Iako su dvije privatne srednje vjerske škole, „Sveti Sava“ iz Podgorice i Gimnazija ,,Mitropolit Sava hadži Kosanović“ iz Nikšića, nezakonito dobile licence za vrijeme mandata Vesne Bratić, aktuelni ministar prosvjete Miomir Vojinović je tražio na posljednoj sjednici Vlade da se raspravlja o njihovom finansiranju. Prema dokumentima u koje je Pobjeda imala uvid, ministar Vojinović je tražio po 450.000 za svaku školu – 900.000 ukupno.
On je u srijedu, na sjednici Komisije za politički sistem, kazao da je taj novac potreban školama kako bi mogle da se pripreme za narednu školsku 2023/2024. godinu. Ministar Vojinović je tražio da se razmatra finansiranje te dvije škole, a premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović je odbio taj prijedlog i tražio da se o tome razgovara na nekoj od narednih sjednica.
Bivša ministarka prosvjete Vesna Bratić je potpisala sredinom aprila rješenje o izdavanju licenci privatnim srednjim vjerskim školama, „Sveti Sava“ iz Podgorice i Gimnazije ,,Mitropolit Sava hadži Kosanović“ iz Nikšića, iako za to nije imala odobrenje Nacionalnog savjeta za obrazovanje, što je zakonska obaveza.
Bratić nije mogla imati odobrenje Nacionalnog savjeta zbog toga što u trenutku kada je ona potpisala rješenje o licenciranju – on nije postojao.
Vakuum
Naime, Nacionalnom savjetu koji je formiran 2017. godine je istekao mandat u septembru 2021. godine, a naredni je formiran tek u julu 2022. godine. Crna Gora je gotovo 10 mjeseci bila bez krovnog prosvjetnog organa koji odlučuje o osnivanju škola i školskim programima. Upravo je u tom periodu Bratić potpisala rješenje.
Prema Opštem zakonu o obrazovanju i vaspitanju, obrazovni program neke ustanove postaje javno važeći kada Nacionalni savjet utvrdi da odgovara školskom sistemu.
Kada se pokrene zahtjev za osnivanje i licenciranje privatne obrazovne ustanove, prvi korak je da Nacionalni savjet za obrazovanje, uz prethodno dobijeno mišljenje Zavoda za školstvo, utvrdi da li obrazovni program konkretne privatne ustanove odgovara javno važećem programu za pojedinu oblasti obrazovanja.
Na osnovu čega je bivša ministarka Bratić potpisala rješenje o licenciranju, pitali smo aktuelno Ministarstvo prosvjete, čije odgovore očekujemo.
Prema Opštem zakonu o obrazovanju, program privatnih škola postaje važeći kada Nacionalni savjet utvrdi da odgovara javno važećem programu za pojedinu oblast obrazovanja i vaspitanja.
Vesna Bratić je odluke potpisala 14. i 18. aprila ove godine, a u Službenom listu su se pojavile posljednjeg dana njenog mandata. Pobjedi je tada rečeno da su Ministarstvu dostavljeni programi škola i da je na osnovu njih izdata akreditacija prema Opštem zakonu o obrazovanju i vaspitanju i Zakonu o upravnom postupku. Pobjeda je tada objavila da licenciranje nije usklađeno, jer ni Zavod za školstvo nije dao stručno mišljenje o programu, što je bilo neophodno.
Sagovornici Pobjede su kazali da ni Zavod, a ni Nacionalni savjet koji nije postojao u tom trenutku nijesu potvrdili program, te da je procedura protivzakonita.
Pobjedi je u aprilu, kada su se gimnazije i licencirale, rečeno da je program usklađen sa javnim 80 odsto, a da je 20 odsto onaj koji se tiče vjerskog dijela. Vjerski program ovih škola nije dat na usklađivanje ni Zavodu ni Ministarstvu.
U Zakonu o opštem obrazovanju, u stavu 46 navodi se da su obavezni uslovi za osnivanje da škola ima dovoljan broj djece, da je obezbijeđen vaspitni, nastavni i drugi stručni kadar, da je donesen obrazovni program u skladu sa ovim zakonom, da su obezbijeđeni prostor, nastavna sredstva za rad, oprema, higijensko-tehnički uslovi.
Bliže uslove kao i standarde za prostor i i opremu propisuje Ministarstvo, na prijedlog Nacionalnog savjeta.
Prema Zakonu o opštem obrazovanju, srednje vjerske škole (koje izvode javno važeće obrazovne programe) mogu se finansirati iz budžeta Crne Gore.
Kako je Zakonom o budžetu za 2022. godinu Ministarstvu prosvjete Vlada opredijelila 1.700.000 eura za ovu namjenu, ministar Vojinović je za škole koje osnivaju Mitropolija crnogorsko-primorska i Eparhija budimljansko-nikšićka tražio po 450.000 eura.
On je istakao da im je novac potreban da bi narednu školsku godinu počeli nesmetano. Prema Zakonu o opštem obrazovanju, da bi se ustanova osnovala i finansirala, ona mora da ispunjava uslove iz člana 46, kojeg smo citirali.
Red poteza
U Crnoj Gori djeluje licencirano jedna srednja vjerska škola Medresa „Mehmet Faith“, koja je dostavila odgovarajući javno važeći obrazovni program za opšte obrazovanje. Odluku o punovažnosti obrazovnog programa te škole je Nacionalni savjet za obrazovanje donio 30. juna 2015. godine, a zavedena je pod brojem 04-5-1274. To piše u informaciji o finansiranju Medrese koja se dostavlja Vladi.
Odluke Nacionalnog savjeta za obrazovanje nema u istovjetnom dokumentu koji se odnosi na dvije vjerske škole koje treba da se osnuju u Podgorici i Nikšiću.
Medresa je Vladi, kako bi se donijela odluka o finansiranju, podnijela i odluku Nacionalnog savjeta o obrazovanju u kojoj je obrađivan opšti dio obrazovnog programa, predmeti, fond časova, detaljan nastavni plan i program za sve razrede, te uslovi za realizaciju nastave, pravilnik o polaganju mature...
Vjerske škole država Crna Gora može da finansira ukoliko su osnovane i licencirane po zakonima sekularne države, kada je odobren program vjerske škole, obezbijeđeni uslovi i prostor, nastavni kadar, sredstva za osnivanje i rad.
U članu 46a je, pored ostalog, propisano: „Osnivač privatne ustanove je dužan da, pored dokaza o ispunjenosti uslova iz člana 46 ovog zakona, podnese i dokaz o uplaćenom osnivačkom ulogu oročenom na tri godine na račun poslovne banke ili garanciju poslovne banke da su obezbijeđena finansijska sredstva u visini potrebnih sredstava za realizaciju obrazovnog programa“.
Obrazloženje
Ministarstvo prosvjete je tražilo da Vlada dodijeli 900.000 eura kako bi se škole pripremile za rad naredne godine, a u dijelu ugovora o finansiranju je to nazvala „podrškom“, bez preciziranja uslova za šta novac može biti iskorišten.
U ugovoru sa Medresom je jasno navedeno da je novac namijenjen za plate i ostala lična primanja zaposlenih u školi, rashode za materijale, troškove učenika u domovima, te da će Ministarstvo mjesečno uplaćivati novac.
Prema Zakonu, privatne škole stiču pravo na novac iz budžeta Crne Gore za jednu školsku godinu na: osnovu ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za određeni obrazovni program, broja učenika, koeficijenta programske grupe u koju je obrazovni program razvrstan i drugih kriterijuma karakterističnih za obrazovni program… Normative donosi Ministarstvo, uz prethodno pribavljeno mišljenje Nacionalnog savjeta, piše u crnogorskom Zakonu o opštem obrazovanju i vaspitanju.
