Francuska ostaje privržena svakom novom članstvu pod uslovom da je ono u interesu Evropske unije i zemlje kandidata, a Zapadni Balkan s pravom ima svoje mjesto u Evropi, koja je spremna da ga primi, ali to podrazumijeva adekvatne reforme i sa jedne i sa druge strane, poručio je u intervjuu Pobjedi ambasaor Francuske u Podgorici Kristijan Timonije.
- Podstičući usvajanje nove realističnije metodologije, Francuska je pokazala svoju dobronamjernost i istovremeno se ponovo uključila, na direktnu inicijativu predsjednika Emanuela Makrona, u politiku i razvoj regiona. Bez sumnje, naše predsjedavanje EU će za nas biti prilika da zajednički ostvarimo napredak pod uslovom da se mobilišu istinske proevropske snage Zapadnog Balkana, naročito u borbi, uz našu pomoć, protiv korupcije, organizovanog kriminala i za napredak u oblasti vladavine prava – naveo je ambasador Timonije.
Ocijenio je i da Francusku na proljeće, za kada je predviđeno održavanje predsjedničkih izbora na kojima će predsjednik Makron, po ocjeni analitičara, pokušati da se izbori za lidersku dominaciju u Evropi, „čekaju posebni uslovi“.
- Što se tiče pitanja novih članica, potrebno je bolje ubijediti francusko javno mnjenje, kao uostalom i ostala u EU. Nova metodologija ide u prilog tome, ali treba raditi i na mijenjanju slike koju imamo o tim zemljama, a koju i dalje kvare ratovi i neke pomenute pošasti – rekao je Timonije.
Ističući kako „Zapadni Balkan predstavlja izazov za pitanje kredibiliteta EU“, Timonije je ocijenio i da će konferencija u junu, posvećena tom regionu, biti prilika da se napravi „pregled i plan za konkretnu obnovu saradnje“.
Govoreći o Crnoj Gori, ocijenio je da je pređen značajan dio puta, ali i da su nam za ulazak u evropsku zajednicu neophodni pomirenje, stabilizacija i razvoj.
- Sve ovo znači da Evropska unija nastavlja da pruža punu pomoć i solidarnost, ali i da države kandidati moraju biti jasne i konkretne u pogledu evropske budućnosti kao svog prioriteta. Ovo važi za institucije, strateške ili bezbjednosne orijentacije, ali i za izbor ekonomskih partnera – naglasio je francuski ambasador.
Vaša zemlja je od 1. januara i zvanično preuzela polugodišnje predsjedavanje Savjetom Evropske unije. Koji su ciljevi francuskog predsjedavanja i što zemlje Zapadnog Balkana, među kojima je i Crna Gora, mogu očekivati tokom tih pola godine?
Francuska po trinaesti put predsjedava Savjetom Evropske unije, ali po prvi put od potpisivanja Lisabonskog ugovora 2008. godine i nove konfiguracije Unije kada je ustanovljena funkcija stalnog predsjednika Savjeta EU, na kojoj je danas Belgijanac Šarl Mišel. Predsjednik Makron je definisao svoju ulogu rotirajućeg predsjedavajućeg „inspirativnom funkcijom“ tokom šestomjesečnog perioda. To podrazumijeva obavezu da se obezbijedi kontinuitet u realizaciji brojnih evropskih projekata koji su u toku, na čemu ćemo raditi u okviru intenzivnog programa ministarskih sastanaka. Takođe, to podrazumijeva doprinos davanju odgovora na aktuelne krize, kao što je sanitarna kriza ili kriza na međunarodnom nivou gdje se očekuje konkretna i vidljiva akcija Evropske unije.
Na jedan specifičniji način želimo da se postigne napredak u postizanju globalnih ciljeva posredstvom konkretnih mjera. Želimo da podržimo ekološku tranziciju kroz sistem poreza na CO2 (ugljen-dioksid) za uvozne proizvode na granicama Evropske unije kako bismo odbranili evropsku proizvodnju koja funkcioniše po standardima koji su odgovor na klimatske izazove. U interesu građana i potrošača želimo da ostvarimo napredak u uspostavljanju zakonskih regulativa za onlajn platforme Google, Amazon, Facebook i Apple (GAFA). Da kroz jedinstveno upravljanje krizama obezbijedimo bolju zaštitu spoljnih granica Evropske unije. Da posredstvom minimalne evropske zarade doprinesemo socijalnoj politici Evrope i, najzad, da kroz jačanje saradnje u okviru korišćenja svemirskog prostora doprinesemo ostvarivanju napretka u evropskoj politici odbrane i bezbjednosti, zarad našeg zajedničkog suvereniteta.
Što se tiče međunarodnog partnerstva, tu imamo dva prioriteta. Jedan je Afrika, zbog direktnog uticaja njene budućnosti na evropsku budućnost. Drugi je Zapadni Balkan, koji predstavlja izazov za pitanje kredibiliteta Evropske unije. Njemu će biti posvećena posebna konferencija u junu mjesecu, uz široko učešće, nadamo se, naprednih snaga. Biće to prilika da napravimo pregled i plan za konkretnu obnovu saradnje na Zapadnom Balkanu.
Uključuje li ta obnova saradnje i promjenu francuskog odnosa prema politici proširenja na Zapadni Balkan, budući da Francuska važi za državu članicu EU koja se tome najviše protivi?
Nemojmo zaboraviti istorijsku ulogu koju je Francuska imala u procesu pridruživanja Evropskoj uniji nekoliko sadašnjih članica. Ostajemo privrženi svakom novom članstvu pod uslovom da je ono u interesu EU i zemlje kandidata. Predsjednik Makron je na to ukazao u više navrata nakon govora koji je održao na Sorboni 2017. godine. Zapadni Balkan s pravom ima svoje mjesto u Evropi koja je spremna da ga primi, ali to podrazumijeva adekvatne reforme i sa jedne i sa druge strane. U tom pogledu, podstičući usvajanje nove realističnije metodologije, Francuska je pokazala svoju dobronamjernost i istovremeno se ponovo uključila, na direktnu inicijativu predsjednika, u politiku i razvoj regiona. Bez sumnje, naše predsjedavanje Evropskoj uniji će za nas biti prilika da zajednički ostvarimo napredak pod uslovom da se mobilišu istinske proevropske snage Zapadnog Balkana, naročito u borbi, uz našu pomoć, protiv korupcije, organizovanog kriminala i za napredak u oblasti vladavine prava.
Francusko predsjedavanje Savjetom EU dešava se u periodu kada se Vaša zemlja istovremeno priprema i za predsjedničke izbore na proljeće. U kojoj mjeri Francuska, u tim okolnostima, može da se fokusira na prioritete predsjedavanja, ali i samu politiku proširenja?
Na proljeće nas čekaju posebni uslovi. Ipak, to je prilika i za francuske i evropske političke rukovodioce i za građane da se suoče sa svojom odgovornošću. Posljednja finansijska i zdravstvena kriza učinile su da postanemo svjesni da se brojne odluke koje se tiču naše budućnosti i mogućih rješenja moraju donijeti na evropskom nivou. Postalo je očigledno da mi, takođe, zajedno sa našim predsjednikom odlučujemo o stavu koji ćemo zauzeti na nivou Evrope u pogledu konkretnih situacija kao i naizgled dalekih pitanja.
Što se tiče pitanja novih članica, potrebno je bolje ubijediti francusko javno mnjenje, kao uostalom i ostala u EU. Nova metodologija ide u prilog tome, ali treba raditi i na mijenjanju slike koju imamo o tim zemljama, a koju i dalje kvare ratovi i neke pomenute pošasti.
Analitičari smatraju da će eventualnu pobjedu na izborima francuski predsjednik Emanuel Makron iskoristiti da se, nakon odlaska Angele Merkel, nametne kao „igrač broj jedan“ u Evropi. Kakvo je Vaše mišljenje o tome? Ima li predsjednik Makron takve ambicije?
Predsjednik Makron je i razumom i srcem ubijeđeni Evropljanin. Nije se dvoumio da pitanju evropske budućnosti Francuske da centralno mjesto u svojoj kampanji od 2016. godine, kao i dijalogu sa Francuzima koji se vodi u formi debata i građanskih konvencija. Želio je da se debata o evropskoj budućnosti proširi na evropski nivo i da razgovor na tu temu rezultira konkretnim predlozima tokom francuskog predsjedavanja Savjetom Evropske unije. To znači da suštinu evropskog sistema čini njegov pluralizam, odnosno poštovanje svih država članica „ujedinjenih u različitosti“, iako proces donošenja odluka sigurno zaslužuje po neku korekciju... U svakom slučaju, ovo predsjedavanje je svojevrsna vježba kompromisa pa čak i odmjerenosti, što ne isključuje mogućnost izvora nadahnuća... Predsjednik, koji se lično angažovao u nekoliko važnih oblasti kao što je plan evropske obnove, zna da su za stvaranje jedinstva, koje će predstavljati snagu Evropske unije, neophodni strpljenje, snaga ubjeđenja i sposobnost okupljanja onih koji imaju dobru volju u pogledu dinamičnog kompromisa.
Slovenija, čije je predsjedavanje Savjetom EU upravo okončano, je predlagala da se, kao vremenski okvir za punopravno članstvo zemalja Zapadnog Balkana u EU precizira 2030. godina. Može li EU u narednih osam godina prevazići unutrašnje probleme i okrenuti se prijemu novih članica?
Da li je pristup koji podrazumijeva određivanje datuma prikladan? O ovome se može diskutovati. Zemlje regiona su u različitim situacijama, sa različitim prednostima i slabostima. Uvijek je moguć brzi napredak, ali nažalost i brzo nazadovanje. Nova metodologija ističe upravo tu dimenziju – nagraditi napredak, a u slučaju nazadovanja suočiti se sa odgovornošću.
Izostanak preciziranja vremenskog okvira otvara pitanje iskrenosti evropskih lidera kada potvrđuju evropsku perspektivu ovih prostora i tvrde da region vide kao svoj integrativni dio. Šta nas uvjerava da je zaista tako?
Svi su sada ubijeđeni da je pridruživanje Zapadnog Balkana uslov za zaokruživanje priče o Uniji i njenoj bezbjednosti. Crna Gora je prihvatila novu metodologiju sa kojom se krenulo 2020. godine, u namjeri da proces bude realističniji, ali sa jasnim ciljem članstva, pri čemu se posebna pažnja poklanja pravosuđu i vladavini prava. Pređen je značajan dio puta, ali ostalo je još od agende, a tiče se stabilizacije, pomirenja i razvoja što je neophodno da bi države regiona mogle postati sastavnim dijelom Unije, pri čemu pitanje vladavine prava mora biti čvrsto utemeljena baza. Sve ovo znači da Evropska unija nastavlja da pruža punu pomoć i solidarnost, ali i da države kandidati moraju biti jasne i konkretne u pogledu evropske budućnosti kao svog prioriteta. Ovo važi za institucije, strateške ili bezbjednosne orijentacije, ali i za izbor ekonomskih pratnera.
Često se potencira i teza da će, stalnim odlaganjem proširenja, zapadnobalkanske države alternativu evropskom bloku naći u suprotstavljenim geopolitičkim silama poput Rusije, Kine i Turske koje ne postavljaju nikakve uslove za investicije. Koliko ćemo još biti na čekanju?
Nestrpljenje građana regiona je zaista razumljivo, ali da li ga treba iskazivati Evropskoj uniji? Više nego bilo koji drugi spoljni sagovornik, Unija ulaže velike napore koji se mjere milijardama eura bilateralne pomoći za administrativne reforme i izgradnju infrastrukture, u perspektivi članstva kao jedinog mogućeg ishoda. Vjerovatno se ponekad potcjenjivala uloga istorijskih i društvenih okolnosti, čak i neophodnost veće rigoroznosti u djelotvornosti vladavine prava.
Evropska strana je sigurno postala zahtjevnija u pogledu transparentnosti i odgovornosti elita, imajući u vidu iskustvo sa prethodnim proširenjima. Građani se upravljaju upravo po tom modelu, a ne shodno nižim standardima. Moramo da pothranimo njihova nadanja, a da pri tome ne razočaramo kada su u pitanju njihovi zahtjevi.
Volja više od tri četvrtine Crnogoraca mora biti ispoštovana
Crna Gora, od smjene političke garniture koja je državom upravljala posljednjih trideset godina, prolazi kroz turbulentan period sa neizvjesnom perspektivom. Evropska integracija zemlje je u svom tom haosu postala marginalna tema. Kako ocjenjujete smjer u kome se krećemo posljednjih godinu i po?
Nastavićemo da podržavamo građane Crne Gore na evropskom putu koji su izabrali velikom većinom. Demokratska smjena vlasti je sama po sebi nešto što treba cijeniti pod uslovom da se zadrži evropski pravac posredstvom efikasnih reformi. Ispred svega treba da bude sposobnost Crne Gore da sprovede volju koja povezuje više od tri četvrtine Crnogoraca. To podrazumijeva napredak u uspostavljanju pravosudnog sistema usklađenog sa evropskim normama, napredak u demokratskom životu u skladu sa našim vrijednostima, u depolitizovanoj administraciji i nastavku borbe protiv korupcije i organizovanog kriminala.
