„Štamparija je najljepši dar koji je Crna Gora dobila u svojoj hiljadugodišnjoj istoriji. I dok Crna Gora bude trajala vjerovatno neće biti ljepšega, a u njoj odštampani „Oktoih“ je najznačajniji spomenik crnogorske kulture i dragulj u crnogorskoj samosvijesti i pamćenju“, poručio je dr Radonja Dubljević, povjerenik Matice crnogorske za Srbiju, na izložbi „Crnogorsko ćirilsko štamparstvo XV i XVI vijeka“ koja je sinoć otvorena u Domu kulture u Crvenki. Izložbu su organizovali Matica crnogorska i Udruženje Crnogoraca Crvenka.
„Vladari Ivan i Đurđe Crnojević omogućili su taj veliki kulturni iskorak i nadolazećoj turskoj sili organizovali otpor ne samo na bojnom polju već i na kulturnom planu. Ostaće zabilježeno da je u pitanju prva štampana ćirilična knjiga na slovenskom jugu, štampana svega tri godine nakon što je u Krakovu odštampana prva na slovenskoj ćirilici“, rekao je Dubljević.
On je podsjetio da je prvi štampar bogolužbenih knjiga bio jeromonah Makarije „ot Černije Gori“, koji je izučio štamparsko umijeće u Veneciji.
„Ubrzo su štampani Oktoih petoglasnik (1494), potom Psaltir s posljedovanjem (1495), Molitvenik i Četvrojevanđelje (1496). Prve štampane knjige, po svojoj osnovnoj namjeni, služile su za liturgijske i bogoslužbene potrebe, ali se na njima učila i širila pismenost. U pogledu forme krasi ih ljepota slova, inicijala, ilustracija – izvorna ljepota, kojoj se ništa ne može dodati. Da štamparska tradicija, koju je dinastija Crnojević utemeljila u Crnoj Gori, nije trenutni bljesak, potvrđuje nastavak te tradicije, koji se očituje u štamparstvu znamenitog Božidara Vukovića Podgoričanina, početkom XVI vijeka. Time je uspostavljen kontinuitet crnogorskog štamparstva“, rekao je Dubljević.
Podsjetio je na Psaltir, objavljen 1519, Molitvenik iz 1520. godine i Praznični minej iz 1538, te Oktoih petoglasnik iz Crnojevića štamparije koji je ponovo štampan u Veneciji, u štampariji Vukovića, 1537. godine.
„Knjige Božidara Vukovića Pogoričanina, zahvaljujući osobitoj posvećenosti štamparskoj umjetnosti, krasila je savršena grafika, sa brojnimilustracijama, pa su zbog svoje grafičke ljepote i sadržaja korišćene u pravoslavnim hramovima i bile popularne širom balkanskih zemalja, a za njegovu renesansnu štamparsku umjetnost, jer je štampao i latinične knjige, znala je i kulturna Evropa tog vremena, o čemu svjedoči plemićka titula, koju zavrijedi 1533. godine“, objasnio je Dubljević.
Posjetiocima se obratio i izložbu otvorio Milovan Đuričković iz Udruženja Crnogoraca Crvenka, koje je zaslužno za odličnu organizaciju i posjećenost svečanom otvaranju.
