“Nijedna autoritarna vlast ne voli kritičku misao i slobodnog pojedinca, možemo čak reći nijedna vlast ne podržava od svoje volje kritičkog intelektualca. A FCJK je upravo nastao na toj vrsti akademskih sloboda koje su bile dosta nekarakteristične za Crnu Goru prethodnih decenija”, ocijenio je za Portal Analitika istoričar Milivoj Bešlin.
Komentarišući to što odlazeći ministar prosvjete Miomir Vojinović odbija da ispuni obaveze propisane zakonom i izmiri dugovanja prema akademskom osoblju FCJK, Bešlin kaže da je u pitanju kontinuitet diskriminacije pomenutog fakulteta koji je, kako ukazuje, posebno naglašen od političkih promjena 2020. godine.
“Ali FCJK nije, kako bi predstavnici današnjeg režima u Crnoj Gori htjeli da kažu, bio miljenik ni prethodnih vlasti”, podsjeća Bešlin.
FCJK prvi razbio tradiciju lojalnosti režimu
Problem je, kako ističe, najprije strukturni.
“Mitovi su se već ispleli o studentskim, profesorskim, u najširem smislu, univerzitetskim pobunama u Beogadu, Zagrebu i drugim jugoslovenskim centrima. Crna Gora nema tu tradiciju. Uostalom, o tome vrlo uvjerljivo piše u svojoj monografiji “Intelektualci i vlast u Crnoj Gori” i kolega Dragutin Papović. Državni univerzitet je bio tradicionalno ćutljiv i bez pobunjeničkih ambicija, što je karakteristika i intelektualaca i studenata”, napominje Bešlin.
Sagovornik Analitike naglašava i da je FCJK prvi u crnogorskoj javnosti i u akademskoj zajednici razbio tu tradiciju lojalnosti ili nekog saveza režima (ma koji bio) i većeg dijela intelektualne elite.
“Dakle, to je jedan ugaoni kamen odnosa vlasti prema FCJK. Drugi je naravno nacionalni problem”, smatra Bešlin.
Meta stalnih napada i diskriminacije
Nakon prethodne resorne ministarke Bratić, čiji je odnos prema FCJK poznat, gotovo istim tragom nastavio je i ministar Vojinović.
Bešlin objašnjava da se dio motiva tiče gore pomenutog odnosa vlasti prema kritičkoj inteligenciji, što je problem s kojim se FCJK srijetao i prije 2020.
“Ali se ti problemi multiplikuju nakon pobjede provučićevskih i proruskih političkih struktura u Crnoj Gori. U situaciji kada se forsiraju crkvene škole i kada se iz vrha države pokušava raditi etno-kulturni inženjering u Crnoj Gori u cilju njene nasilne srbizacije ili još preciznije, srbijanizacije, FCJK se pokazao kao najtvrđi orah i jedna od najozbiljnijih prepreka u tom opasnom naumu litijaških vlasti u Crnoj Gori”, kaže Bešlin.
3
Pošto je, kako ističe, cilj prosrpskih, odnosno, provučićevskih opcija u Crnoj Gori negiranje crnogorskog identiteta, nacije, kulture, jezika, sve ono što radi u svojoj naučnoj i društvenoj djelatnosti FCJK čini se kao najsubverzivnija moguća aktivnost.
“Oni svojim naučnim radovima, stotinama knjiga, naučnih skupova, akademskom saradnjom pokazuju da je ideološki narativ srpskog državnog i crkvenog kleronacionalizma, o navodnom nepostojanju crnogorskog identiteta, jezika i kulture, opasna i posve neutemeljena laž. Uz to, dinamizam, entuzijazam i uopšte čitava atmosfera koja karakteriše rad FCJK je toliko različita od tmurne i sumorne, a kleronacionalizmom zatrovane atmosfere na drugim akademskim institucijama u Crnoj Gori da to njih čini zaista jedinstvenim i samim tim metom stalnih napada i diskriminacije. Kada pogledate međunarodnu saradnju, regionalnu, kada vidite impresivnu izdavačku djelatnost u samo deset godina postojanja FCJK, lako je uočiti zbog čega je “neželjena” institucija kleronacionalističkog i crkvi odanog režima”, smatra Bešlin.
Društveni angažman najbolje sredstvo u rukama intelektualaca
Napominje i da se diskriminatornim odlukama vlasti može suprotstaviti upravo onako kako to radi FCJK - nepristajanjem.
“Intelektualci imaju svoja pera i principe i ljudi moraju da pišu o tome, angažuju se, djeluju u javnom prostoru. Društveni angažman, kojim se dio kolega sa FCJK i bavi, kako bi se suprotstavili pritiscima, najbolje je sredstvo u rukama intelektualaca”, ističe Bešlin.
Čitavo društvo, dodaje, se nazadnim i diskriminativnim aktima može suprotstaviti na različite načine, ali u situaciji kada je sve manje mogućnosti institucionalnog delovanja, kada je većina medija pod strogom kontrolom iz Beograda, ostaje vaninstitucionalna djelatnost.
“U prevodu: samo veliki broj ljudi u javnom prostoru je politička činjenica koja može da proizvede realni efekat. Upravo primjer Cetinja i FCJK je dobar i paradigmatičan, jer su oni u Crnoj Gori to prvi razumjeli”, zaključuje Bešlin.
