Demokratska partija socijalista je, uprkos evidentnom padu rejtinga, i dalje ubjedljivo najjača politička stranka u državi, kleronacionalističke stranke mogu vladati u Beranama naredne četiri godine, dok Ura mandatara Dritana Abazovića i Socijalistička narodna partija Vladimira Jokovića imaju podršku svojih birača za manjinsku vladu, mada se može desiti da neće biti dio koalicione vlasti ni u Beranama ni u Ulcinju.
To pokazuju prve preliminarne analize izbora u Beranama i Ulcinju, koje je obilježila najniža izlaznost u posljednjih nekoliko izbornih ciklusa, ali i snažna funkcionerska kampanja u oba grada: odlazećeg premijera Zdravka Krivokapića i dvojice ministara Milojka Spajića i Jakova Milatovića u Beranama, ali i mandatara Dritana Abazovića u svom rodnom gradu Ulcinju.
FUNKCIONERSKA KAMPANJA
Zanimljivo, niti jedna nevladina organizacija, koje su do sada javno kritikovale čak i blage naznake zloupotrebe državnih funkcija i ovlašćenja u stranačke svrhe, nije se oglasila povodom odluka odlazeće Vlade, čiji su ministri Spajić i Milatović osnovali ,,Berane sad“ da, samo tri dana pred izbore, najavi novčane stimulanse za novorođenu đecu u iznosu od 1000 i 500 eura.
U Ulcinju je takođe bilo oštrih zamjerki od DPS-a i dvije albanske stranke na postupanje policije i kršenje regularnosti izbornog procesa, zbog djelovanja državnog sekretara Rada Miloševića zaduženog za kontrolu policije (!), koji se bahatio sa policijskom pratnjom tokom čitavog izbornog dana.
EFEKTI PADA IZLAZNOSTI
Iako su brojna istraživanja javnog mnjenja govorila da će biti oštra borba za vlast u Beranama i Ulcinju, a bilo je i mnogo izbornih lista – u Beranama čak osam, a u Ulcinju pet – sve to nije uticalo da građani masovnije izađu na birališta.
Dva su bitna razloga. Očito je da su građani osjetili prezasićenost čestim izbornim utakmicama u kojima stranke uvijek obećavaju ekonomski preporod, da bi se uglavnom svelo na raspodjelu stranačkog kolača.
Istovremeno, pad izlaznosti je posredni pokazatelj da su birači generalno nezadovoljni političkim prilikama u državi i opštim kolapsom institucija, pa su računali da još jedni izbori neće dovesti do nekog društvenog boljitka.
Tako su na lokalne izbore izašli svjesni da je u pitanju stranački obračun, pa je u Beranama i u Ulcinju došlo do značajnog pada izlaznosti, što je uticalo i na konačne rezultate izbora.
Na više načina: u Beranama je niska izlaznost omogućila da u parlament uđu stranke koje su osvojile manje od 900 glasova (Prava Crna Gora) ili čak manje od 700 glasova (Ujedinjena Crna Gora), što im je bilo dovoljno da prigrabe čak tri mandata. I nije čudo da su te mandate osvojile prosrpske stranke: 14 mjeseci kleronacionalističke Vlade Zdravka Krivokapića, koja je bila od starta direktno podržana od Crkve Srbije, uticalo je na podizanje kleronacionalističke svijesti i to se najbolje očitovalo u Beranama, đe je – nakon odvajanja Petnjice – pravoslavni živalj dominantan.
Najveći ceh niske izlaznosti u Beranama platila je jedina građanska opcija na izborima – lista oko DPS-a. Činjenica da je lista DPS-a i Bošnjačke stranke zadobila povjerenje nepunih 26 odsto birača nije samo poražavajuća za Demokratsku partiju socijalista, već i za multikulturalno društvo u Beranama, koje je očito pocijepano po nacionalnim šavovima.
Djeluje kao neki obrazac ,,bosnizacije“ crnogorskog društva, podjele po nekim nacionalnim kantonima.
REJTING DPS I NESOLIDARNOST
Upravo zato ljude koji vode Demokratsku partiju socijalista, i pored činjenice da je zadržao status najjače stranke u Beranama i Ulcinju, mora da zabrine pad rejtinga.
Koji nije samo rezultat porasta kleronacionalističkih osjećanja, već i sporosti reformisanja najjače crnogorske opozicione stranke. U Beranama su došle do izražaja lokalne organizacione slabosti kroz relativno kasno konstituisanje novog opštinskog odbora, ali i nedostatka jasnog liderstva unutar novog opštinskog odbora.
Osim toga, bila je vidljiva nesolidarnost unutar suverenističkih stranaka: izostanak otvorene podrške SDP-a građanskoj listi DPS-a, budući da Konjevićeva partija nije učestvovala na izborima u Beranama.
Vrlo čudan potez, imajući u vidu zajedničku, vrlo koordinisanu aktivnost na državnom nivou oko projekata rušenja Krivokapićeve vlade, ali i formiranja nove, manjinske vlade.
Lista ,,Da za Berane i Crnu Goru“, koju je predvodio DPS, osvojila je oko 3.800 glasova, što je 2.500 manje nego na parlamentarnim izborima održanim u avgustu 2020. godine, istina uz izlaznost manju za više od 25 odsto.
(NE)ZADOVOLJSTVO SNP-A
Iako je Socijalistička narodna partija Vladimira Jokovića ostvarila odličan rezultat i postala druga najjača lista iza DPS-a, prve reakcije nakon objave preliminarnih rezultata otvaraju mogućnost da se – prvi put nakon osam godina – u Beranama formira vlast bez SNP-a. Od 2014. SNP je imao čelnog čovjeka opštine.
SNP je dobio 2.820 glasova (19 odsto), ,,Za budućnost Berana“ 2.563 (18 odsto), ,,Berane sad“ 1.597 (11 odsto), Prava Crna Gora 816 (6 odsto), a Ujedinjena Crna Gora 686 (4,5 odsto).
Iznenađujuće dobar rezultat SNP-a, bez obzira na skromne rezultate lokalne samouprave koju su dominantno predvodili njihovi kadrovi prethodnih osam godina, dovodi se u vezu sa najavljenim učešćem Jokovićeve partije u manjinskoj vladi. Podrška koju su dobili od građana Berana učvrstiće Jokovića u namjeri da bude dio manjinske vlade Dritana Abazovića, iako će im podršku davati ,,omrznuti“ Đukanovićev DPS.
Ipak, ono što će dobiti na državnom nivou, može uticati da SNP izgubi u lokalu. Učešće Jokovićeve partije u vlasti u Beranama je dan nakon izbora vrlo upitno. O tome govori zajednička najava lokalnog odbora DF-a, Prave Crne Gore, ali i lidera Demokrata Alekse Bečića koji je otvoreno saopštio da ,,podržava vlast u Beranama, ali bez SNP-a i DPS-a“.
Projekat premijera ,,Berane sad“ nije ispunio očekivanja Krivokapića i dvojice ministara. Snažna funkcionerska kampanja, korišćenje državnih resursa u partijske svrhe, obećanje o dijeljenju velikog novca za novorođenčad nijesu pogurali tu listu na više od 12 procenata podrške. Malo za ogromne ambicije tog trojca koji je samo desetak dana ranije najavljivao sigurnu pobjedu.
Očigledno da će građani Berana gledati ponavljanje scenarija višemjesečnih komplikovanih pregovora o formiranju lokalne vlasti. Pa čak i da se, na kraju pregovaračke balade, formira vlast, veliko je pitanje kako će funkcionisati zbir srpskih partija koje se međusobno optužuju za ,,prekrajanje izborne volje“ i ,,izdaju nacionalnih interesa“.
ABAZOVIĆEVE KARTE ZA ULCINJ
Odluka da ne učestvuje na lokalnim izborima u Beranama bila je jasan signal da je lideru Ure Dritanu Abazoviću bilo vrlo stalo da sve karte baci na svoj rodni grad Ulcinj. Cilj je bio jasan: uzdići Uru od marginalne partije na nivou Ulcinja do stranke koja odlučujuće determinira politiku u toj primorskoj opštini.
U tu svrhu je van domašaja javnosti, bez pompe, formirana snažna petočlana koalicija od Ure, dvije albanske partije koje predvode Fatmir Đeka i Nik Đeljošaj, ali i dvije građanske stranke SDP i SD, opozicione na državnom nivou - koje po prvi put nakon raskola jedinstvenog SDP-a 2016. godine nastupaju zajedno na lokalnim izborima.
Potez Šehovićeve i Konjevićeve partije bio je prilično iznenađujući, i mnogi su u ,,savezničkom“ DPS-u to doživjeli kao neprincipijelan potez. Pogotovo što je u danima koji su prethodili, od pojedinih visokih funkcionera Ure otvoreno osporena mogućnost da SDP i SD budu dio manjinske vlade!
I jeste bilo čudno: ako Ura može sa SDP-om i SD-om zajedno u Ulcinju, kako ne mogu bio dio zajedničke manjinske vlade? I još čudnije: zašto SDP i SD neće na lokalnom nivou u koaliciju sa DPS-om, ali hoće da ih Đukanović podrži u manjinskoj vladi?
Krajnji izborni rezultat – osvajanje 43 odsto glasova, odnosno 14 mandata - jeste respektabilan i očito će pogurati Abazovića i Uru da sada odmah krenu u projekat formiranja manjinske vlade.
Nema, ipak, razloga za euforiju. Iako je Abazović najavio da će nosilac liste ,,Za novi početak“, koja je osvojila najviše mandata, Omer Barjaktari biti novi čelnik grada – postoje snažni nagovještaji da bi novu većinu mogli da čine DUA-DSCG, DPS-BS i Forca.
To su pokazale izjave lidera Force Gencija Nimanbegua koji je - indirektno optužujući Uru - saopštio da su ,,izbori u Ulcinju bili vrlo neregularni“, upirući prst na snažan upliv policije u izborni proces.
Korak dalje otišla je i DUA koja je dešavanja u Ulcinju na dan izbora i prisustvo policije uporedila sa vremenom Slobodana Miloševića. Poslije takvih izjava, ali i nekih ranijih predizbornih kontakata u ovom momentu ostaje realna opcija da DUA-DSCG, DPS-BS i Forca ipak formiraju vlast.
Takav scenario dodatno je ojačan i postizbornim javnim sukobom Abazovića sa SD-om i SDP-om koji su se pobunili zbog prisvajanja njihovih mandata na zajedničkoj listi.
Čudan početak partnerstva koji bi mogao da se reflektuje i na lokalnim izborima u glavnom gradu – Podgorici početkom juna.
Pokazalo se da ideja o izlasku suverenističkih partija u dvije ili tri kolone ima smisla samo ako nakon izbora žele da zajednički ostvare programske ciljeve. No, postizborni kolaps pregovora na Cetinju između DPS-a i SDP-a, kao i kontroverzni koalicioni nastupi u Beranama i Ulcinju, kao i postizborne izjave, pokazuju da je priča o crnogorskom političkom bloku još uvijek samo na nivou – puste priče.
