Inicijativu će uputiti predsjednicima države, vlada i skupština Crne Gore i Srbije, Srpskoj pravoslavnoj crkvi, Srpskoj akademiji nauka i umjetnosti i Matici srpskoj.
U dokumentu koji će Crnogorski pokret javnosti predstaviti u srijedu u Podgorici, u hotelu „Ramada“, navodi se, pored ostalog, da se smatraju „pozvanim i obaveznim da pokrenu proces“ koji treba da dovrši posebna, nezavisna stručna komisija.
- Naša zemlja, nasljednica oštećene kraljevine, potonje socijalističke Republike Crne Gore, takvome dokumentu treba da da snagu državnoga akta, i zatraži naplatu i nadoknadu obračunatih šteta, od države Srbije, nasljednice onih adresa u Srbiji, koje su ih i uzrokovale.
Od države Srbije očekujemo da članstvom u takvoj komisiji da doprinos utvrđivanju njenih razmjera i ukupnoga iznosa– navodi se u inicijativi Crnogorskog pokreta kojom se predlaže potpisivanje memoranduma o štetama.
Neprijateljski odnos Srbije prema Crnoj Gori tokom Prvoga svjetskoga rata i brutalni, zločinački i nezakoniti akt aneksije, kako ističu, prouzrokovao je velike nesreće Crnoj Gori.
- Tek nakon sređenih međusobnih računa, koji su iz toga proishodili i proishode, stekli bi se uslovi da se uspostavi međusobno povjerenje, konačno razoreno aneksijom 1918. godine. Ukoliko se visoke adrese iz Srbije i Crne Gore ne odazovu ovoj inicijativi, Crnogorski pokret će podstaći osnivanje takve nezavisne komisije, i podržavati njen rad, koji je u interesu obje države - izričiti su u ovoj organizaciji.
Podsjećaju da su srpske trupe 1918. godine okupirale Crnu Goru, silom oružja ukinule ustavni predak i izvršile aneksiju zemlje.
- Akti na kojima se temeljilo njihovo djelovanje, djelovanje Privremenoga centralnoga odbora, Izvršnoga odbora i po kojima je odlučivala takozvana Velika narodna skupština su nezakoniti i donešeni su od nezakonitih organa koje nije poznavao ustavni poredak Crne Gore. Kao takvi su ništavni, a posljedice podložne reviziji, i s njom u vezi utvrđivanju šteta nastalih iz takvih akata – saopštili su oni.
Podsjećaju da je u Prvom svjetskom ratu Crna Gora izgubila 63.000 stanovnika, ili 25 odsto cjelokupnog stanovništva.
- Pred sami kraj rata, u oktobru 1918. godine, predśednik srpske Vlade Nikola Pašić, izdaoje naredbu ministru vojske, kojom mu naređuje da ne časi, nego da organizuje snage, samzadatkom da prodru u Crnu Goru, dignu narod, proćeraju Austorugarsku vojsku i proglasi sjedinjenje sa Srbijom.mNa temelju toga naređenja formirana je jedinica za prodor u Crnu Goru – navodi se u inicijativi.
Podsjeća se da su samoorganizovanemcrnogorske jedinice,mprije ulaska srpskih trupa, većmbile oslobodile teritoriju CrnemGore od austrougarske okupacije,ma da je posljednji austrougarski vojnik napuštio zemlju 4. novembra 1918. godine.
Ukazuju i na činjenicu da je „povratak kralja i Vlade iz egzilami uspostavljanje redovnogmporetka u zemlji, spriječeno, takođe, silom okupacione srpske vojske“.
Crnogorski pokret u inicijativi hronološki navodi i finansijskemštete koje je naša državampretrpjela nakon aneksije.
- Aneksija je provocirala građanski rat koji je prouzrokovao smrt hiljada lica, tokom koga je popaljeno više stotina kuća, s dalekosežnim posljedicama koje u nepravilnim razmacima, do danas, izazivaju sporove, sukobe i destabilizuju političke prilike na način koji ne dozvoljava zemlji da se uredi u političkom, ekonomskom, privrednom i svakom drugom smislu– upozorili su oni.
