Sukob između Jermenije i Azerbejdžana počeo je 1988. godine nakon što je većinsko jermenskom regionu Nagorno Karabahu proglašena secesija od Azerbejdžanske Sovjetske Socijalističke Republike.
Nagorno Karabah proglasio je nezavisnost1991. godine, što je dovelo do rata koji je trajao sve dok nije potpisan mirovni ugovor u Biškeku, uz posredovanje Rusije,1994. godine.
Ovim sporazumom nije postignut trajni mir već je stvren samo još jedan “zamrznutih sukoba” u postovjetskoj Evropi.
Korijeni konflikta stari više od jednog vijeka
Ovaj konflikt vuče korijene više od jednog vijeka u nadmetanju između hrićanskih Jermena, turkijskih naroda i persijskog uticaja.
Karabah naseljen hrišćanskim Jermenima i Azerima postao je u 19. vijeku dio Ruskog carstva. Dvije grupe živjele su u relativnom miru, iako je bilo brutalnih akcija sa obje strane tokom 20. veka.
Po završetku Prvog svjetskog rata i boljševičke revolucije u Rusiji,novi sovjetski lideri su, kao dio svoje politike u regionu osnovali Nagorno-Karabah autonomni region, sa većinskom etničkom jermenskom populacijom u okviru Socijalističke Republike Azerbejdžan.
Kad je sovjetska kontrola pred kraj osamdesetih počela da popušta, jermensko-azerbejdžanski spor eksplodirao je u nasilje nakon što je parlament ovog regiona proglasio pridruženje Jermeniji, piše BBC.
Tokom borbi, u kojime je život izgubilo između 20.000 i 30.000 ljudi, etnički Jermeni stekli su kontrolu nad regionom. Osim toga su zauzeli azerbejdžanske teritorije izvan Karabaha, stvarajući tampon zonu koja povezuje Karabah i Jermeniju.
Rat punih razmera ekskalirao nakon raspada Sovjetskog saveza
Raspadom Sovjetskog Saveza, krajem 1991. godine, Karabah se proglasio nezavisnom republikom, nakon čega je sukob ekskalirao u rat punih razmjera. Taj status nije priznat nigdje.
Iako Jermenija sama nikada nije zvanično priznala nezavisnost regiona, ona jeste postala njegov glavni finansijski i vojni podržavalac.
Prekid vatre potpisan je pod ruskim posredstvom 1994. godine, nakon čega je Karabah i ostatke azerbejdžanske teritorije ostao u jermenskim rukama.
Tokom borbi, u kojima je više od milion ljudi napustilo svoje domove, etničko Azerijsko stanovništvo, od oko 25 odsto, koliko je bilo prije rata, pobjeglo je iz Karabaha i Jermenije, dok su etnički Jermeni pobegli iz ostatka Azerbejdžana. Nijedna grupa stanovništva nakon kraja rata nije mogla da se vrati kući.
Primirje nije donijelo i mir, jer su Azeri nastavili da negoduju zbog gubitka teritorije koju smatraju svojom, dok Jermeni nisu pokazivali ni najmanju namjeru da je vrate.
Sukobi ponovo eskalirali prije četiri godine
Na referendumu održanom u decembru 2006. godine, region je dobio novi ustav.
Međutim, Azerbejdžan je taj referendum proglasio nelegitimnim, a povremeni sastanci lidera ovih država nestali su nakon niza kršenja prekida vatre.
Najozbiljnije kršenje primirja dogodilo se u aprilu 2016. godine kada su u krvavim sukobima na obje živote izgubile na desetine vojnika
