenjem najnižim vrijednostima i strastima, koje se raspiruju posredstvom 120 beogradskih medija koji se emituju u Crnoj Gori. Posebno posredstvom dvije televizije: Hepy i Pink.
KULT SMRTI
Religijsku dimenziju identiteta diktira Srpska crkva opsjednuta smrću. Najočitija prezentacija te pojave je svojevremeno vađenje kostiju iz jama i slavljenje ubica koji su bezobzirno, na najmonstruozniji način, da nanesu najviše boli žrtvama, klanjem ubijali desetine i stotine, poput izvjesnoga popa Mace Vukojičića. Podupiru se i feudalnom praksom Ruske crkve, koja je nametana kmetovima - plivanje za krst časni na Bogojavljenje, padanje ničice pred popovima i metanisanje, što je uvreda za crnogorski slobodarski nerv.
Tako vjerujuće dovode u stanje pokornosti klerikalnim autoritetima. Praktikuju i okultne fantazije povezane sa smrću, tokom kojih sebi pridaju mitske moći i povezuju se sa srpskim epskim junacima iz srednjega vijeka. Osnovali su i red Pravoslavne omladine kako bi ih radikalizovali i instruirali da povjeruju u svetosavsku izabranost. Iako su to snovi i zamišljena prošlost, pseudonauka koju štampa ,,Društvo članova Matice srpske u Crnoj Gori“ ih opravdava. Među njima raspiruje pseudonaučne fantazije o porijeklu i povjesnoj ulozi naroda kojemu pripadaju, kako bi ih radikalizovala i pripremila da i život žrtvuju za interese srpstva.
PREUZIMANJE ISTORIJE
Sva crnogorska povijest u beogradskoj naučnoj i publicističkoj literaturi tumači se kao srpska. U Crnoj Gori u tome prednjači ,,Društvo članova Matice srpske u Crnoj Gori“, koje je upregnulo sve svoje snage da uvjeri čitalačku publiku da je naša povijest srpska.
Uključila se i SANU, koja posredstvom izdavačkih publikacija njenoga Vizantološkoga instituta štampa tone publikacija koje ciljano dokazuju da je ranosrednjovjekovna Duklja bila srpska država.
Pseudonaučnim metodama dovode u vezu razne srpske dinaste iz toga perioda sa dukljanskim gradovima, posebno Dukljanskim gradom na Martinićkoj gradini. Sve takve topose Srpska crkva stavlja na svoju listu spomenika na kojima vrši liturgiju ili ih kupuje. Kupila je zemljište u antičkoj Duklji na kojem su temelji tri najstarije antičke crkve u Crnoj Gori, staro manastirište sa velikim kompleksom zemljišta usred Pipera i plac na kome su temelji ranosrednjovjekovne dukljanske crkve, nasuprot Matinićke gradine, u Piperima. Odavno je u pośed upisala temelje dukljanskoga benediktinskoga samostana na Prevlaci kod Tivta. I ko zna što sve još.
OBLIKOVANJE SVIJESTI
Obrazovanjem, posebno u osnovnoj i srednjoj školi, oblikuje se svijest mladih generacija o sebi i sopstvenom identitetu. Do sredine prošle decenije ono je bilo najvažniji velikosrpski metod za asimilaciju. Udžbenici su štampani u Beogradu i sadržinski su bili utemeljeni u političkoj propagandi osmišljenoj krajem devetnaestog vijeka, koja je raspirivala velikosrpske iluzije o Crnoj Gori kao srpskoj Sparti, Prizrenu kao njenom glavnom gradu i srpskom moru od Neuma do Drača.
Tek posljednje decenije su pisani da budu u funkciji crnogorskih nacionalnih i državnih interesa, razvijaju patriotizam i podržavaju multikulturno društvo.
Jezik je temelj svakog identiteta koji u sebi sadrži kulturu, mentalitet, sjećanje, tradiciju i mnogo štošta. Oni koji umjesto crnogorske ijekavice i cijeloga jotovanja koriste ekavicu ili takozvanu srpsku ijekavicu, javno i glasno demonstriraju identitetsku inferiornost.
Ne ośećaju se komotno u crnogorskom, pa su prihvatili, ne srpski, nego beogradski jezički identitet. Dok nazivi mnogih kafića i preduzeća sa Crnom Gorom nemaju dodira. Svaki pristojan građanin pocrveni od stida kad prođe pored njihovih natpisa. Vlasnici im se očito stide pripadnosti crnogorskome prostoru i narodu. Stoga dominiraju nazivi firmi po nekim ozloglašenim italijanskim pokrajinama, ili su izvedeni iz italijanskog i engleskog jezika. To je posljedica stogodišnje jezičke prakse iz Beograda, koja je jezički kolonizirala Crnu Goru, indirektno napadajući crnogorski i mnogima nametnula srpski jezički identitet.
Beogradski turbofolk elementi u muzici, filmu i jeziku modelovali su savremeni crnogorski muzički identitet. Većina stanovništva, posebno seosko obrazovano i poluobrazovano, identifikovalo se sa turbofolk muzikom, pravoslavnom crkvom i seoskom tradicijom proslave Ilindana na planinama i seoskih okupljanja, koji su pod patronatom Beograda i Srpske crkve. Zato se ne treba čuditi onoj crnogorskoj omladini koja sa prethodnima ne dijeli iste vrijednosti, koja usred Podgorice, u patriotskoj ekstazi, pjeva domoljubne pjesme Marka Perkovića Tompsona i Miroslava Škora, jer nema svojih.
BRISANJE PAMĆENJA
Napadnuti su nam svi objekti od nacionalnog značaja – crkve, manastiri i pomoćni objekti. To je namjerni zločin promjene graditeljskih i estetskih osobina, estetskom unifikacijom širokih prostora od Dunava do Jadrana, pseudovizantijskim vrijednostima s ciljem poništavanja naše osobene graditeljske baštine, brisanja pamćenja i odrođavanja naroda. Jedan od primjera takve prakse je saborna crkva u Podgorici.
Ideja arhitekte je bila da pokaže da se može vladati Crnom Gorom iz Beograda, i to pomoću svetosavlja kao političke religije. U konačnome tako demonstriraju osvajačku ambiciju dokazujući se kao savremeni nasljednici kralja Dušana.
Pozabavit ćemo se nekim identitetskim simbolima i očitovanjima koji najviše bodu oču, vide se ili čuju u Podgorici i očituju inferioran crnogorski identitet kod građana; stide se zemlje i naroda kojemu pripadaju. Proizvod su stogodišnje prakse usaglašavanja politike Crne Gore s interesima Beograda, koji je brutalno nametao njihov povjesni identitet oličen u srpskim povjesnim ličnostima. Protagoniste je imao u crnogorskim političkim, naučnim, kulturnim i javnim ličnostima. Spremno su obilježavali gradski raster spomenicima i nazivima ulica lica koja su Crnu Goru zadužila neprijateljskim odnosom prema njenom suverenitetu, samo ne i znamenitim crnogorskim vladarima i domoljubima.
Između ostaloga, zato se i moglo dogoditi da nam takozvane litije, oko srpskoga identiteta okupe, dignu na noge mase i uspješno nasrnu na ustavni poredak. U protivnome, da je snažen crnogorski, ne bi nam danas zemlja ,,visila nad provalijom“.
SIMBOLI
Tako, glavni grad koji treba da reprezentuju dostojanstvo, snagu i moć zemlje, umjesto državnim zdanjima koja su nevidljiva u gradskom rasteru, obilježava seksualna simbolika falusoidnog pilona mosta ,,Milenijum“. Pod prozore državnih zdanja, u Ulici Svetoga Petra Cetinjskoga, obitava lirska kompozicija bronzanih skulptura ruskoga pjesnika Puškina i njegove ljubavi.
To je snažan odraz estetske prostote i nedostatka dostojanstva i dokaz opčinjenosti sopstvenom inferiornošću.
Pored skalina pješačkoga mosta, nalazi se bronzana figura ruskoga pjesnika Visockoga. Oba šalju jasnu poruku o statusu zemlje, kolonijalnom mentalitetu političara i inferiornome državnome identitetu. Dok kraljica Teuta, kralj Gencije, knez Vojislav, kraljevi Mihailo i Bodin, vladari iz dinastije Balšića, car Šćepan i knjaz Danilo nemaju spomenika u tome istome glavnome gradu, i nikome ne pada na pamet da ih on treba.
Recimo, u Vladu se ulazi iz Karađorđeve ulice a bronzani spomenik mu je u parku pored hotela ,,Hilton“; prkosno stoji kao beogradski politički agent i nijemo poziva na izdaju domovine u korist Srbije.
Urbano jezgro Stare varoši je devastirano, ali u njemu prkosno, u obliku spomenika, stoluje svetosavski agent Stefan Nemanja, na pragu novoosnovanoga beogradskoga manastira čiji je patron. Važan podgorički topos, koji je povezivao generacije Podgoričana s gradom i njegovom poviješću, Sokolski dom (kino Kultura), srušile su siledžije koje će po tome ostati poznate.
Da ne pominjem arheološke lokalitete, s kojima nas vezuje jedna nevidljiva duhovna nit, koja se proteže vjekovima i milenijumima, i povezuje te geografske tračke s našim svijetom; svi su zarasli u žbunje. Najvažnije ulice ne nose imena najznačajnijih ljudi naše istorije, nego često za našu povijest beznačajnih, ili poznatih ujedinitelja iz 1918. godine i prije 1918, kojima je Crna Gora i imenom i državnim bićem bila trn u oko.
Na kraju, ovim kratkim tekstom mogao samo samo da načnem problem identiteta i dotaknem se nekih njegovih manifestacija i dimenzija, da bih javnost upozorio na njihov smisao i posljedice za budućnost Crne Gore. Moramo radikalno da promijenimo naš odnos prema crnogorskom identitetu i djelujemo na njegovo snaženje, jer se u protivnom ni nama ni Crnoj Gori ne piše dobro. Bez Crnogoraca Crna Gora nema smisla da postoji kao država, a umjesto naroda Crnogorci će postat njeni stanovnici.
Međutim, naša spremnost da branimo slobodu, pravo da budemo Crnogorci u Crnoj Gori i baštinimo njene autentične jezičke, graditeljske, duhovne, tradicijske i kulturne vrijednosti, ne zavisi od veličine sile koja nam prijeti, nego od naših najvećih svetinja koje branimo i našeg odgovora. Napadnute su i branićemo ih.
