Iz Beograda: Violeta CVEJIĆ
Malo poznata nevladina organizacija "Ambasadori mira", odnosno njen dio, Omladinski odbor za obrazovanje, organizuje 24. aprila u Beogradu konferenciju na temu "EU integracija zapadnog Balkana – možemo bolje zajedno". Skup je podržala ambasada Velike Britanije, a pozivi poslati, između ostalih, na adrese četiri ministra spoljnih poslova: Srbije, Makedonije, BiH i Kosova.
Na ovaj poziv, uredno se odazvao i ministar spoljnih poslova Kosova - Hašim Tači.
I, sada, vlast u Beogradu, koja pregovara dvije godine sa njim u Briselu, prijeti hapšenjem kosovskog ministra spoljnih poslova ukoliko stupi na tle Srbije! Tači je, kao što se zna, u Srbiji proglašen za ratnog zločinca. Tužilac za ratne zločine Vladimir Vukčević potvrdio je da će Tači biti uhapšen ako dođe u Beograd, rekavši da je Centrala Interpola stopirala važenje potjernice za Tačijem u drugim zemljama uz obrazloženje da je riječ o najvišem albanskom funkcioneru, ali da je potjernica na snazi u Srbiji.
Licemjerje i junačenje: "Stvara se jedna šizofrena atmosfera", ocjenjuje Sonja Biserko, predsjednica Helsinškog komiteta za ljudska prava za Portal Analitika i sama pozvana na pomenuti skup.
Ako se ostavi po strani "junačenje" o hapšenju Tačija koje očigledno služi samo za unutrašnjo- političku upotrebu, ostaje pitanje - šta bi za Srbiju značila Tačijeva posjeta Beogradu u kontekstu otvaranja pregovaračkog poglavlja 35. To poglavlje se odnosi na normalizaciju odnosa između Srbije i Kosova, a na ispunjavanju uslova iz njega, insistira Njemačka. Ako bi se ti uslovi ispunili Srbija bi otpočela pregovore sa EU.
Naravno da posjeta Tačija nije uslov za otpočinjanje pregovora ali, u širem kontekstu jasno je da odnosi nisu normalizovani ako se bilo kom visoko pozicioniranom političkom funkcioneru prijeti hapšenjem. Takođe je jasno da prema Briselskom sporazumu posjetu bilo kog funkcionera odobrava Vlada. Ono što bi se moglo desiti Srbiji ako ne odobri Tačijevu posjetu je, da kosovska Vlada zabrani prvu narednu posjetu srpskih političara Kosovu.
Gdje je tu normalizacija odnosa bez koje se ne može u EU?
Biserko podsjeća da sadašnja vlast nije napravila pomak što se tiče dolaska Tačija u Beograd i primjećuje: "On je dobrodošao u funkciji inplementacije Briselskog sporazuma, odnosno normalizacije odnosa sa Kosovom".
Sa druge strane ona kaže da vlast igra dvostruku igru i kao primjer navodi nedavno izlaganje Vuka Draškovića na TV N1, čija je partija dio vladajuće koalicije. Drašković je rekao šta sve Srbija treba da uradi u pogledu normalizacije odnosa sa Bosnom, da se ispred srpskog parlamenta podigne spomenik žrtvama iz Srebrenice....
Ogledalo: "Sa jedne strane imaju svijest o tome šta Srbija treba da napravi u pogledu normalizacije odnosa, a sa druge strane imaju desni blok koji ih kritikuje upravo iz ugla protiv Evrope. Osnovno je pitanje da se naša elita suoči sa problemima, pogleda u ogledalo i prizna vlastitu odgovornost za sve što je uradila", kaže Biserko, ocjenjujući da se radi o lažnom moralisanju.
Navodeći da se koriste argumenti kojim bi se zavarala javnost, poput hapšenja Tačija, a za deset ili 20 dana će se pregovori sa Tačijem nastaviti, Biserko ocjenjuje da je ta vrsta kampanje kontraproduktivna za one koji to rade, dakle, vlast.
"Možda će Tači doći u Beograd, to još uvijek ne znamo, ali takvom kampanjom se pruža neuvjerljiva slika o vlastitom stavu po nekim pitanjima. Eto, hrabro su potpisali Briselski sporazum, a vrlo kukavički ga sprovode", zaključila je Biserko.
Što se samog skupa tiče, njega je podržala ambasada Velike Britanije. Pozive su dobili, pored četiri ministra spoljnih poslova , predstavnici Delegacije EU, ambasada i stručne javnosti. Učešće su za sada potvrdili, pored Tačija i predstavnici BiH, Makedonije, britanski ambasador u Beogradu Denis Kif, kao i poslanici srpskog parlamenta Borislav Stefanović i Dejan Radenković, analitičar Dušan Janjić, predsjednica Helsinškog odbora Sonja Biserko….
Potjernica: Iako srpski ministri spoljnih poslova i policije tvrde da o ovoj posjeti nisu zvanično obaviješteni, Tačijev savjetnik Petrit Selimi tvrdi da posjeta zavisi od političke volje vlasti u Beogradu.
Tužilac za ratne zločine Vladimir Vukčević je kazao: “Ako ovdje dođe možemo da ga uhapsimo", uz objašnjenje da je istraga o Tačiju u prekidu jer nije dostupan srpskim državnim organima.
Analitičar Dušan Janjić procjenjuje da će Tači najvjerovatnije 24. aprila prisustvovati konferenciji ako potjernica bude povučena, ali da sa političkog stanovišta Tačijev dolazak u Beograd nosi politički rizik. "Vlada će biti izložena optužbama za izdaju, a otvoriće se i pravni problem, jer će zvanični Beograd morati da se izjasni o Tačijevoj potjernici. Možda je najava Tačijevog dolaska 24. aprila probni balon koji treba da natjera Beograd da povuče potjernicu, jer je Tačijeva uzvratna posjeta imperativ, a srpsko zakonodavstvo ne poznaje mehanizam privremenog suspendovanja potjernice", smatra Janjić.
Pritisci: Da je Vlada izložena pritiscima EU da Tači dođe u Srbiju niko zvanično nije potvrdio, ali o posjeti Tačija uticajni zapadni ambasadori u Beogradu imaju diplomatske stavove kao i o njegovom eventualnom hapšenju.
Majkl Kirbi, američki ambasador nije htio da komentariše eventualno hapšenje Tačija, uz obrazloženje da o hapšenju treba pitati Vladu Srbije. "Ohrabrujem posjete svuda u regionu, ohrabrujem regionalnu saradnju, bilo je dosta napretka", rekao je Kirbi. Ambasador EU Majkl Devenport smatra da je od posjete Tačija mnogo važniji dijalog na relaciji Beograd – Priština i da treba poštovati procedure ako dođe do te posjete. "To je sve što mogu da dodam", rekao je Devenport na insistiranje novinara da li bi posjeta Tačija mogla izazvati nerede u Beogradu.
Ipak, za Janjića je Tačijev dolazak poželjan sa stanovišta EU, a možda je čak i uslov za normalizaciju odnosa, jer je riječ o glavnom pregovaraču u Briselu pošto su Tači i Dačić potpisali prvi Briselski sporazum. "Ako nije riječ o marketinškom triku nove NVO, jasno je da ovakav međunarodni skup ne bi mogao da se organizuje bez saradnje sa Vladom Srbije, njenom Kancelarijom za KiM, Aleksandrom Vučićem i Ivicom Dačićem", smatra Janjić.
Dačić je već nekoliko puta ponovio da na taj skup neće ići i da Srbija više od Brisela ne priznaje nepisane uslove. Međutim, šta će se desiti ako Brisel napiše da je dolazak Tačija još jedan korak ka normalizaciji odnosa. Možda će se onda ekspresno povući potjernica za Tačijem kao što je Vrhovni sud Srbije juna 2001. godine ukinuo presude Okružnog suda po kojima su 14 čelnika zapadnih zemalja među kojima su bili i Toni Bler, Havijer Solana, Medlin Olbrajt, Žak Širak, Bil Klinton, Vesli Klark….., bili osuđeni u odsustvu na po 20 godina zatvora zbog bombardovanja Srbije 1999. godine. Solana je nakon toga bio rado viđen gost u Srbiji, pod njegovim patronatom je napravljen Beogradski sporazum koji je na tri godine oročio trajanje državne zajednice SCG, dok je Toni Bler danas savjetnik premijera Srbije.
