Dejvid Kameron ima zaslugu da je prihvatio izazov, smatrajući referendum za odvajanje prirodnom demonstracijom demokratije, budući da ga je tražila najjača škotska partija.
Ali, kako premijer Britanije, tako i lider opozicije, Ed Miliband napravili su, međutim, jednu veliku grešku – potcijenili su separatiste, njihov rastući kapacitet, umjerenih tonova, nikada folkloran i vulgaran, da taknu osjetljive žice nacionalizma.
Nikada arogantni populizam, samo politički ponos sa solidnim istorijskim i kulturnim korijenjem, ujedinjenim sa pragmatizmom i inteligentnim strategijama komunikacije. Odvajanje Škotske je bilo istinski blizu. Laburistički lideri iz Škotske donosili su u London istu zabrinutost, upozoravajući da je dio partije za “da”. Ali, samo u posljednje dvije sedmice Kameron i Miliband su se probudili, obećavajući Škotskoj širenje nadležnosti i decentralizaciju vlasti u Londonu, posebno u oblasti fiskalne politike, tako da su u finišu nadomjestili izgubljeno.
Na ustavnom i institucionalnom nivou, posljedice su evidentne: biće neizbježna decentralizacija vlasti, proširenje škotske autonomije, što su garantovali Kameron, Miliband i Kleg za 4 miliona i 400 hiljada glasača. A to znači putovanje prema federalizmu, London i parlament u Vestminsteru manje politički dominantnim, uzimajući u obzir i neizbježne pritiske koji će stići iz Sjeverne Irske i iz Velsa, imajući u vidu da su mnogi škotski unionisti glasali “ne” zahvaljujući obećanjima o širim ovlašćenjima.
Škotska ostaje u velikoj Britaniji, ali kao federalnoj državi. Ova činjenica, koju dijele svi analitičari, ima političku posljedicu koja se tiče i Kamerona i Milibanda.
Perspektiva decentralizacije svjedoči najmanje stotinjak konzervativnih engleskih poslanika koji mijenjaju scenarija pobune za premijera. Oni su na ivici nervnog sloma.
Uoči izbora, nema naznaka smirenja za Kamerona koji želi da ponovo bude izabran. Ali, ni laburisti nisu bolje. Noćna mora, indipendistička, ih je alarmirala i podijelila. Sa odvajanjem Škotske Ed Miliband izgubio bi svaku nadu da se preseli u Dauning Strit, budući da je Škotska tvrđava laburista.
Sa potvrđenim jedinstvom, i decentralizacijom, međutim, raste i multiplikuje se uslovljavajući “teret” 41 poslanika, škotskih laburista u Vestminsteru: biće odlučujući u ravnoteži brojki u slučaju da Miliband uspije da osvoji generalne konsultacije narednog proljeća.
Ovaj referendum će promijeniti aspekte i ravnotežu moći u Ujedinjenom Kraljevstvu. Jedna važna priča je iza nas, ali druga je na početku, zaključuje dopisnik Korijere dela Sera.
Ko je izgubio, a ko dobio?
Drugi, pak se “poigravaju” nagađanjem i stvarnim nabrajanjem “gubitnika” i “pobjednika” na jučerašnjem referendum u Škotskoj.
Pobijedili su kraljica i Hari Poter, izgubili su Šon Koneri i Endi Marej. Po prvi put su na biralištima stari Škoti unionisti pobijedili šesnaestogodišnjake iz “Yes generacije”, zaključuju dopisnici iz Škotske.
Lijepi Edinburg (većina za “ne”) trijumfovala je nad naseljenijim Glazgovom, motorom ekonomije, (tijesno vođstvo “da”).
U suživotu zajedničkog ulaza, srednja klasa je odbila razvod od Londona, koji su oni sa sprata niže željeli. Daleka ostrva Šetlandska nogu i dalje biti “british” u pasošu (i Norvežani u duši). U Gretni biznis sa brakovima prekograničnim može da se nastavi.
Pored privrednog establišmenta, pobijedile su nacionalne novine, od Guardijana do Fajnenšel Tajmsa, svi bez razlike za “ne”, dok su oni škotski bili za nezavisnost, uključujući Sandej Herald, sa svojim finalnim izdanjem i hiljadu selfija svojih čitalaca punih entizijamza – oni sada vidaju rane.
Gordon Braun je profitirao novom situacijom: vječito iza Tonija Blera (obojica Škoti) bio je taj koji je na nedjelju dana pred referendum bacio na sto plan reformi, u momentu kada su istraživanja javnog mnjenja pokazivala šokantnu prednost indipendentista.
On, Škotlanđanin poražen od Kamerona, ignorisan od strane aktuelnog vođe laburista Eda Milibanda, izvukao je kola unionista iz blata. Braun, a prije njega Bler, dvoje od posljednjih trojice premijera Velike Britanije od ’97. do danas su bili Škoti. Je li “krivica” samo njihovog nasljednika, Kamerona, konzervativca, što je Kraljevstvo bilo plred razdvajanjem?
Na međunarodnom planu, Obama i Klinton su izbjegavali da se izjašnjavaju o “škotskoj stvari” (28 miliona Amerikanaca ima škotske korijene).
Oni koji vode Evropu, mogu da odahnu.
Madrid je pobijedio Barselonu, vjetar sa sjevera ne diže jedra za Kataloniju van Španije.
(pripremila: G.B.)
