Stejt department navodi da su parlamentarni izbori 30. avgusta bili konkurentni i da su održani u veoma polarizovanoj atmosferi, zbog pitanja religije i nacionalnog identiteta. Navode se i ocjene posmatračke misije OEBS-a (ODIHR) da su izbori bili generalno transprentni i efikasni, ali da je naglašeno da je vladajuća stranka stekla nedopustivu prednost zloputrebom položaja i državnih resursa i dominatnim medijskim izvještajima, što je podrilo kvalitet informacija koje su bile dostupne biračima.
“Među značajnim problemima kada je riječ o ljudskim pravima u Crnoj Gori Stejt department izdvaja tvrdnje o mučenju od strane vlade, proizvoljna hapšenja i pritvaranja, ozbiljne problem sa pravosuđem, proizvoljno ili nezakonito uplitanje u privatnost, ozbiljna ograničenja slobode izražavanje, značajno miješanje u slobodu mirnog okupljanja i udruživanja, ozbilja djela korupcije, krivična djela nasilja ili prijetnje nasiljem protiv osoba sa invaliditetima, pripadnika nacionalnih, rasnih i etničkih manjinja i krivična djela koja obuhvataju nasilje ili prijetnje nasiljem protiv pripadnika LGBTI zajednice”, navedeno je izvještaju.
Navedeno je da je nekažnjivost i dalje problem, a da vlada nije mnogo uradila na tome da identifikuje, istraži, krivično goni ili kazni zvaničnike odgovorne za kršenje ljudskih prava.
Takođe se ističe da u Crnoj Gori nije bilo izvještaja da su vlada ili njeni agenti počinili proizvoljna ili nezakonita ubistva, niti da je bilo prijavljenih nestanaka za koje su odgovorne vlasti. Dodaje se, međutim, da je bilo izvještaja u kojma se tvrdi da je policija mučila osumnjičene i da je u zatvorima i pritvornim centrima širom zemlje bilo prebijanja, iako su te mjere zabranjene ustavom i zakonima.
“Vlada je krivično gonila pojedine policajce i zatvorske čuvare koji su optuženi za su prekoračili ovlašćenja, ali je bilo odlaganja u sudskim postupcima. Nevladine organizacije prijavile su da je nekoliko policajaca, za koje je utvrđeno da su odgovorni za kršenje pravila služb, uključujući prekomjernu upotrebu sile, ostalo na dužnosti”, navodi se u izvještaju.
Ocjenjuje se da je nekažnjivost i dalje problem u snagama bezbjednosti, naročito među pripadnicima policije i zatvorskim čuvarima, te da ima izvještaja o lošim uslovima u zatvorima i pritvornim centrima.
U izvještaju se, između ostalog, navodi i da je tokom protesta u junu 2020. policija povremeno upotrebljavala prekomjernu silu kada je privodila demonstrante, da je tadašnja opozicija osudila “policijsku brutalnost” i ustvrdila da se zemlja kreće od autokratije do nasilne diktature”.
Prenosi se i ocjena nevladine organizacije MANS da su događaji u Budvi i drugim gradovima predstavljali flagrantno, brutalno policijsko nasilje protiv građana.
Stejt department napominje i da su nevladine organizacije i kancelarija Ombudsmana navele da su vlasti bile uključene u “širok spektar selektivnih hapšenja tokom sprovođenja mjera Ministarstva zdravlja za sprječavanje širenja Kovida 19”.
Između ostalog se navodi primjer pritvaranja episkopa Joanikija i još osam sveštenika Srpske pravoslavne crkve 12. maja 2020. zbog uloge u organizovanje litije u Nikšiću, uprkos vladinoj zabrani javnih okupljanja.
Ističe se da nedjelju poslije toga, policija nije preduzela akciju da pritvori ili uhapsi učesnike velikih, javne proslava Dana nezavisnosti 21. maja, uprkos obilju video i fotohgrafskih dokaza da građani nisu poštovali odluku Nacionalnog koordinacionog tijela (NKT) da se zabrane javna okupljanja.
Kada je riječ o pravosuđu, Stejt department navodi da je vlada izrazila podršku sudskoj nezavisnosti i nepristrasnosti, ali da su pojedine nevladine i međunarodne organizacije i pravni eksperti ustvrdili da su politički pritisak, korupcija i nepotizam uticali na tužioce i sudije.
Ocjenjuje se da je proces imenovanja sudija i tužioca i dalje donekle ispolitizovan, iako je ustavom i zakonima predviđeno da tužilački savjet bita tužioce, a sudski sudije. U izvještaju se navodi i da ima kredibilnih tvrdnji da je zemlja pokušala da zloupotrijebi sredstva međunarodnih agencije za sprovođenje zakona u politički motivisane svrhe kao odmazdu protiv određenih pojedinaca koji su van zemlje.
Podsjeća se da je Komisija Interpola za kontrolu međunarodnih naloga za hapšenje usvojila žalbu koju je podnio “biznismen u bjekstvu” Duško Knežević i “povukla nalog za njegovo hapšeje izdat u januaru 2019. godine.
Napominje se i da je specijalni tužilac optužio Kneževića za nekoliko krivičnih djela, među kojima su organizovanje kriminalne grupe, pranje novca i utaju poreza, a da je biznismen koji je pobjegao u London optužio predsjednika Mila Đukanovića za korupciju, tvrdeći da je nalog za njegovo hapšenje izdat pod pritiskom bliskih predsjednikovih saradnika i njegove porodice koji su, kako je ustvrdio, pokušavali da preuzmu kontrolu nad njegovom kompanijom i imovinom.
U dijelu izvještaja koji se odnosi na slobodu izražavanja i medija, Stejt department ocjenjuje da su te slobode garantovane ustavom, a da je vlada generalno poštovala ta prava.
“Međutim, neriješeni napadi na novinare, političko miješanje u javni servis, kampanje blaćenja koje se sprovodili provladini tabloidi, i nepravedni tretman i ekonomski pritisak ministarstava i agencija protiv nezavisnih i pro – opozicionih medija i dalje su značajan problem”, ističe se u izvještaju.
Stejt department ocjenjuje i da je korupcija i dalje bila problem u zemlji, a da vlada nije efikkasno sprovodila zakon koji predviđa krivične kazne za zvaničnike odgovorne za korupciju. Naglašava se da je tokom 2020. bilo brojnih izvještaja o vladinoj korupciji i da su zvančnici često bili odgovorni za koruptivne radnje, ali da za to nisu bili kažnjeni.
“Javnost je smatrala korupciju u praksi zapošljavanja zasnovanoj na ličnim odnosima ili političkim vezama endemskom u vladi i na drugim mjestima u javnom sektoru na lokalnom i nacionalnim nivoima, naročito u oblastima zdravstvene zaštite, visokog obrazovanja, pravosuđa, carine, političkih stranaka, policije, oružanih snaga, urbanog planiranja, građevinske industrije i zapošljavanja. Korupcija i nisko povjerenje u vladine instutcije bili su glavna pitanja na parlamentarnim izborima 30. avgusta”, navodi se u izvještaju.
Izveštaj o ljudskim pravima Stejt departmenta, koji se objavljuje posljednjih 45 godina, obuhvata međunarodno priznata pojedinačna, građanska, politička i radnička prava, kako je utvrđeno u Univerzalnoj deklaraciji o ljudskim pravima i drugim međunarodnim sporazumima.
