Brojke ne lažu – ali ih treba pravilno „čitati“. jAko uopšte dobijete odgovor, jer Njemci to pitanje smatraju indiskretnim i nerado na njega odgovaraju.
Statistike, pak, pokazuju da je prosečna mjesečna bruto plata u Njemačkoj 2018. iznosila oko 2.950 eura. Prosječna neto plata, dakle ono što je isplaćeno zaposlenima u Nemačkoj bila je, međutim, znatno niža. Tačnije, 33 odsto niža – i iznosila je 1.945 eura. Iza tih gotovo hiljadu eura razlike između bruto i neto iznosa stoje davanja državi u vidu poreza i doprinosa za razna osiguranja.
Visina poreza koji se mjesečno odbija od plate pritom zavisi od poreske klase zaposlenog (ima ih šest), a koja zavisi od toga da li on živi u bračnoj zajednici, da li je samohrani roditelj, da li njegov/a suprug/a radi, da li jedan bračni partner zarađuje znatno više, da li radi više poslova, itd, itd.
Neto i bruto plata u Nemačkoj
Da bismo pokazali kako to izgleda u praksi, izračunali smo bruto i neto platu u dva slučaja: za jednog bračnog partnera koji više zarađuje od drugog, ima dvoje djece i prosječnu njemačku platu od 2.948 eura mjesečno i za samca bez djece koji ima istu toliku platu.
Ocu ili majci dvoje djece će, nakon što mu se odbije 167 eura poreza, 215 evra (7,65%) doprinosa za zdravstveno osiguranje, 274 evra (9,2%) za penziono osiguranje, 36 evra (1,25%) za osiguranje u slučaju nezaposlenosti i 45 evra (1,525%) za osiguranje za negu u starosti – na račun leči 2.209 evra.
Osobi koja živi bez bračnog partnera i nema djece će se na računu na koji joj se uplaćuje mjesečna plata u bruto iznosu od 2.948 eura naći samo 1.944 eura, jer je porez koji mora platiti mnogo veći. Osim toga, ona mora da plati i 22 eura poreza solidarnosti od kojeg su otac ili majka dvoje dece iz prethodnog primera oslobođeni. Ako je pritom i član/ica katoličke ili protestantske zajednice, onda će joj na račun biti uplaćeno još četrdesetak eura manje (crkveni porez).
Najbolje i najlošije plaćena zanimanja
Prosečna plaća je, međutim, apstraktan statistički podatak koji ne govori mnogo o tome koliko su dobro ili loše plaćeni zaposleni na određenim zanimanjima. Razlika između onih koji su na vrhu liste primanja i onih koji su na njenom dnu je ogromna. Ljekari primarijusi zarađuju tako u prosjeku više od 120.000 eura godišnje, dakle, više od 10.000 eura bruto mesečno, nešto manje menadžeri u trgovačkom i finansijskom sektoru, a tridesetak hiljada eura godišnje manje jlekari specijalisti.
Oni na začelju liste žale jedva spajaju kraj s krajem. Na neslavnom zadnjem mjestu je pomoćno osoblje u kuhinjama koje zarađuje u prosjeku manje od 2.000 eura bruto mjesečno, dok konobari i frizeri, odnosno frizerke, zarađuju samo nekoliko desetina eura više. Među najlošije plaćenim zanimanjima su i agenti u kol-centrima, kuvari, pomoćno osoblje u stomatološkim ordinacijama, negovatelji i vozači kamiona. Znatno nižu od prosječne njemačke plate imaju i medicinske sestre s malo radnog iskustva (u javnim zdravstvenim ustanovama), kao i vaspitači/ce u vrtićima.
Zakonski propisana minimalna nadnica
Njemačka je jedna od zemalja Evropske unije sa zakonski propisanom minimalnom platom po satu. Ona trenutno iznosi 9,19 evra. Najvišu zakonski propisanu minimalnu satnicu ima Luksemburg (11,97 evra), a višu od Nemačke još četiri članice EU: Belgija, Irska, Holandija i Francuska. Najnižu minimalnu platu po satu imaju Bugarska (1,72 evra), Letonija (2,54 evra), Rumunija (2,68 evra), Mađarska (2,69 evra) i Hrvatska (2,92 evra). I tu se, naravno, radi o bruto iznosima.
Ako niste u privremenom ili stalnom radnom odnosu u nekoj privatnoj firmi ili u javnoj ustanovi s odgovarajućim ugovorom, već radite kao honorarac, onda ćete morati sami da se pobrinete za zdravstveno i druga osiguranja, odnosno da uradite poresku prijavu i platite državi porez. Za to će vam najverovatnije biti potreban poreski savjetnik, jer popunjavanje poreske prijave u Nemačkoj nije nimalo lak zadatak. Lako se može dogoditi da vam to savjetuju upravo poreski službenici kojima se obratite s pitanjima o vašim poreskim obavezama i poreskoj prijavi.
S poreskim vlastima u Nemačkoj se, inače, nije šaliti. Osim toga, njemački poreski sistem je veoma složen i poreski savjetnik ne samo da pomaže da se pravilno popuni poreska prijava, već i da se ne propusti neku poresku olakšicu koju može da iskoristi i koja može da umanji poreski dug.
Više od evropskog proseka, niže nego u Švajcarskoj
Dakle, da li su plate u Nemačkoj visoke? Iz perspektive Srbije sigurno jesu. Radi se naravno, trebalo bi to na kraju naglasiti, uvijek o uredno regulisanim, prijavljenim i plaćenim radnim odnosima. Poslovi „na crno“ su van svih tih statistika – i zakona.
Plate u Nemačkoj znatno su više od evropskog proseka, ali niže nego u Švajcarskoj, Luksemburgu i Danskoj. To pokazuju statistike i brojke. Ali kada govorimo o visini plate, uvijek je važno sagledati i širi kontekst: koliki su troškovi života, prije svega hrane i stanovanja, kakva je situacija na tržištu rada, kako su plaćena pojedina zanimanja. Korisno je, na kraju, znati i ovaj podatak: da je 2017. jedno njemačko domaćinstvo u proseku trošilo 2.517 eura, od čega 897 ev=ura samo na stan i režije.
