Svjetski dan dobrovoljnih davalaca krvi obilježava se na današnji dan, 14. juna, na dan kada je rođen austrijski biolog Karl Landšajner, koji je otkrio krvne grupe kod čovjeka. Za to naučno otkriće 1930. godine je dobio Nobelovu nagradu.
Načelnica Službe za kolekciju krvi, Zavoda za transfuziju, doktorica Nela Eraković za Portal Analitika ističe da su Crnogorci veoma humani i da se odazivaju na poziv da dobrovoljno daju krv. U prvih pet mjeseci ove godine u Crnoj Gori prikupljeno je oko 8.300 jedinica krvi. Tokom 2019. godine u Podgorici je procenat doborvoljnog davalaštva bio čak 4.3 procenata, što je više od procenta koji preporučuje SZO, koji iznosi četiri odsto. Najviše nedostaje A krvna grupa, jer su i potrebe za tom grupom i najveće. Mladi se rjeđe odazivaju na poziv da daju krv, a upravo oni mogu najbezbjednije da doniraju ovaj lijek.
„Crnogorci su stvarno humani, naročito iz godine u godinu broj uzetih jedinica je sve veći i sve više ljudi se odaziva našim pozivima ali i sami se organizuju i doniraju krv“, navodi za Portal Analitika doktorica Nela Eraković.
Nela Eraković; Foto: Portal AnalitikaU prvih pet mjeseci ove godine iz Zavoda za transfuziju krvi Crne Gore, na teritoriji države uzeli su oko 8.300 jedinica krvi što je za 1.000 jedinica više u odnosu na prošlu godinu. U istom periodu, u Podgorici je uzeto 600 jedinica više nego za isti period prethodne godine.
„Što se tiče udjela mladih, od 18-23 godine života, oni su otprilike oko 10 odsto zastupljeni u ukupnom broju uzetih jedinica krvi. Ako gledamo do 30 godine to negdje 25 odsto, najviše je to grupacija između 30 do 50 godina, 60 odsto su davaoci u toj dobi. Preko 50 godina do 65 godine, kada mogu da doniraju krv, to je oko 15 odsto. Što se tiče žena one su zastupljene 10 procenata“, pojašnjava doktorica Eraković.
Daruj krv da srce planete nastavi da kuca: Svjetski dan dobrovoljnih davaoca krvi ove godine obilježava se pod sloganom „Daruj krv da srce planete nastavi da kuca“. Cilj kampanje je da se mladi ljudi motivišu da se priključe dobrovoljnim davaocima krvi.
Foto: Portal Analitika„Mladi ljudi treba da budu osnov, pokretači, oni su kreativnii puni ideala i znaju kako treba motivisati i edukovati svoje kolege što se tiče ovog pitanja. Ovaj period korone, pokazao je da su upravo oni ti koji mogu najbezbjednije da doniraju krv“, pojašnjava doktorica Eraković i dodaje da kroz saradnju sa obrazovnim institucijama podstiču mlade da daju krv.
„Radimo dosta sa fakultetima, sa studentima, radimo i sa srednjoškolcima, počinjemo sa nekim predavanjima već u osnovnim školama. Maturanti kada napune 18 godina dolaze ovdje kod nas i prvi put doniraju krv, i drago mi je i što se većina vraća i kasnije kao studenti nastavljaju sa donacijama. Imamo u planu da organizujemo za ovu grupu, više nekih predavanja, okruglih stolova, seminara, prije svega za fakultete, upravo kako bi se ta populacija uključila u davalaštvo“, pojašnjava Eraković.
Kovid pandemija uslovila pad dobrovoljnog davalaštva krvi: Procenat koji Crna Gora treba da zadovolji, a koji preporučuje i SZO,je negdje oko četiri odsto. Time bi, kaže naša sagovornica, bilo uvijek dovoljno krvi za sve kojima je to neophodno.
“Naravno ovaj broj zavisi i od broja centara kao što je KCCG, kod nas je samo jedna ustanova toga tipa, broja bolesničkih postelja i slično. Za nas bi recimo bilo 3.5 odsto sasvim dovoljno da možemo da zbrinemo sve. 2019. godine smo u Podgorici imali čak 4.3 procenata davalaštva, što je sasvim dobro. A na teritoriji Crne Gore on je iznosio oko 3.2 odsto”, ističe Nela Eraković.
Epidemija koronavirusa nije zaobišla ni ovu oblast, pa je zabilježen pad doborovoljnog davalaštva krvi.
“Nažalost, prošle godine kovid pandemija je uslovila da uzmemo manje jedinica krvi tako da je taj procenat pao, pa je iznosio nekih 2.8 odsto”, pojašnjava sagovornica Portala Analitika.
Foto: Portal AnalitikaOvu godinu, počeli su dobrim rezultatom, a nadaju se da će se takav trend nastaviti i u susret ljetnjoj sezoni, kada su i potrebe za ovom dragocjenom tečnošću nešto veće.
“Prema statističkim podacima, polako se vraćamo na onaj procenat koji smo imali 2019. godine”, pojašnjava Eraković.
Dobrovoljno davalaštvo privilegija zdravih: Krv može da daruje osoba koja ima između 18 i 65 godina života. Doktorica Eraković preporučuje da se prije doniranja krvi, davalac dobro naspava.
“Uvijek preporučujem da onaj ko prvi put daruje krv treba da spava nekih osam sati. Naši stalni dobrovoljni davaoci znaju već, šest sati je dovoljno sna. Treba doručkovati lagano, uzeti 3-4 čaše vode”, kaže Nela Eraković.
Prije uzimanja krvi, svakog dobrovoljnog davaoca očekuje ljekarski pregled, kako bi bili sigurni da je osoba zdrava i da može dati krv.
“Kada dođete kod nas tu je čitava kontrola vašeg zdravstvenog stanja. Radimo prije svega kontrolu krvne grupe, nivo hemoglobina u krvi se određuje, i ono što je značajno, postoje kritetijumi koje morate ispuniti da bi ste mogli da dobrovoljno donirate krv”, objašnjava sagovornica Portala Analitika.
Dobrovoljno davalaštvo privilegija je onih koji nemaju hronične bolesti, koji su zdravi.
“Svaka osoba koja ima bilo koju hroničnu bolest, bilo da se radi o gastrointestinalnom oboljenju, endokrinom, kardiovaskularnom oboljenju, ona je spriječena da daruje krv. Takođe osobe koje imaju astmu, koja je prisutna od rođenja. Osobe koje imaju rizična seksualna ponašanja, osobe koje imaju šečernu bolest…”, pojašnjava Eraković.
Doktori u obzir uzimaju brojne parametre prije nego se pristupi uzimanju krvi. Nakon popunjavanja upitnika, slijedi ljekarski pregled.
“Postoji niz oboljenja koja će spriječiti osobu da donira krv, ali dolaskom ovdje kod nas, i obavljanjem ljekarskog pregleda, koji se sastoji od auskultnog pregleda srca i pluća, mjerenja krvnog pritiska i pulsa, određivanja nivoa hemoglobina, koji je veoma bitan. Postoje donje granice za žene 125 grama po litru, a za muškarce 135 grama po litru. To jeste privilegija zdravih ljudi, zato apel svim osobama koje su zdrave i koje se dobro osjećaju, da dovoje pet minuta, dođu u Zavod i doniraju krv”, poziva Eraković.
Foto: Portal AnalitikaNajviše dobrovoljnih davalaca je A krvne grupe, ali je i najveća potreba za tom grupom.
“Dešava se, da upravo A+, koja je i najčešća krvna grupa, najviše nedostaje, zato što su i pacijenti te krvne grupe, koji dođu kod nas. U Crnoj Gori najviše osoba je sa A krvnom grupom i to je 42 odsto, a najmanje krvne grupe je AB šest procenata. Tu je i Rh faktor, 15 posto su ljudi je sa negativinim Rh faktorom, znači najrjeđa krvna grupa bi bila AB negativna, ali i najmanje je pacijenata te krvne grupe”, pojašnjava Eraković.
Svjetski dan dobrovoljnih davalaca krvi: Zavod za tranfsuziju krvi, tradicionalno, ovaj datum će obilježiti sa onima koji se redovno odazivaju i daju krv.
“14. juna imamo akciju tradicionalnog darivanja krvi, koju radimo sa našim partnerima već niz godina, to naši stalni dobrovoljni davaoci krvi iz firmi: Reno alijansa, Enteksta i CEDIS-a. Biće takođe i pripadnici Vojske Crne Gore. Od 8-12 časova će biti sprovedena akcija. U 10 sati će se građanima obratiti i ministarka zdravlja Jelena Borovinić Bojović, zatim diretorica Zavoda za transfuziju krvi dr Tamara Šćepanović i šefica kancelarije SZO u Crnoj Gori Mina Brajović”, najavljuje Eraković.
Ovo je lijek koji može zatrebati svima nama. Stabilne zalihe zavise isključivo od dobrovoljnih davalaca krvi. Upravo današnji dan, prilika je da postanete dobrovoljni davalac.
“Prvo velika za zahvalnost, jer ovaj dan se proslavlja da bi se zahvalili svim ljudima koji doniraju krv, jer na taj način se obezbjeđuje ovaj lijek humanog porijekla, za sve pacijente kojima je potreban, a potrebe su, nažalost velike. I naravno da pozovemo sve one koji do sada to nijesu radili, da dođu da doniraju krv, jer upravo tom donacijom spašavaju život nekome. Ovo je jedini lijek koji se na ovaj način dobija, tako što ga jedan čovjek daruje drugom čovjeku, zato treba misliti o tome i pokazati humanost i odgovornost koju imamo, jako je bitno pravovremeno obezbjeđenje dovoljnih količina krvi”, zaključuje Eraković.
