„The Last Waltz“, The Band i Martin Skorseze: Rastanak u svetilištu muzike

Postoji taj jedan momenat, prije bisa oproštajnog koncerta grupe The Band, kada Bob Dilan pod velikim bijelim šeširom i čarobnjak falseta Ričard Menjuel zapjevaju pjesmu koju su proslavili – „I Shell Be Released“. Tu, u radosnom krešendu i na visini zvijezda koje su pucale na horizontu bine, pored Ringo Stara, Ronija Vuda, Ven Morisona, Nila Janga... krila se tuga Džoni Mičel.

Druga stvarnost

Mičel je uvijek imala tu auru nedodirljivosti, neodoljivog miksa nelagode, arogantnosti i stidljivosti, koji su činili da u svakom prostoru i društvu djeluje kao biće sa druge planete. Izgledala je kao da pripada nekoj drugoj stvarnosti – čak i onda kada su kraj nje stajali Dilan, Jang, Ringo...

Martin Skorseze, režiser kultnog rokenrol dokumentarca „The Last Waltz“, u tim momentima nepogrešivo bira lice Džoni Mičel – i hvata svu veličinu, epohalnost i tragediju. Njeni prijatelji, sada zaboravljeni rokenrol-heroji iz kanadsko-američke grupe The Band, nakon 16 ludih godina muzičke renesanse, rolerkosterske vožnje od zvijezda do mračnih ponora i nazad, poručili su svijetu - bilo je dosta, bilo je previše.

The Band je svirao posljednji fajront i opraštao se pjesmom pred 5.000 srećnika u kultnoj dvorani „Winterland“ u San Francisku 25. novembra 1976, na Dan zahvalnosti. Godinu kasnije, 3. novembra 1977. godine, Skorsezeov film predstavljen je publici.

Pa ima li boljeg temelja za rokenrol film od koncerta? I zar ima ljepše i strašnije simbolike od rastanka, predavanja, odustajanja? Skorseze je znao da se pred njim razmotava magija. Samo je trebalo da je uhvati u mrežu kamere...

The Band je tih godina, kao i sada, bio simolično važna figura. Veliki bend iz Toronta je krajem šezdesetih zaslužio važno mjesto na sceni zahvaljujući neobičnoj kombinacij folka i roka sa r'n'b ritmovima. Basista Rik Denko, klavijaturista Ričard Menjuel i bubnjar Levon Helm, svaki na svoj način, preuzimali su liderstvo onda kada bi zapjevali. Sve ih je povezivao lider iz sjenke, gitarista Robi Robertson.

Tokom jedne decenije The Band je bio nesebična podrška Bobu Dilanu na turnejama. Velikan je obožavao njihovu harmoniju različitosti, osoben zvuk i inteligentnu muziku bez imalo nadmenosti. U suštini, velike kolege voljele su ih više nego publika.

Erik Klepton je zbog ovih muzičara odlučio da napusti grupu Cream i proba solo karijeru, a Nazareth se zbog stiha iz njihove pjesme odlučio za ime Isusovog grada. Džordž Harison, slavni Bitls, pisao je pjesme iz solo karijere zamišljajući da ih pjeva Levon Helm!

Ideja za oproštaj tinjala je dugo, a onda je Menjuel početkom 1976. doživio tešku nesreću na pecaroškom čamcu. Znali su, nakon 16 godina turneja, svojih ili sa prijateljima - da je prosto dosta. Robertson je pozvao prijatelja Skorsezea da snimi njihov posljednji koncert i pozornica za film je bila spremna.

Skorseze, proslavljen „Opasnim ulicama“ i „Taksistom“, počinje film znalački - posljednjom pjesmom koncerta, obradom „Don't Do It“ Marvina Geja. Odatle, iz momenta oproštaja, vuku se tanke niti, kopče muzičara.

Denko, Menjuel, Helm i Robertson pričaju o bendu - od muzičkih početaka, prvih susreta, snova i svirki, do već jasnih kontura onog što je The Band predstavljao. Tako očekivano i arhetipski – bili su uvijek i prije svega rokenrol zaljubljenici, fanovi, uvijek u djetinjoj nevjerici da sviraju sa velikanima koji ih pritom smatraju prijateljma.

Skorseze i Robertson planirali su koncert mjesecima. Slavni režiser insistirao je na potpunoj posvećenosti detaljima – od boja i tonova na zavjesama tokom koncerta, do angažovanja cijelog tima kinematografa koji su snimali po strogim instrukcijama i iz mnogo uglova.

Prije 40 godina, „The Last Waltz“ je bio produkcijski projekat ravan najboljim današnjim – ali nikako u potpunosti režiran, jer to je bio rok koncert! Skorseze je pustio da se pred njim desi nešto neočekivano i magično. Da sinergija velikana odradi svoje u potpuno spontanom svetilištu muzike za rastanak...

- Otpjevaću samo jednu pjesmu, ali vrlo dobro – rekao je Nil Dajmond, nakon što je Nil Jang otpjevao „Helpless“ sa Džoni Mičel. I od tog momenta, kada krene „Dry Your Eyes“, pa do kraja i pjesme „I Shell Be Released“, film je lijep, svet i dirljiv... Taman kao pjesma. Kao muzika. Te noći, pred 5.000 srećnika u San Francisku, pred okom kamera Martina Skorsezea – zauvijek i nikada više. S. STAMENIĆ

FOTO: alchetron.com / denofgeek.com / wennermedia.com / pinterest.com