Predložena rješenja u Nacrtu zakona o regionalnom razvoju, za koji se danas okončava javna rasprava, ukoliko budu usvojena u planiranom obliku neće značajnije doprinijeti smanjivanju duboko izraženog regionalnog jaza u zemlji i naročito neće spriječiti ekstremno vidljivo propadanje sjevernog regiona države, ocijenjeno je iz Akcije za socijalnu pravdu (ASP).
Ova NVO je pripremila komentare na ovaj Nacrt zakona, koji je na javnoj raspravi bio prethodnih 20 dana.
- Jedna od ključnih novina Nacrta zakona tiče se uvođenja obaveze za vladu da donosi godišnji program podsticaja regionalnog razvoja, za koji država obezbjeđuje sredstva u iznosu od 1% do 2% u odnosu na tekući godišnji budžet. Iako bi se zakonske izmjene za godišnji program podsticaja primjenjivale tek od naredne godine (ako se usvoje), na primjeru Predloga Budžeta za ovu godinu, kojim je tekući budžet projektovan na 1,5 milijardi eura, godišnji program podsticaja bi iznosio od 15 do 30 miliona, što se čini nedovoljnim da značajnije doprinese razvoju naročito ugroženog sjevernog regiona, koji je izložen velikim migracionim procesima i ozbiljnom riziku od siromaštva - navodi se u saopštenju.
ASP je preporučila da se ovaj iznos utvrdi u većem procentu od predloženog, te da se izbjegnu formulacije „od – do“ jer, tvrde oni, to ostavlja prostor da se u praksi suštinski mogu izdvajati najniži iznosi, što nije u interesu smanjivanja regionalnog jaza u zemlji.
- Nadalje, Nacrtom zakona o regionalnom razvoju sada se opštine grupišu u tri kategorije shodno stepenu razvijenosti, pa će do 85 odsto prosjeka indeksa razvijenosti biti grupa nedovoljno razvijenih opština, do 100 odsto prosjeka srednje razvijene, a preko 100 odsto su razvijene. Sadašnjim zakonom je definisano šest grupa – prva do 30 odsto prosjeka indeksa razvijenosti, druga do 50 odsto, treća do 75 odsto (ove tri grupe su predstavljale manje razvijene opštine), četvrta do 100 odsto, peta do 125 odsto i šesta preko 125 odsto prosjeka indeksa razvijenosti - kazali su iz ASP.
Prema njihovim riječima, imajući u vidu da najveći broj opština spada u nedovoljno razvijene, iz ove NVO preporučuju i da se zakonski propiše da se za opštine sa najnižim indeksom razvijenosti opredjeljuju najveći iznosi podsticaja (koji bi se normom procentualno izrazili) jer će se, kako kažu, tako uticati da oni kojima najviše treba najviše i dobiju, a što posledično može uticati na smanjenje regionalnog jaza u zemlji.
- Zakon o regionalnom razvoju prepoznaje sjeverni, centralni i primorski region, a podsticaji su subvencije, subvencije kamatne stope na zajmove, povoljni krediti, garancije, fiskalne olakšice. Pored ostaloga, umjesto na trogodišnjem nivou, Nacrtom zakona se preporučuje da se indeksi razvijenosti utvrđuju na dvogodišnjem nivou, dok će se strategija regionalnog razvoja donositi na četiri godine, za razliku od sedam godina, kao do sada, što su svakako primjerenija rješenja, a imajući u vidu stepen razlike u razvoju pojedinih područja u državi, te je potrebno i strategijski djelovati u kraćim rokovima. Sa druge strane, ASP je ukazala da je nejasno zašto se briše dio odredbe da se politika regionalnog razvoja, pored ostaloga, zasniva na podsticaju zapošljavanja, već se sada navodi da se to čini na osnovu „korišćenja sopstvenih razvojnih potencijala“ - stoji u saopštenju.
Nedavni rezultati popisa, smatraju u ovoj NVO, pokazali su frapantne brojke o stanju u sjevernom regionu zemlje, koji bukvalno propada i nestaje, za razliku od centralnog i južnog dijela države, gdje je situacija nešto povoljnija.
- ASP cijeni da se takvo stanje može promijeniti samo odlučnim opredjeljenjem države, koje mora biti pretočeno i u zakonske okvire, da se najugroženijim lokalnim samoupravama opredjeljuje najveća finansijska podrška, čime bi se konačno i sa deklarativnog nivoa prešlo na konkretan teren - zaključuje se u saopštenju.
