Prije toga, zamislite scenu koja se dva dana ranije rasplela na staroj pisti, po kojoj jedno podgoričko naselje sada nosi ime Stari aerodrom.
Ka Dubrovniku
Pod miholjskim suncem stajala je postrojena počasna garda, crveni tepih, najbitniji predstavnici vrha republike... a letilica britanske avijacije, koja se već polako spuštala od brda Sjenica ka pisti, samo je odjednom oštro skrenula desno i vratila se u visinu! Jer, kraljica je samo deset minuta ranije saopštila pilotu i generalu avijacije koji ju je pratio, da želi prvo u Dubrovnik...
Događaj, koliko god iz ozbiljne diplomatske perspektive djelovao nevjerovatno, ipak se dogodio. Zapisao ga je jugoslovenski diplomata Radovan Komar, dugogodišnji izaslanik u Indiji, kog je zbog odličnog znanja engleskog jezika predsjednik Tito zamolio da bude domaćin britanskom kraljevskom paru i njihovoj najstarijoj kćerki, princezi Ani.
Posjeta Dubrovniku bila je utanačena poslije Beograda, pa otkazana zbog vremenskih neprilika - sa promjenom plana i direktnim letom za Titograd. No, kraljici se negdje iznad Mojkovca učinilo da vedri sa juga. Upitala je generala kakve su vremenske prilike iznad Dubrovnika, dobila dobre vijesti i naprečac promijenila plan.
- Doći ćemo i do Titograda, ne brinite - samo je kazalo Njeno Visočanstvo. I ko joj se mogao usprotiviti?
Prvi kapitalac
U memoarskom pismu, Komar se prisjeća žestokih pritisaka uvrijeđenih crnogorskih zvaničnika. Niko mu nije vjerovao da je Elizabeta Druga sama tražila put za Dubrovnik. Predsjednik crnogorske Skupštine Vidoje Žarković insistirao je u Beogradu, na primjer, da je to bila „besramna promocija hrvatskog turizma“... Diplomati Komaru bili su potrebni mjeseci da dokaže reputaciju.
Konačno, 21. oktobra Elizabeta Druga dočekana je na crvenom tepihu aerodroma koji više ne postoji, na pisti malo niže od sadašnje Katoličke crkve. Posjetila je Vilu „Gorica“, iskazala poštovanje crnogorskim žrtvama u skorijim i svim ratovima za slobodu... Zvaničnici su bili zadovoljni, "uhvatili su kapitalca“, prvog velikog svjetskog lidera u našem glavnom gradu.
Mimo protokola
Crnu Goru je 12 godina kasnije, 1983. posjetio i prvi strani predsjednik, Italijan Sandro Pertini. Slavnog novinara, partizana, socijalistu i predsjednika je duga kolona pozdravljala aplauzom od aerodroma u Golubovcima do Vile „Gorica“... Istog onog Pertinija koji je grlio heroja Italije, napadača Paola Rosija, nakon osvajanja fudbalskog Mundijala godinu ranije. I bliskog prijatelja pape Jovana Pavla Drugog!
U Elizabetinom potezu, da neplanirano skrene rutu, nije bilo diplomatske igre, nego samo čiste potrebe da se zabavi. Na kraju su se najviše crvenjeli hrvatski zvaničnici: Elizabetu i princa Filipa niko nije dočekao na dubrovačkoj pisti. Par je na obdan uhvatio malo uživanja mimo protokola...
Na Stradunu su ih prepoznali, pa ih je oduševljeni narod, noć pred polazak za Titograd, na rukama nosio do hotela. Bez ikakvog obezbjeđenja, incidenta, gužve! Drugačija vremena...
Poslije Titograda, vožnju privatnim automobilom na Brionima priredio joj je drug Tito lično. Ali, što je to naspram tog osjećaja slobode da se skrene nad pistom u širokom luku, u momentu kad se dolje već prepoznaju neka važna lica, zbunjenija i crvenija od crvenog tepiha...?
Stojan STAMENIĆ
