Na samom početku, najprije treba predstaviti činjenice. A one govore da je u pitanju najveća nuklearna elektrana u Evropi.
Pored toga, Energodar i samu elektranu gotovo od početka agresije drže ruski okupatori. Iz tog razloga, često se postavljalo pitanje – kako bi Rusi uopšte i napali nešto što se nalazi na teritoriji koju oni kontrolišu?
Za sada nema potvrđenih informacija
Odgovor su prošlih dana dali ukrajinski obavještajci. Oni, naime, tvrde kako su Rusi minirali elektranu, a preciznije jedan od bazena za hlađenje, i da postepeno povlače ljude sa te lokacije.
No, nijedna informacija – počev od te, sve do onih koje stižu sa druge strane – ipak nije zvanična, odnosno potvrđena.
Uzme li se u obzir najcrnji scenario, onda je ključno pitanje – šta bi se dogodilo ukoliko se eksplozija kod Zaporožja zaista i desi?
Iako situaciju u Ukrajini uglavnom pratimo zahvaljujući onome što saopštavaju politički, vojni i obavještajni izvori, ovog puta ćemo u obzir uzeti samo ono što kažu naučnici.
Svi su reaktori isključeni
Prvo, treba istaći da Nuklearna elektrana Zaporožje ima šest reaktora i da su svi oni u ovom momentu isključeni.
Reaktor pet je u fazi toplog gašenja, a ostali u režimu hladnog.
Hladno gašenje umanjuje rizik od katastrofe u slučaju bilo kakvog incidenta.
Pritom, ukrajinski Državni direktorat za nuklearnu regulaciju već je dva puta izdavao naređenja da i reaktor pet pređe na režim hladnog gašenja, no ruske okupacione snage to su ignorisale.
U Černobilju ih nije bilo: Zaštitne kupole ulivaju sigurnost
Svaki reaktor prekriven je hermetičkom kupolom, kakva, recimo, nije postojala u Černobilju.
Na pitanje da li kupole mogu biti uništene – odgovor glasi ‘možda’, ali samo u slučaju direktnog udara projektilom ili velikom eksplozijom unutar samog reaktora.
“Sve i da ih miniraju, jako teško bi ih uništili”
Ukrajinska naučnica Olena Parenjuk, koja radi na Institutu za bezjbednosne rizike na nuklearnim postrojenjima u okviru Nacionalne akademije nauka Ukrajine, ističe da bi bilo veoma teško uništiti reaktore ili rezervoare sa nuklearnim gorivom čak i u slučaju da oni budu minirani.
“Da bi se raznio reaktor ili rezervoar, potrebno je mnogo eksploziva. Govorimo o nevjerovatno velikoj veličini. Jer, sve ono što štiti reaktore, a u prvom redu kupole, napravljeno je tako da izdrži pet atmosfera (jedinica za pritisak)”, naglašava Parenjuk.
U pitanju su, dodaje, guste i debele betonske strukture.
“Teoretski, zaštita je takva da bi trebalo da izdrži izvjesne vanredne situacije u reaktorima. Zato je istinski teško direktno dići u vazduh reaktore. Ipak, to sa druge strane ne znači da je nemoguće – naročito kada je u pitanju Rusija”, dodaje ona.
Ako radijacija ipak bude oslobođena – ovo su potencijalne opasnosti
Mnogo je pitanja koja počinju sa ‘šta ako’. No, hipotetički – šta ako okupatori zaista izazovu eksploziju, a ako se na kraju dogodi ono što je i u tom slučaju malo vjerovatno – a to je da radijacija bude oslobođena?
U tom slučaju postojale bi dvije potencijalne zone kontaminacije.
Prva je u radijusu od 30 kilometara, gdje se nalazi 146 naselja u kojima je prije rata živjelo 538.000 ljudi. Najveća naselja u toj regiji su Nikopolj i Energodar.
Druga je u radijusu od 100 kilometara, gdje je smješteno 736 naselja sa 2,7 miliona stanovnika. Najveći gradovi u toj zoni su Zaporožje i Melitopolj.
Ukoliko se sve to dogodi na taj način, onda bi u pomenutim regijama postojala realna opasnost od izloženosti radijaciji za milione ljudi, a te bi regije stotinama godina bile nenaseljene.
Naravno, ono što i laici znaju jeste da se oblak radijacije nakon hipotetičke katastrofe nikad ne širi ravnomjerno centrifugalno, već da u velikoj mjeri zavisi i od pravca vjetra.
Pored zona kontaminacije, oblak radijacije u najgorem bi scenariju prekrio i znatan dio Evrope, ali i Rusije.
Još jedan veliki problem bio bi i u tome što bi došlo do kontaminacije Dnjepra i Azovskog mora, navode stručnjaci.
