- Iz Udruženja potomaka starih Trebješana i Društva prijatelja i poštovalaca Nikšića decenijama smo ukazivali na činjenicu da dragocjen istorijski spomenik leži odbačen i izložen ćudima ljudi i vremena. Pažljivo bi nas saslušali i ništa ne bi učinili. Dočekalismo pozitivan odgovor – kaže Maksim Vujačić.
On to tumači kao znak da je konačno, poslije duže pauze, iskazano interesovanje struke za drevnu istoriju Nikšića i stare spomenike kulture na području grada.
- Očekujemo da će se, poslije odgovarajućeg konzervatorskog tretmana, ovaj istorijski spomenik naći tamo gdje je oduvijek trebalo da bude, tj. u stalnoj postavci Zavičajnog muzeja - kazao je Vujačić.
RANI TRAGOVI
Vujačić je podsjetio da je nadgrobnu ploču vojvode Petra Gavrilovića prvi pominjao hroničar Nikšića profesor Mihailo Vučinić, u Nikšićkim novinama, kao stalni autor rubrike o kulturno-istorijskim spomenicima.
- Spomenik na kom je sačuvan natpis je dijelom oštećen, a malih je razmjera, 58 cm dužine, a širine 32 cm. Na strani koja je suprotna onoj sa natpisom urezan je veći krst. Na površini gdje je natpis, na gornjoj strani je donji dio krsta. Ispod ovog dijela je pravougaona površina na kojoj je natpis u tri reda. Na vrhu, i to u desnom uglu, su dva reda slova. Natpis glasi: PETRA VOIVODE SI…VA LET 1669. Godina je data slovnom vrijednošću - zapisao je Vučinić 10. oktobra 1972.
Ugledni profesor geologije, paleontologije, mineralogije i petrografije, iste te godine objavio je još jedan tekst na temu nadgrobnih spomenika pod Trebjesom. U njemu je opisano crkvište i Crkva Presvete Bogorodice u blizini rijeke Gračanice.
Na tom groblju starih Trebješana sahranjen je knez Petar Gavrilović. Danas je od njega malo što preostalo.
Pokazujući tekst profesora, Vujačić nam skreće pažnju na Vučinićevu konstatacija da se „nadgrobna ploča vojvode Petra Gavrilovića nalazi u Muzeju u Nikšiću“. Pitamo ga znači li to da je u to vrijeme bila dio stalne postavke.
- Vučinić je decenijama bio u ondašnjoj Zajednici kulturnih ustanova – Zavičajnom muzeju. Siguran sam da je imao tačan podatak. Šteta što je izostalo preciznije određenje đe je bio u Muzeju. Da na osnovu njegovog teksta znamo da je spomenik bio dio stalne postavke, mogli bismo rekonstruisati tok događaja i saznati kada je iz stalne postavke uklonjen i izmješten ispod dvorišnog ulaska u Dvorac Kralja Nikole. Ne bi onda bilo dileme da li je poslije odgovarajućeg tretmana taj spomenik dobio status artefakta skoro nebitnog za rekonstrukciju prošlosti Onogošta i Nikšića. Znali bismo ko ga je izbacio da čami i strada - priča Vujačić.
On kaže da je mnogim Nikšićanima decenijama bilo poznato da se ta nadgrobna ploča nalazi ispod stepeništa ulaza u Dvorac sa zadnje strane.
- Kao predsjednik Udruženja potomaka starih Trebješana godinama sam tu dovodio građane da ih upoznam o tom spomeniku. Decenijama sam, kad god bih dobio priliku, upozoravao da bi on mogao poslužiti kao dodatna informacija u daljim istraživanjima, zaštiti i valorizaciji jedne znamenite ličnosti istorije nikšićkog kraja. Konačno smo dobili pozitivan odgovor – kaže Vujačić.
(opširnije u Pobjedi)
