Na otvaranju Don Brankovih dana muzike Perunović je premijerno predstavio festivalsku porudžbinu Ja sam mrtav sada, vi ste bili prije za violončelo i gudački orkestar. Sjutra će u Crkvi Svetog Duha Festivalski orkestar KotorArta izvešće jedno ranije autorovo djelo – On a Death. O poetikama ove dvije kompozicija Perunović za Portal Analitika govori iz pozicije postmoderniste koji uspješno barata kompozicionim tehnikama, i sa ciljem stvaranja sopstvene poetike koristi istorijski muzički materijal.
Aleksandar Perunović је diplomirao i magistrirao kompoziciju na Muzičkoj akademiji na Cetinju, u klasi prof. Žarka Mirkovića, a doktorirao na Fakultetu muzičke umetnosti u Beogradu, u klasi prof. Srđana Hofmana. Usavršavao se na nekoliko domaćih i inostranih seminara, među kojima su Međunarodna ljetnja akademija u Austriji (klasa Kurta Švertsika, odnosno Detleva Miler-Zimensa), Zimska škola savremene muzike u Dubrovniku, majstorski kurs kompozicije u Beogradu u klasi Rajnharda Febela... Njegova djela su u Crnoj Gori, Srbiji, Hrvatskoj, Albaniji, Austriji, Njemačkoj, Holandiji, Francuskoj i Ukrajini izvodili, pored ostalog, ansambli za savremenu muziku on_line vienna, Sonemus i Gradilište, ženski akademski hor Collegium musicum, pijanista Nikolas Horvat. Bavi se i muzičkom teorijom i analizom. Radi kao stručni saradnik na predmetima Muzički oblici, Kontrapunkt i Aranžiranje na Muzičkoj akademiji na Cetinju, a član je i Odjeljenja za muzičku umjetnost u Crnogorskoj akademiji nauka i umjetnosti.
ANALITIKA: Drugi put na KotorArtu ove godine publika će imati priliku da sluša Vaše ranije djelo – On a Death. No, za trenutak vratimo se otvaranju Don Brnakovih dana muzike i Vašoj kompoziciji Ja sam mrtav sada, vi ste bili prije koju ste napisali kao festivalsku porudžbinu. Premda se tu ne koristite literarnim teksom, na koji način ste razumjeli Sbutegine Odraze na čiju se poetiku pozivate?
PERUNOVIĆ: Za razliku od nekih mojih ranijih ostvarenja – poput kompozicije On a Death – koja su imala širok spektar značenja, muzičkih referenci, refleksija, u ovom djelu sam pokušao da vratim muzici jednu njenu, ontološki gledano, izvornu osobinu – njenu „nevinost“. Drugim riječima, izbjegao sam, koliko je to već moguće, da koristim muziku za iskazivanje nekih ličnih „osjećanja“, da ne kažem - nagona, što je kompozitorima često puka instiktivna potreba. Samim tim, ovdje nema gotovo nikakvog pozivanja na Sbuteginu poetiku: stih koji je iskorišten za naziv djela je u neku ruku proizvoljan i, ono što je veoma bitno, posjeduje ogromnu širinu u kojoj muzika može slobodno da se kreće. Takođe, mogla bi se uspostaviti i jedna prilično opšta analogija: „ja“ – solo violončelo, „vi“ – gudački orkestar.
ANALITIKA: Vaša koleginica Nina Perović je u svom djelu Odrazi, nastalom istim povodom, vrhunac djela postavila upravo na taj stih. Da li ste zajedno razgovarali o stvaranju vaših porudžbina? Drugim rječima, zašto Vas je baš taj stih iskoristili za naslov?
PERUNOVIĆ: Puka slučajnost. U svakom slučaju, ta podudarnost se pokazala kao dobrodošla jer je sam koncert na neki način ispao dodatno objedinjen.
ANALITIKA: Nedavno ste završili svoj doktorski, umjetnički projekat, ciklus pod nazivom Posvete, gdje ste prihvatili jednu od postmodernističkih tehnika – montažni postupak. Svi segmenti tog djela su potpuno racionalizovani, te jasno slušaoca povezuju s raličitim kompozitorskim poetikama, stilovima, tehnikama... Koliko ste u kompoziciji Ja sam mrtav... težili „racionalizaciji“ muzičkog teksta u odnosu na percepciju slušaoca? Odnosno, čini se da u njoj nešto manje promišljate „muzikom o muzici“?
PERUNOVIĆ: Da, u ovoj kompoziciji, kao i jednoj od onih koje pripadaju mom doktorskom projektu, a to je 1.618... – New Music for Strings, Percussion and Celesta – u priličnoj mjeri sam odustao od koncepta „muzikom o muzici“. Pored već pomenutog traganja za muzičkom „nevinošću“, vrijedna pomjena je i stvaralačka tehnika koja matematici dozvoljava da „upravlja“ muzikom, dok ja u tom procesu pokušavam da se distanciram. Ovo naročito važi za kompoziciju 1.618... u kojoj proporcija tzv. zlatnog presjeka u potpunosti određuje muzičku formu, strukturu i ritam. U kompoziciji Ja sam mrtav sada... je nešto manje matematičkog „montiranja“, a izvjesne reference na neke druge „Muzike“ upućuju donekle na muzički barok: pojava rijetkog i jedino za barok tipičnog takva 12/8, pojava korelijevskih zadržica između prvih i drugih violina „upregnutih“ rokerskim - metalskim ritmom u basu i sl.
ANALITIKA: Međutim, prema samom kompozicionom postupku, to jest Vašem odnosu prema postojećem muzičkom materijalu i njegovoj upotrebi, Posvete su bliže kompoziciji On a Death koja je na programu sutra na KotorArtu. Znači li to da je taj kolažni postupak u komponovanju ideja kojom se bavite već deceniju?PERUNOVIĆ: Izuzev (donekle) pomenute kompozicije 1,618..., preostale tri iz ciklusa Posvete su stilski zaista srodne kompoziciji On a Death. A ona je jedna od prvih u kojoj sam se okrenuo stvaralačkom pristupu koji ukazuje na pozivanje na različite „Muzike“, stilove, tehnike... Dakle, protekla je bar decenija da sam se odrekao komponovanja u užem smislu te riječi. Pritom, vjerujem da ono što proizvodim u potpunosti pripada umjetnosti, a ne nekim intelektualno-konstruktivističkim tvorevinama.
ANALITIKA: U kompoziciji, pored gudačkog orkestra koristite i čembalo. Koliko se čembalo ističe kao koncertantni atribut u samoj kompoziciji, na koji način ste ga pozicionirali u orkestarskom ambijentu? Da li je on tu da obezbedi jasnu simulaciju barokne epohe ili i nekim drugim povodom?
PERUNOVIĆ: Budući da su očigledne reference na barok, čembalo je tu da i u smislu izvođačkog medija podrži barokne simulacije i citate. Samim tim, nije riječ o koncertantnoj primjeni ovog instrumenta, već o njegovoj, za barok tipičnoj ulozi: sastavni dio tzv. bassa continua.
ANALITIKA: Kompozicija On a Death kako ste nakon njenog izvođenja na festivalu Grad teatar u Budvi 2007. godine rekli, stvara patetičnu, bolnu, turobnu atmosferu, te da je posvećena uspomeni na smrt jednog Vašeg prijatelja. Sa ove sada distance, nakon decenije od njenog nastanka, možete li nešto bliže reći o čemu se radi?
PERUNOVIĆ: Riječ je o djelu koje koristi jedno od najekspresivnijih baroknih harmonskih sredstava – tzv. hromatizovani frigijski obrt. Barokni kompozitori, a i mnogi kasnije: od Betovena i Šopena do Led cepelina i Filipa Glasa – koristili su ovaj harmonski model u cilju postizanja pojačane senzitivnosti, afektivnosti, patetike... I upravo je taj model osnova na kojoj se zasniva ova kompozicija. Tretirao sam ga na različite načine: kroz simulaciju baroknog zvuka u stilu barokne uvertire francuskog tipa na samom početku, citat Šopenovog Preludijuma u c-molu kome je ovaj model jedno od najbitnijih obilježja, upotrebu modernističke tzv. serijalne tehnike koja je na njemu zasnovana... I upravo ovo konstantno pozivanje na pomenuti harmonski obrt obezbjeđuje ovom djelu jedinstvo, uprkos postojećim dramatičnim stilskim kontrastima. Pri saznanju nemile vijesti koju pomenuste u meni je zazvučala Hendlova poznata Pasakalja u g-molu. Ostala je da zvuči i na kraju ovog djela, kao kakva zvučno-mentalna fotografija čiji obrisi postepeno iščezavaju...
Boris MARKOVIĆ
