Analiza emisije “Ljudi i događaji” ukazuje na ozbiljne koncepcijske i uredničke propuste – umjesto naučno-obrazovne uloge, emisiju obilježava politička i ideološka pristrasnost, selektivna prezentacija informacija, afirmisanje revizionističkih tumačenja i marginalizacija crnogorskog identiteta, što dovodi u pitanje sposobnost javnog servisa da objektivno informiše i obrazuje javnost, dio je nalaza publikacije “Emisija „Ljudi i događaji“ - analiza (ne)ispunjenih standarda javnog servisa RTCG”, autora Adnana Prekića, urađene u okviru projekta Centra za građansko obrazovanje (CGO)„Mediji za demokratiju – Jačanje nezavisnosti RTCG-a za budućnost Crne Gore“ uz podršku Ministarstva vanjskih poslova Kraljevine Holandije.
Analiza, kako se navodi u saopštenju CGO, imala je za cilj procjenu edukativne vrijednosti sadržaja i usklađenosti sa standardima naučno-obrazovnog programa ove emisije, uključujući prisutnost politizacije, senzacionalizma i mitologije.
"Istraživanje je obuhvatilo 2.431 objavu, fokusiranu na istorijske događaje, ličnosti i teme iz kulture, nauke i sporta. Korišćeni sukvalitativni i kvantitativni pristupikako bi se identifikovali dominantni narativi, naglašene ili zanemarene teme i prateće interpretacije. Rezultati su klasifikovani u pet tematskih cjelina. Posebno brine marginalizacija crnogorskog istorijskog i kulturnog identiteta - od ukupno 2431 objave, tokom 2024. godine, svega 21% se odnosi na teme koje su direktno povezane sa Crnom Gorom", navodi se u saopštenju.
Izostavljeni su, ističu, neki od ključnih događaja iz crnogorske istorije, poput proglašenja Crne Gore za Kraljevinu, bitke na Carevom lazu, Krusima, Vučijem dolu i Fundini informacije o Božićnom ustanku 1919. godine i referendumu o državno – pravnom statusu Crne Gore 1992. godine, uloge zvanične Crne Gore u procesu raspada SFRJ početkom 90-ih, ali i informacije o nasljeđu Dukljansko – barske nadbiskupije.
"Dodatni problem u prezentaciji i interpretaciji je i izbor objavljenih sadržaja, koji je često zasnovan na poluinformacijama i selektivnom prikazu činjenica, što stvara iskrivljenu slika istorijskih događaja.Na primjer, informacije o najznačajnijim crnogorskim vladarima su uglavnom nepotpune, fokusirane na trivijalne i irelevantne detalje iz njihove biografije, čime se onemogućava široko i kontekstualizovano sagledavanje njihove istorijske uloge i značaja za crnogorsku tradiciju, kulturu i istoriju...Selektivan odnos prema formativnim događajima crnogorske istorije, nasljeđa i tradicije, ostaje ključni nedostatak sadržaja emisije,“ ocjenjuje dr Prekić.
Konstatuje se i pristup identitetskog i kulturnog skrivanja crnogorskog naslijeđa koje se odnosi na prisvajanje ličnosti iz crnogorske istorije i njihovo pozicioniranje u kontekstu srpskog nacionalnog i kulturnog prostora.
Ništa manje kontroverzno nije ni tretiranje antifašističkog nasljeđa Crne Gore.Trinaestojulski ustanak i formiranje ZAVNO Crne Gore i Boke, kao istorijske prekretnice koje simbolizuju otpor fašizmu i temelje državnosti Crne Gore u savremenom obliku, predstavljeni su marginalno, površno ili su izostavljeni, čime sedoprinosi trendu potiskivanja antifašizma kao temelja crnogorske moderne istorije.
Kad je riječ o 90-ih godinama, umjesto pružanja cjelovitog i istorijski odgovornog prikaza događaja koji su oblikovali države bivše Jugoslavije, kroz revizionistički pristup se relativizuju ratni zločini.
"U sadržaju ove emisije nijesu adekvatno objašnjeni najnačajniji događaji vezani za naslijeđe 90-ih, a izostavljeni su i centralni događaji tog perioda na prostoru Crne Gore. To je problematičan izbor, jer suočavanje sa prošlošću je ključni mehanizam za izgradnju i unaprjeđenje multikulturnog društva, a ignorisanje tih tema spriječava razumijevanje istorijskih trauma i ometa proces pomirenja.Nepojmivo je da u informacijama o naslijeđu 90-ih nema nijedne riječ o deportaciji bosanskih izbjeglica iz Herceg Novog, logoru Morinj, blokadi Pljevalja od strane paravojnih formacija u avgustu 1992. godine, zločinu u Bukovici i Kaluđerskom lazu.Jedina informacija iz ove cjeline je ona o otmici u Štrpcima, ali je i ona nepotpuna - nema informacije ko je zaustavio voz u stanici Štrpci, pod čijom komandom su bile snage koje su izvršile zločin, kako su okončale svoje živote žrtve i šta je rezultat sudskog procesa za zločin u Štrpcima,“ pojašnjava Adnan Prekić.
Snažan politički i ideološki uticaj na informacije koje se plasiraju kroz ovu emisiju su evidentne i u odnosu sa susjedima. U informaciji o proglašenju nezavisnosti Kosova sene koristi zvaničan naziv ove države-Republika Kosovo,pod kojim je priznata i od države Crna Gore,već termin “pokrajina Kosovo i Metohija”,asvaka peta informacija o Hrvatskoj referira na nasljeđe Nezavisne države Hrvatske (NDH). Istovremeno,od ukupno 2431 objave, nijedna se ne odnosi na problematizaciju zločina četničkog pokreta tokom Drugog svjetskog rata.
Kod informacija vezanih za Ukrajinuafirmiše se proruska imperijalistička propaganda.
“U informaciji od 18. marta govori se onavodnom “prisajedinjenju” Krima Rusiji, bez objašnjenja da je taj čin učinjen mimo svih međunarodnih pravila i da se radi o agresiji na jednu suverenu državu.Nema informacija o ruskoj agresiji na Ukrajinu iz 2022. godine, ali su autori emisije otvorenopropagirali prorusku kampanju koja dehumanizuje Ukrajinu i njeno stanovništvo. Na primjer, u informaciji od 2. maja je navedeno da su “pripadnici ukrajinskih radikalnih desničarskih organizacija” izazvali požar u Odesi u kome je poginulo “48 proruskih demonstranata dok je više od 200 ranjeno”. Politička pristrasnost u ovoj informaciji naslanja se na rusku propagandu koja Ukrajince predstavlja kao desničare i fašiste koji napadaju mirne demonstrante. Aneksija Krima se prikazuje kao legitiman čin povratka teritorija, “koje je Hruščov 1954. predao Ukrajini”,dok se ukrajinska strana označava kao agresivna i ekstremna, a Rusi se opisuju kao žrtve,” navodi Prekić.
U analizi emisije „Ljudi i događaji“ niz je primjera neobjektivnosti i izostanka šireg konteksta pri obradi istorijski i politički osjetljivih tema što iskrivljuje percepciju prošlosti. Uz to, zapostavljeni su sadržaji koji se tiču crnogorske istorije, kulture i antifašističkog nasljeđa, a posebno brinu politizovane i revizionističke interpretacije događaja iz 90-ih u bivšoj Jugoslaviji, kao i agresije Rusije na Ukrajinu. Stoga,ovaemisija ne ispunjava osnovne standarde naučno – obrazovnog programa, koji zahtijevaju tačnost, uravnoteženost i odgovornost prema gledaocima.
Analiza nudi iniz konstruktivnih preporuka kako biemisija "Ljudi i događaji" na RTCG-u ispunila svoju naučno-obrazovnu svrhu i doprinosila razvoju kritičkog mišljenja.To uključujemehanizme stručne i programske kontrole, uz obaveznu recenziju sadržaja radiosiguranja objektivnosti i kvaliteta.Takođe, RTCG mora obezbijediti veću zastupljenostcrnogorske istorije i kulture, profesionalnu i kontekstualizovanu selekciju informacija, te principijelan pristup antifašističkom nasljeđu i događajima iz 90-ihkako bislužio javnom interesu, a ne reprodukciji ideološki motivisanih konstrukcija.
