„Postojalo je očekivanje da će predsjednički izbori biti povod da se četiri člana OIK Šavnik 'predomisle' i glasaju za donošenje odluke o ponavljanju izbora na preostala dva biračka mjesta. To se moglo organizovati kad i jedan od dva kruga predsjedničkih izbora, ali se nije desilo. Osim toga, nema izvjesnosti ni kad bi se ta sad već sedmomjesečna saga mogla okončati“, kazao je za Portal Analitika član Državne izborne komisije (DIK) i saradnik na programima u Centru za građansko obrazovanje (CGO) Damir Suljević.
Lokalni izbori u toj varošici još nijesu okončani na dva biračka mjesta, a nema izgleda da bi se u skorijem to moglo dogoditi.
Suljević navodi da su nejasne i namjere onih koji kontinuirano opstruiraju ponavljanje izbora, kako tokom dana održavanja, tako i kroz rad OIK Šavnik.
„Činjenica je da se birački spiskovi promijeniti ne mogu. Naime, taj birački spisak je zaključen i ona lica koja su u trenutku zaključenja imala pravo glasa u toj opštini, imaju ga i danas, a imaće ga i onog trenutka kad god ponovo dođe do ponavljanja izbora na tim mjestima“, pojašnjava Suljević.
Nesporno da postojao je 'izborni turizam'
Prema njegovim riječima, lokalni izbori u Šavniku određuju ko će činiti vlast u toj opštini u naredne četiri godine, za razliku od predsjedničkih ili predstojećih parlamentarnih izbora gdje se bira vlast na nivou Crne Gore.
„Neko ko ima biračko pravo, ima pravo glasati na predsjedničkim i parlamentarnim izborima bez obzira na to u kojoj opštini ima prijavljeno prebivalište. U slučaju lokalnih izbora, pravo je uslovljeno i kriterijumom prebivališta, pa tako na lokalnim izborima mogu glasati samo oni koji imaju prebivalište u opštini u kojoj se izbori održavaju“, ističe sagovornik Analitike.
Nesporno je, smatra Suljević, da je u slučaju Šavnika postojao 'izborni turizam', što potvrđuju podaci do kojih se dolazi upoređivanjem biračkih spiskova iz nekoliko prethodnih izbornih ciklusa.
„To bi, i u slučaju uspješnog završetka lokalnih izbora, značilo da će ta opština imati vlast upitnog legitimiteta“, ocjenjuje Suljević.
Lanac odgovornosti prilično dug
On smatra da je lanac odgovornosti za ovakvo stanje u Šavniku prilično dug.
„Osim lica koja su direktno odgovorna za onemogućavanje sprovođenja glasanja, tu su i izmanipulisani birači koji su navedeni da promijene prebivalište, političke partije po čijim instrukcijama su radili i jedni i drugi, ali i MUP-a koji nije pažljivije vršio promjenu prebivališta. Konačno, odgovorne su i Vlada i Skupština Crne Gore, koje blagovremeno nisu uvidjele potrebu za tim da se ovo pitanje drugačije reguliše, a nakon što je Ustavni sud ukinuo odredbu Zakona o izboru odbornika i poslanika“, navodi Suljević.
U ovom trenutku lopta je, kako dodaje, u dvorištu tužilaštva, koje treba da utvrdi da li su, na koji način i koji politički subjekti instruisali svoje birače da promijene prebivalište i da se registruju u Šavniku.
„To znači i da postoji potreba da se već pokrenuti postupci protiv lica odgovornih za prekidanje izbora pravosnažno okončaju u razumnom roku, i to sa osuđujućim presudama“, kaže Suljević.
Uz to, dodaje, neophodno je da tužilaštvo temeljno ispita razloge zbog kojih se, (ne)odlučivanjem OIK Šavnika, onemogućava biračima u toj opštini da ostvare svoje biračko pravo, a u čemu sigurno postoje i elementi krivične odgovornosti.
Osnovni sud na Žabljaku pokrenuo je 16 postupaka u vezi s izborima u Šavniku, dok je u ODT Pljevlja pristiglo 29 krivičnih prijava.
CGO, prema riječima našeg sagovornika, nema novih informacija o statusu pokrenutih postupaka.
„Naša je procjena bila da bi sada bio red na tužilaštvu i sudovima da pravovremeno obavještavaju javnost o fazi u kojoj se ti postupci nalaze, imajući u vidu javni značaj tih slučajeva i potrebu da efikasnost pravosuđa prema tim licima bude opominjuća za sve one koji pokušaju nešto slično“, ističe Suljević.
Prilika za otvaranje pitanje izmjena izbornog zakonodavstva
Za razliku od lokalnih, u slučaju predsjedničkih ili parlamentarnih izbora, DIK je, kako objašnjava Suljević, ovlašćen preuzeti ovlašćenja OIK-a ukoliko ona ne izvršava svoje obaveze.
„Taj vid opstrukcija kakav postoji sada od strane OIK Šavnik neće moći da bude vršen u slučaju parlamentarnih izbora, a ne cijeni se ni da postoji motiv za to“, ističe Suljević.
Demokratija, fer izbori i sam izborni postupak već su, kaže on, devastirani situacijom u Šavniku.
„Želim vjerovati da ovakva situacija makar privatno zabrinjava donosioce odluka, kojima reforma izbornog sistema mora biti jedan od prioriteta čim se okončaju parlamentarni izbori i konstituiše nova državna vlast. Lokalni izbori u većem broju opština nedavno su uspješno okončani, kao i predsjednički izbori, što se očekuje i sa parlamentarnim. Jedan period odsustva izbora i izbornih kampanja, koji nam izvjesno slijedi, prava je prilika za otvaranje pitanje izmjena izbornog zakonodavstva“, zaključuje Suljević.
