Nedavno, 24. februara 2025. navršilo se tri godine od zločinačke agresije Rusije na nezavisnu Ukrajinu. Trogodišnjicu rata obilježila je više nego nepovoljna situacija za Ukrajinu, iako je za tri godine rata pokazala izuzetno herojstvo u odbrani zemlje od daleko vojno jačeg agresora. Umjesto nagrade za herojsku borbu u odbrani evropske sigurnosti, pored ogromnog broja žrtava, porušenih gradova, više od jedne desetine kuća u Ukrajini je oštećeno ili potpuno uništeno od početka ruske agresije, uništenih energetskih postrojenja, obrazovnih ustanova, industrijskih objekata, Ukrajina je ostavljena na cjedilu od dojučerašnjih saveznika.
Ruske trupe, uprkos njihovoj brojnosti, već duže vrijeme ostvaruju spori napredak u istočnom dijelu Ukrajine. Cijena za to u ruskim životima je ogromna. Kad bi se to nastavilo, Rusija bi vjerovatno morala da pokrene masovnu regrutaciju, što bi bilo vrlo nepopularno i čak bi moglo da destabilizuje Putinov režim. Ali, Putinu stiže pomoć! U situaciji kad Ukrajina predstavlja branu eventualnim daljim aspiracijama Moskve i otvorenim nagovještajima o obnovi „ruskog carstva“, desio se u Americi Tramp. Neko reče da se Tramp, novoizabrani predśednik USA, može jednog dana probuditi i ukinuti Ujedinjene nacije, da bi objasnio kako se radi o nepredvidljivom i impulsivnom čovjeku, sa često iracionalnim odlukama. Već je izašao iz Svjetske zdravstvene organizacije i Pariskog ugovora o zaštiti prirode. Izjava u kojoj sebe naziva kraljem i čovjekom koji bolje zna svaku oblast ljudske djelatnosti od bilo kog drugog, dovoljno govori o njegovom narcisoidnom, samoživom i neuračunljivom karakteru.
Desničari u Evropi
Dovoljno je pogledati ko je u Evropi podržao izbor Donalda Trampa za predśednika USA, kako bi se viđelo da se radi o nedemokratskim, desničarskim, populističkim režimima u Mađarskoj, Slovačkoj, Srbiji, pa i u Crnoj Gori. Śetimo se ushićenog pjevanja premijera Spajića u automobilu pobjedi Trampa. Pored režima u navedenim zemljama, Tramp je imao ogromnu podršku od evropske ekstremne desnice, koja nije gadljiva na ruske dolare, poput francuskog Nacionalnog okupljanja (Ressemblement - RN), njemačke Alternative za Njemačku (Alternativa für Deutschland - AfD), austrijske Slobodarske stranke (Freiheitliche Partei Ősterreichs - FPŐ) i Švajcarske narodne stranke (Schweizerische Volkspartei - SVP). Tu su i manje brojni nordijski naprednjaci u Danskoj i Norveškoj.
Jačanje desničarskih političkih opcija u Evropi posljedica je velike ekonomske krize, izazvane dobrim dijelom agresijom Rusije na Ukrajinu, zatim nedostatka socijalne kohezije, pri čemu čelnici desničarskih stranaka koriste i društvene poremećaje poput migracija, nasilnog ekstremizma koji vodi u terorizam za proizvodnju straha, širenja netrpeljivosti i mobilizaciju nacionalističkih snaga. Uspon evropske krajnje desnice koincidira sa opštim rastom desnog populizma. Tokom govora na Minhenskoj bezbednosnoj konferenciji od 14 – 16. februara, američki potpredsednik Džej Di Vens oštro je napao evropske demokratije rekavši da najveća prijetnja sa kojom se suočava Evropa ne potiče od Rusije i Kine, već „iznutra“. Tako je on optužio evropske vlade, ukljujuči i britansku, za odstupanje od „njihovih vrijednosti i ignorisanje briga glasača u vezi sa migracijom i slobodom govora“, otvoreno podržavajući ekstremnu desnicu u Evropi.
Osobe koje okružuju Trampa, poput Ilona Maska i Džej Di Vensa, podržavaju sve gafove Donalda Trampa, podilazeći mu iz čistog oportunizma. Ilon Mask, npr, Trampovu besmislicu, neutemeljenu na bilo kakvom dokazu, da je Volodimir Zelenski korumpiran i da ima podršku manju od 4%, rekao mu Putin, začinjava glupošću da Zelenski prezire ukrajinski narod i da želi da se održi na vlasti na mrtvim tijelima ukrajinskih vojnika. Btw, ukrajinski parlament usvojio je rezoluciju kojom potvrđuje legitimitet Volodimira Zelenskog kao predśednika, potvrdivši da izbori nijesu mogući dok se rat ne završi.
Mandat Zelenskog trebalo je da istekne u maju 2024. godine, ali je zbog ratnog stanja i agresije Rusije održavanje izbora suspendovano. Evropski lideri su osudili Trampovu podvalu da se radi o diktatoru. Zanimljivo je da Tramp nema problem sa načinom izbora Putina za predśednika Rusije, eliminaciju od strane Putina svih ostvarnih opozicionara i farsom od ruskih izbora, u kojima protivkandidati podržavaju u kampanji samog Putina. Konačno, samo iracionalan čovjek može upoređivati izbore u Ukrajini sa izborima u Rusiji po pitanju demokratije. Zelenski je spreman da ode sa mjesta predśednika Ukrajine u zamjenu za mir ili članstvo u NATO.
Trampovo „cipelarenje“
Nažalost, Tramp je svjestan da je Zelenski najslabija karika u podmukloj trgovini sa sudbinom Ukrajine i da od njega ucjenom može dobiti ustupke koje od Putina ne može. Zato Tramp „potpuno razumije“ Putinove imperijalističke stavove, što je presedan u novijoj istoriji USA, dok, opčinjen Putinovom demagogijom, optužuje Ukrajinu kao krivca za početak agresije Rusije na nju, proširujući krivicu i na one koji su humano pružili pomoć Ukrajini u odbrani njene teritorije. Što podśeća na onu čuvenu sentencu iz filma „Balkanski špijun“: „Đura će ti oprostiti što te tukao“.
Iako podaci govore o pomoći Ukrajini od strane USA u iznosu od cca 183 milijardi USD, Tramp barata sa besmislenom cifrom od 500 milijardi USD, tražeći od ionako vojno i ekonomski ugrožene Ukrajine povraćaj 500 milijardi USD kroz eksploataciju rijetkih minerala u Ukrajini. To se u žargonu zove cipelarenje onoga ko leži na zemlji polusvjestan. Radi se o mineralima koji su važni, između ostalog, za proizvodnju pametnih telefona, kompjutera i medicinske opreme. Očigledan razlog je kineska dominacija kritičnim mineralima. Mada, imajući na umu osvetnički karakter Trampa, razlog odnosa prema Ukrajini može ležati i u odbijanju Zelenskog da učestvuje u kampanji protiv Bajdenovog sina u vrijeme prethodnih izbora između Bajdena i Trampa, koje je Tramp izgubio. No, Ukrajina je u poziciji da je čak bila spremna da potpiše ugovor sa Trampom ukoliko joj se garantuje bezbjednost i ako se garantuje da će prestati za stalno dalja agresija Rusije na Ukrajinu. Pritiješnjen, Zelenski je otišao u Vašington da izvuče što je više moguće za Ukrajinu, ali razgovori su propali zbog otvorenog ponižavanja Ukrajine.
Moram se malo vratiti u istoriju kada je 1992. godine Ukrajini garantovana teritorijalna cjelovitost kada je između 2.800-4.200 taktičkog nuklearnog oružja predato Rusiji po dogovoru sa Rusijom i USA. Ispostavilo se da je to velika greška Ukrajine. Takođe, u junu 1997. ukrajinski predśednik Kučma i ruski predśednik Jeljcin potpisali su novi „prijateljski sporazum“, kojim je priznat ukrajinski teritorijalni integritet, dok je Rusija zauzvrat dobila na korišćenje crnomorske luke u Sevastopolju i još nekim gradovima na Krimu. Toliko o tome koliko vrijede ugovori za svjetske siledžije ili velesile, kako ih nazivaju.
Jasno je da je Tramp fasciniran raznim svjetskim diktatorima iz prostog razloga što i sam teži neograničenoj moći. Viđećemo koliko su američke institucije sposobne da ograniče njegovu samovolju i osvetnički revanšizam prema svima za koje on misli da su mu nanijeli štetu ili ga nijesu podržali. Tramp trenutno drži kontrolu nad popustljivim Kongresom i konzervativnim Vrhovnim sudom, ali za samo 20 mjeseci, u novembru 2026. godine, u SAD će biti održani izbori sredine mandata. Ukoliko izgubi kontrolu nad jednim ili oba doma šteta koju čini u svjetskim razmjerama može u velikoj mjeri biti spriječena.
Problem je što on do tada može izazvati mnogobrojne probleme. Mogao bi da izbije veliki međunarodni trgovinski rat, izazvan Trampovim carinama, sa nesagledivim posljedicama po sve, uključujući i USA. Ne bih se bavio njegovim najavama preuzimanja Grenlanda, Panamskog kanala ili Gaze, mislim da će se morati zadovoljiti zgradama generalštaba u Beogradu, u Ulici kneza Miloša, ali veoma strahujem da Tramp i njegovi satrapi, poput Ilona Maska, priželjkuju raspad EU, jer bi onda sve evropske zemlje postale lak plijen američkih interesa. Takođe me zabrinjava sudbina NATO, što bi trebalo da bude alarm za EU u stvaranju sopstvenog bezbjednosnog sistema odbrane, jer se planeta nalazi između dvije ličnosti na čiju je uračunljivost teško moguće računati.
Rusija je 24. februara 2022. godine izvršila agresiju na Ukrajinu, mučki i podlo, bez ikakve najave, glumeći vojne vježbe na granici Ukrajine, napadajući iz više pravaca, sa śevera, istoka i juga. I uz trivijalnu kampanju za ljude sa moždanim vijugama poput kokoške. Cilj je bio brza okupacija Kijeva i svrgavanje ukrajinskog rukovodstva. I to je jedina istina. Jedan od najtragičnijih događaja tog perioda bio je bombardovanje pozorišta u Mariupolju, u kojem su stotine civila stradale dok su tražile sklonište. Ruske trupe su, nakon neuspjeha da zauzmu Kijev, počele da se povlače sa śevera Ukrajine u aprilu 2022. godine. Otkrivanje masovnih grobnica u Buči, u kojima su pronađena tijela civila sa znakovima mučenja, izazvalo je globalnu osudu i optužbe za ratne zločine. Danas, izgleda, to nije nikome bitno i Putin, od ratnog zločinca, postaje poželjan poslovni sagovornik. Da se čovjeku zgadi!
