Društvo

JUBILEJI: VOLUJICA - 109 godina prve radiotegrafske stanice

0308radiostanicapoceta
N
a današnji dan, prije tačno 109 godina, negdje poslije 10 sati izjutra, 3. avgusta 1904. godine po novom kalendaru, puštena je u rad prva radiotelegrafska stanica na Balkanu, na brdu Volujica, iznad tadašnjeg naselja Novi Bar (Pristan).

JUBILEJI: VOLUJICA - 109 godina prve radiotegrafske stanice
Portal AnalitikaIzvor

 

Bila je u vezi sa radiotelegrafskom stanicom u Bariju, a dobila je naziv “Volujica”, po uzvišenju na kome je bila smještena stanična zgrada sa opremom i antenski sistem od dva rešetkasta stuba, visine pedesetak metara, i žičane antene između njih.

0308markoniUprava pošta i telegrafa Crne Gore, Uprava pošta i telegrafa Italije i italijanski naučnik Đulijelmo Markoni sklopili su 5. maja 1904. godine u Londonu “Ugovor o instalaciji i eksploataciji jedne radiotelegrafske stanice sistema Markoni za javnu upotrebu u Baru”. U ugovoru se navodi da „Knjaževska vlada Crne Gore daje gospodinu Markoniju dozvolu da instalira i koristi jednu radio-telegrafsku stanicu u Baru, određenu da bude u vezi sa jednom drugom stanicom istog sistema, na italijanskoj obali, bez drugih privilegija, sem slobode da obavlja službu telegrafskog tranzita između dvije zemlje, a za koju knjaževska vlada zadržava pravo cenzure u svako vrijeme. Od strane "Wireless Telegraph & Signal Co.” ugovor je potpisao lično Markoni, italijanski predstavnik bio je ministar Skala Steluti, a ovlaštenik Vlade Crne Gore Upravnik pošta i telegrafa J. Popović.0308kraljnikolaSvečanosti puštanja u rad radio-stanice prisustvovao je knjaz Nikola uz ministre, a od predstavnika kompanije tu je bio i sam Markoni, kao i Markiz Kuzani.

O događaju je "Glas Crnogorca" opširno pisao: “Već u ranu zoru okupilo se na Volujici, na kojoj je štacija podignuta, hiljadama naroda, kako iz mjesta i okoline mu, tako i iz susjednih pograničnih krajeva. U 9 sati iz jutra stigao je tamo nj. kr. v. Gospodar s pratnjom i dočekan je od okupljenog naroda najburnijim ovacijama“. Nakon izvršenog crkvenog obreda vojvoda Gavro Vuković održao je govor na koji mu je odgovorio markiz Kuzani, a na kraju se Markoni zahvalio knjazu Nikoli na lijepom dočeku i ukazanim počastima. Nakon ovoga, slijedio je pregled radiotelegrafske stanice i na kraju se prišlo zakuski u paviljonu naročito podignutom za tu priliku. Prilikom zakuske, knjaz Nikola je nazdravio kralju Italije i poželio sreću i napredak italijanskom narodu, a Markoni, uzvraćajući zdravicu, to isto je poželio knjazu Nikoli i crnogorskom narodu. Drugu zdravicu knjaz je podigao u zdravlje Franca Josifa, vladara susjedne monarhije”.

Na kraju su pročitane depeše koje je knjaz Nikola tom prilikom uputio italijanskom kralju, austrijskom caru, ruskom caru i kralju Srbije Petru I. Crnogorskom suverenu su istog dana na depeše stigli odgovori.

Knjaz je odlikovao Guljelma Markonija i poslanika Kuzanija velikim krstom Danilovog ordena, italijanskog generalnog konzula u Skadru Leonija II st. Danilovog ordena, i markiza Solarija, Markonijevog pomoćnika, III st. istog reda.

0308markonijevastanic
Saveznoj telegrafskoj kancelariji u Bernu Poštansko-telegrafsko odjeljenje uputilo je izvještaj da je 3. avgusta između crnogorske obale kod Bara i italijanske kod Barija uspostavljen telegrafski saobraćaj Markonijevim sistemom bez žice.

U istom izvještaju dalje se kaže: „Radiotelegrafska štacija ’Volujica’ u Baru i ’San. Kataldo’ u Bariju ovlašćene su da vrše razmjenu međunarodne telegrafske korespondence, prema odredbama londonskog telegrafskog pravilnika. Telegrafska štacija ’Volujica’ i ’San. Kataldo’ vršiće ograničenu dnevnu službu od 8 sati izjutra do 9 sati uveče po srednjeevropskom vremenu. Telegrami razmjenjeni ovim pravcem nositi će naznačenje - Via Bari“.

0308rusenjestuba
Markoni, međutim, nije bio zadovoljan finansijskom stranom radiotelegrafskog prometa, te je Ministarski savjet 8. januara 1908. godine odobrio Poštansko-telegrafskom odjeljenju da preuzme od njega pod najam za tri godine radiotelegrafsku stanicu na Volujici, uz godišnju zakupninu od 2.500 franaka. Isto tijelo je 9. februara 1909. godine dalo dozvolu “Barskom društvu” da otkupi “Volujicu”, s tim da se na stanicama produži radno vrijeme od 7 sati izjutra do pola noći, bez prekida. Tako je isplata prihoda od radiotelegrafske službe stanice “Volujica” od 1. januara 1909. godine vršena, umjesto Markoniju, “Barskom društvu”, sve do njenog uništenja.

Notifikacija radio-telegrafske stanice “Volujica” kod Savezne kancelarije za međunarodni telegrafski saobraćaj u Bernu imala je, juna 1912. godine, sljedeće podatke:

Radiotelegrafska stanica Bar

Naziv: Bar Volujica

Nacionalnost: Crnogorska

Geografski položaj: Sjeverna širina 42°08

Istočna dužina 19°07

Vazdušna orijentacija: Bar – Bari

Pozivni znak: Man

Normalni domet: km. 200

Sistem radiotelegrafa: Markoni

Vrsta prijemnika: pomoću Markonijeva detektora

Širina talasa do metara: 500

Vrsta službe: Javna služba sa brodovima

Radno vrijeme: od 08-12 i od 14-24 časa po Griniču.

Taksa od pojedine riječi 0,15 za riječ na telegrame iz Crne Gore u Italiju. Utvrđena taksa 1 lira i 9 santima za svaku dalju riječ, za telegrame iz Italije za Crnu Goru. Radio-stanica Bar Volujica može da saobraća sa ma kojim brodom i sa ma kojim krajem svijeta posredstvom stanice Bari.

Radio stanica je bila u funkciji sve do 8. avgusta 1914. godine, kada su je, u toku Prvog svjetskog rata, austro-ugarske krstarice “Szigetvar” i “Zenta”, razarači “Uskoke” i “Tb72” bombardovali i srušili. Od nje je ostala samo antena, i nikada nije obnavljana. Naredbom crnogorskih vojnih vlasti demontirana je krajem 1914. godine.

Portal Analitika