Kako smo ranije najavili, biće predstavljeni rezultati istoimenog dvogodišnjeg istraživačkog projekta, koji se bavio proizvodnjom izgrađene okoline unutar društvenog, ekonomskog i kulturnog konteksta socijalističke Jugoslavije, kao i refleksije tih procesa u današnjim nezavisnim državama, nakon raspada bivše države.
„Nedovršene modernizacije: Između utopije i pragmatizma“ premijerno je postavljena u Mariboru, u okviru manifestacije Evropska prijestonica kulture 2012. Osim Mrduljaša, kustosi su još Vladimir Kulić koji radi na relacijai Srbija - SAD, Matevž Čelik i Simona Vidmar iz Slovenije.
- Istorija regije bivše Jugoslavije i njen socijalistički period još su relativno slabo istraženo područje i izostaju kompletne interpretacije na svim poljima... Modernizacije navodimo u množini jer ih smatramo višestrukim procesima, pri čemu je istorija regije biše Jugoslavije bitno obilježena njihovim prekidima, nastojanjima uspostavljanja kontinuiteta i revizijama. Pri tome su ti procesi, bilo intencionalno, bilo posljedično, pokazali i određeni stepen samostalnosti ili odstupanja od centara modernizacije, na što je bitno uticala pozicija „između“: između socijalističkog istoka i kapitalističkog zapada, između ekonomski razvijenijeg sjevera i nerazvijenog juga, između otvorenih kulturnih istraživanja i retradicionalizacije, između inovativnih političkih koncepcija i represivnih kontrolnih mehanizama – zapisao je jedan od kustosa izložbe, hrvatski arhitekta Maroje Mrduljaš.
Projekat je pokrenulo Udruženje hrvatskih arhitekata u saradnji sa zagrebačkim Orisom, Muzejom arhitekture i dizajna iz Ljubljane, Umjetničkom galerijom u Mariboru, Društvom arhitekata iz Beograda i Koalicijom za održivi razvoj iz Skoplja.- Program crnogorske postavke izložbe podrazumijeva i predavanja sa osvrtom na sam proces nastajanja izložbe kao i na socijalističu arhitekturu Crne Gore. Što se tiče realizovanog arhitektonskog stvaralaštva na teritoriji Crne Gore koje je zastupljeno u izložbi „Nedovršenih modernizacija“, tu su svakako Hotel „Podgorica“, arhitekte Kane Radević; zgrada Centralnog komiteta Saveza komunista arhitekte Radosava Zekovića i Spomen dom u Kolašinu arhitekte Marka Mušića – najavljuje za Portal Analitika arhitektica Dijana Vučinić u ime studija DVARP, jednog od organizatora događaja u Crnoj Gori.
Crna Gora bez Borbe za arhitekturu: Ona se osvrnula i na Borbu za arhitekturu, tačnije „svojevrstan pokret od strane dnevne novine Borba koji je dodjelom arhitektonskih nagrada postavio arhitektonsko stvaralaštvo u odnosu na kulturni i društveni kontekst društva u kojem je nastalo“.
- Borbina nagrada za arhitekturu dodijeljivana je na republičkom i nacionalnom nivou i time svakako vršila veliki uticaj na afirmaciju arhitektonskog stvaralaštva kao i stvaralaca. Ostaje svakako žal što Crna Gora nije bila dio ukupnog projekta. Možda bismo konačno imali razlog više da analiziramo naše Modernizacije, svakako nedovršene: Prostorni plan razvoja regije Južnog Jadrana i Mušićev Dom revolucije u Nikšiću – zaključuje Vučinić.
Tronedjeljni arhitektonski događaj na Cetinju otvoriće predavanje „Arhitektura kao tekst kulture: objekti kulture u Crnoj Gori - generatori urbaniteta“ koju će održati mr Slavica Stamatović - Vučković sa Arhitektonskog fakulteta u Podgorici.
- Arhitektura se može isčitavati kroz širok dijapazon denotativnih i konotativnih značenja, što ukazuje na njena komunikativna svojstva, odnosno činjenicu da se može posmatrati kao svojevrstan tekst kulture. Objekti kulture izgrađeni na teritoriji Crne Gore u drugoj polovini XX vijeka predstavljaju tipološki određenu, ali raznovrsnu skupinu objekata za potrebe kulture: domovi kulture, domovi omladine, pozorišta, bioskopi, spomen domovi, domovi revolucije, izložbeni prostori i domovi JNA (u Crnoj Gori nije izgrađen nijedan muzej). Građeni po svim crnogorskim gradovima i većim mjestima, ovi objekti svojom prostorno-funkcionalnom definicijom predstavljaju refleksiju šireg društveno-političkog konteksta u kom su nastajali kao i generatore lokalnog urbaniteta, naročito u periodu podržavanja modela modernističko-socijalističkog grada – riječi su Stamatović-Vučković kojim najavljuje glavne teme današnjeg izlaganja.
Podsjećamo, do 5. maja će u prostoru Galerije „Miodrag – Dado Đurić“ predavanja takođe održati dr Ljiljana Blagojević, vanredni profesor na Arhitektonskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, arhitekta Maroje Mrduljaš, autor projekta i same izložbe, kao i arhitekta Marko Mušić koji će govoriti o nastanku i realizaciji projekta Doma revolucije u Nikšiću.
Pokrovitelj izložbe na Cetinju je Ministarstvo kulture Crne Gore, a organizatori Narodni muzej i studio DVARP iz Podgorice.
Foto: Wolfgang Thaler
