Vlada Crne Gore je na posljednjoj sjednici, održanoj 5. septembra, usvojila Informaciju o prihvatanju donacije Republike Srbije za korišćenje licence za centralizovanu platformu za slanje, prijem, upravljanje i čuvanje elektronskih faktura pravnih lica i preduzetnika, a uz Informaciju je priložen i nacrt ugovora o ustupanju licence, koji bi trebalo da potpišu dva ministra finansija – Siniša Mali u ime Srbije i Aleksandar Damjanović u ime Crne Gore.
Dok na papiru i kroz ugovor sve izgleda idilično i „bratski“, IT stručnjaci iz Crne Gore objašnjavaju da je zapravo riječ o – katastrofi i direktnom neprijateljskom činu.
Narodski rečeno – Crna Gora ne dobija sopstveno softversko rješenje za platni promet, već samo licencu da koristi ono koje je vlasništvo Srbije. To dalje znači da bi vlasnik softvera, u ovom slučaju Republika Srbija i njene institucije, u svakom trenutku mogle da imaju uvid u kompletan platni promet koji se odvija u Crnoj Gori. Ključni interes svake države je da zaštiti svoj platni promet i da niko izvan njenih granica nema uvid u takve podatke, zato se i pristupa jedinstvenim i pojedinačnim softverskim rješenjima, a ne dobijanju licenci za upotrebu tuđih softvera
„Tim softverom se kontroliše kompletan platni promet u zemlji i tu su informacije o svakoj fakturi koja je isporučena od bilo kog pravnog lica u državi. Vitalni je državni interes da te podatke nema niko van Crne Gore, bez obzira na to gdje se nalazi softver koji prikuplja podatke. Onaj ko je napravio taj softver na kojem se čuvaju svi ti podaci ima najmanje 10 načina na koje može da im pristupi, napravi tzv. „tunel“ do drugog, trećeg, četvrtog, petog servera i da u bilo kom momentu ima podatke o svim tokovima roba, novca, bilo kakvog prometa u Crnoj Gori“, objašnjava jedan od vodećih kreatora IT rješenja u Crnoj Gori za M portal i naglašava da je vrijednost ove donacije stostruko manja od štete koja može da se nanese državi Crnoj Gori.
„Izrada takvog softverskog rješenja košta od 300.000 do 500.000 eura, ali je od vitalnog značaja da vam ga niko ne donira, jer može da radi sa njim što god hoće. Veoma je važno da takav softver bude napravljen u Crnoj Gori ili isključivo za potrebe Crne Gore, a ne da se licenca za njegovo korišćenje prihvata kao donacija, posebno ne u ovakvom vremenu i od ovakve države. Ovakav postupak nije više samo izdaja, već direktni neprijateljski čin“,zaključuje on.
U nacrtu ugovora koji je Vlada Crne Gore usvojila prije dva dana nema ni slova o tome na koji način bi država Crna Gora zaštitila sebe i svoju privredu od neovlašćenog pristupanja podacima, njihove zloupotrebe i svega onoga što bi moglo da se dogodi ukoliko se drugoj državi dozvoli detaljan uvid u kompletne tokove novca i poslovanja crnogorske privrede.
U samom ugovoru, ali i u Informaciji koja ga prati, navedeno je da je zapravo Ministarstvo finansija, odnosno ministar Damjanović, zamolio srpske kolege za ustupanje licence i to još krajem januara ove godine. U Informaciji se takođe navodi da je 26. aprila Ministarstvo finansija Crne Gore dobilo dopis Ministarstva finansija Republike Srbije br: 011-00-362/1/2023, kojim su obavješteni da je kompanija ASSECO SEE DOO (registrovana u Beogradu) „kao ovlašćeni isporučilac i distributer proizvođača licenciranog softvera - centralizovane platforme za slanje, prijem, upravljanje i čuvanje elektronskih faktura pravnih lica i preduzetnika, obezbijedila saglasnost proizvođača predmetnog licenciranog softverskog rješenja, za proširenje važenja licence na teritoriju Crne Gore, bez naknade, na period od tri godine od dana potpisivanja Zapisnika o proširenju važenja predmetne licence“.
