Državna revizorska institucija (DRI) konstatovala je ozbiljne nepravilnosti u poslovanju Uprave za vode Crne Gore u 2023. godini, a na osnovu rezultata revizije, DRI je izrazila uslovno mišljenje na finansijski izvještaj, dok je na pravilnost poslovanja izrečeno negativno mišljenje. Revizija je pokazala nezakonito zapošljavanje, nagomilane dugove od 12 miliona eura, kao i nepoštovanje sudskih presuda.
Takođe, Uprava nije usklađivala poslovanje sa relevantnim zakonima, uključujući propise o budžetu, javnim nabavkama i unutrašnjoj kontroli. Pored toga, otkriveni su problemi u vođenju imovine i finansijskom izvještavanju, dok je izostala unutrašnja revizija i plan unapređenja upravljanja.
DRI je objavila Izvještaj o reviziji Godišnjeg finansijskog izvještaja i pravilnosti poslovanja Uprave za vode za 2023. godinu. Revizija je sprovedena od strane nadležnog Kolegijuma DRI u sastavu: Siniša Čađenović kao rukovodilac Kolegijuma i član Senata, te Zoran Jelić, predsjedavajući Senatom i član Kolegijuma. Finansijskom revizijom je utvrđeno da je Uprava za vode pogrešno klasifikovala izdatke za izradu i održavanje softvera u ukupnom iznosu od 192.935,85 eura. Ovi izdaci su prikazani na poziciji kapitalnih izdataka, iako je, u skladu sa Zakonom o budžetu Crne Gore za 2023. godinu i Pravilnikom o jedinstvenoj klasifikaciji računa, trebalo da budu iskazani kao tekući izdaci. Iako je ova nepravilnost materijalno značajna, ona ne utiče u potpunosti na istinitost i fer prikaz izvještaja, zbog čega je izdato uslovno mišljenje.
Revizijom pravilnosti poslovanja, međutim, utvrđen je niz ozbiljnih sistemskih nepravilnosti i kršenja zakona. Uprava za vode nije uskladila svoje poslovanje sa više relevantnih zakona i podzakonskih akata, uključujući Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti, Zakon o upravljanju i unutrašnjim kontrolama u javnom sektoru, Zakon o državnoj imovini, Zakon o državnim službenicima i namještenicima, Zakon o javnim nabavkama, Uputstvo o radu Državnog trezora, Uredbu o načinu vođenja evidencije pokretnih i nepokretnih stvari, te Uputstvo o vršenju popisa imovine u državnoj svojini.
Uprava nije uspostavila efikasan sistem za evidenciju obračunatih i naplaćenih vodnih naknada, što je rezultiralo nagomilavanjem dugova obveznika u ukupnom iznosu od 2.510.420,55 eura. Od tog iznosa, 70,35% duga se odnosi na subjekte u stečaju, čime se znatno umanjuje mogućnost naplate i generišu dodatni fiskalni rizici.
U vezi sa unutrašnjom kontrolom i upravljanjem, utvrđeno je da jedno lice u Upravi istovremeno obavlja funkcije vezane za izvršenje, evidentiranje i kontrolu, uključujući ovjeravanje, obračun zarada, vođenje evidencije rashoda, pripremu finansijskih izvještaja i čuvanje knjigovodstvene dokumentacije. Ovo je direktno protivno članu 15 Zakona o upravljanju i unutrašnjim kontrolama, koji propisuje razdvajanje dužnosti kako bi se spriječio sukob interesa i omogućila efikasna kontrola.
Uprava takođe nije donijela Plan unapređenja upravljanja i kontrola, čime je prekršen član 11 istog zakona. Pored toga, u periodu od 2020. do 2024. godine nije sprovedena nijedna unutrašnja revizija, iako je to obaveza Jedinice za unutrašnju reviziju pri Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, kojoj ova funkcija pripada.
Revizija je pokazala i da su u 2023. godini vršena plaćanja za gorivo, telefonske usluge i reprezentaciju bez utvrđenih internih pravila o tome ko ostvaruje ta prava i u kojem obimu. Nadalje, Uprava ne vodi Glavnu knjigu u skladu sa propisima, već koristi podatke iz Glavne knjige Državnog trezora, i ne evidentira imovinu, obaveze i primitke na kontima klase „0“, „2“ i „7“ kako je to propisano.
U vezi sa imovinom, utvrđeno je da je Komisija za popis formirana 31. decembra 2023. godine, a rok za podnošenje izvještaja o popisu bio je 29. mart 2024. godine. Međutim, podaci su dostavljeni Upravi za državnu imovinu tek 19. marta 2024, što nije u skladu sa zakonskim rokom – kraj februara tekuće godine. Takođe, postoji neslaganje u kvadraturi poslovnog prostora između podataka u poslovnim knjigama Uprave i lista nepokretnosti Uprave za državnu imovinu. Prema podacima iz lista nepokretnosti prostor ima 15 m², dok elaborat Uprave navodi površinu od 124 m².
U reviziji je utvrđeno da Uprava raspolaže sa dva službena vozila čija je sadašnja knjigovodstvena vrijednost 0,00 eura jer su u potpunosti amortizovana, iako se još koriste. Takođe, Uprava ne posjeduje internu proceduru za evidenciju imovine, čime se dodatno narušava sistem unutrašnje kontrole.
Revizija je konstatovala i da Uprava nema pisanu proceduru za izradu predloga budžeta niti metodologiju planiranja sredstava. Obrasci IOPPD dostavljeni su Poreskoj upravi 5. januara 2024. godine za svih 12 mjeseci prethodne godine, što nije u skladu sa zakonskim rokovima koji nalažu mjesečno dostavljanje do 15. u mjesecu za prethodni obračunski period.
Na kraju, konstatovano je i da je tokom 2023. godine Uprava angažovala jedno lice putem ugovora o djelu na period od 11 mjeseci, za obavljanje upravnih poslova koji su u opisu sistematizovanih radnih mjesta i predstavljaju osnovnu djelatnost Uprave. Takva praksa je suprotna zakonskim odredbama koje ograničavaju mogućnost angažovanja lica po ugovoru o djelu na poslove van osnovne djelatnosti.
Uprava za vode je obavezna da do 19. maja 2025. godine dostavi Akcioni plan za realizaciju preporuka Državnoj revizorskoj instituciji, a do 22. oktobra 2025. i Izvještaj o realizaciji preporuka. Ovaj izvještaj je dostavljen Skupštini Crne Gore, Odboru za turizam, poljoprivredu, ekologiju i prostorno planiranje, kao i Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede radi upoznavanja.
