Moderna vremena oduvijek su donosila nove uzore, svetonazore i ideale. U današnjem vremenu dominiraju ideje globalnog društva, povezanosti, prevazilaženja razlika, oko kojih se sporimo i trvemo, ali i neosjetno klizimo i ulazimo. Već deceniju i po našom politikom dominira tema učlanjenja u EU, kao nadnacionalnu i multidržavnu zajednicu, koja se postavlja kao ideal za budućnost i superiorna ideološka matrica u odnosu na bilo koje druge mogućnosti koje se nude. Ipak, malo prije toga Crna Gora je prošla kroz dinamičan i dug proces obnove svoje države i državnosti nakon skoro jednog vijeka. U tom smislu ponovno zadobijanje samostalnosti i vraćanje Crne Gore na političku mapu Evrope nije bio samo zadatak jedne, ove posljednje, generacije njenih građana, već proces koji je otpočeo sa trenom definitivnog gubljenja nezavisnosti 1918. godine. Kroz skoro cijeli XX vijek generacije Crnogoraca radile su, i pored opstrukcija i suprotstavljanja, na tome da se njihova država obnovi. U početku to je bilo u okviru jugoslovenske zajednice i zadobijanja ravnopravnog položaja sa ostalim narodima i republikama, da bi se kasnije pretočio u jedinstveni pokret za stvaranje nezavisne države.
Proces stvaranja države nikada nije bio lak i iziskuje naprezanja, odricanja i posvećenost jednom cilju i po više generacija nekog naroda. Međutim, jednom stvorena državna tvorevina nikada ne zamire i njen se korijen proteže na sva buduća pokoljenja kroz eone vremena i vraća se kao feniks u raznim istorijskim trenucima. Narodi koji jednom osjete veličinu i dobrobit imanja sopstvene države, stalno će se vraćati njoj, kao najvećem idealu i ultimativnoj tvorbi. Ni crnogorski narod nije drugačiji. Zapravo, na našem podneblju ideja države puno je starija od samog naroda koji pod njim bitiše. Prije više od dva milenijuma na ovom prostoru započela je jedinstvena igra začinjanja i gubljenja državnih tvorevina. U isto vrijeme kada je Hanibal na slonovima prelazio Alpe, kod nas se podigla ujedinjena ilirska država sa prijestonicom u Risnu i na čelu sa kraljicom Teutom. U narednih dva i po vijeka ova država koja je okupljala ilirska plemena (a kažu da Ilir znači saveznik), borila se za svoj opstanak sa najvećom silom tadašnjeg svijeta – Rimskim carstvom. Konačno je otpor Dokleata, najduže slobodnog ilirskog plemena, slomio tek Oktavijan Avgust u prvim godinama naše ere. Međutim, ideja države na ovom prostoru uspjela je da opstane i preživi i pored ilirskog poraza i nestanka. Rim ovđe osniva grad Dokleju, koja će postati središte provincije, a politika lokalnih guvernera će uvijek biti usmjerena na sprečavanje novih ustanaka.
Dolazak Slovena na ove prostore označio je novu eru u crnogorskoj istoriji. Moć i slava antičke Duklje i Dokleata biće dovoljna da se nadolazeća slovenska plemena poistovjete sa njom i preuzmu na sebe njenu obnovu. Nakon skoro tri stoljeća življenja pod, nekad mekšim, nekad tvrđim, vizantijskim autoritetom, konačno ideja države se razvila u drugoj polovini IX vijeka. Sposobni vladari poput svetog kneza Vladimira mudro su koristili date istorijske prilike i snažili svoju državu do samostalnosti. Već u narednom vijeku, borba njegove dinastije Vojislavljevića za nezavisnost biće potvrđena od strane pape, koji će kralju Bodinu poslati sve insignije samostalnog vladara. Nažalost, ova prva srednjovjekovna država Crnogoraca, biće kratkog daha i nestaće u plamenu raške okupacije koja će je sravniti sa zemljom.
Ma koliko da su se vladari Nemanjići trudili da zatru svaki trag postojanja prvobitne dukljanske države, da prisvoje i preinače njene tekovine, ideja državnosti nije se ugasila u ovom narodu. U prvom povoljnom trenutku ponovo je zasjala u liku dinastije Balšić, koja ju je obnovila u drugoj polovini XIV vijeka. Obnovljena državna tradicija i sama država opstajala je u vihorima feudalnih borbi i ratova za prevlast među dinastima, u narednih vijek i po. U tom periodu smijeniće se dvije dinastije, Balšića i Crnojevića, koji će se svim svojim snagama truditi da očuvaju crnogorsku državu naspram još jedne velike svjetske sile tog doba – Otomanske imperije. Zadivljujuća njihova borba sa nadmoćnim neprijateljem odvijala se kako na bojnom polju, tako i na duhovnom planu. Upravo vođeni idejom da ideja o državi ne ugasne, Crnojevići su nam ostavili trag štampane knjige u prvoj državnoj štampariji na svijetu prije nego su podlegli istorijskim neprilikama.
Zaista, na taj način posijano śeme državnosti nije mnogo čekalo da isklija iz crnogorskog kamena. Crnogorski narod organizovao se u jedinstvenu zajednicu toga doba, kako bi prkosio osvajaču i nametnutom feudalnom poretku. Izvlačeći iz dubine svog bića antičke ideale jednakosti osnovaće Opštenarodni zbor kao tijelo bez presedana u tadašnjem svijetu. Jednom iz krša izvijena iskra slobode dobiće zamaha u permanentnoj borbi za državnu samostalnost. Na tom putu od kraja XVII vijeka vodiće je dinastija Petrovića, koja će i ostvariti taj vjekovni san i na Berlinskom kongresu 1878. obnoviće crnogorsku državu. Tako stvorena država kralja Nikole trajaće samo do kraja njegove vladavine. Splet istorijskih okolnosti, u kojem i sami Crnogorci imaju veliku ulogu, dovešće do njenog gašenja i utapanja u južnoslovensku zajednicu. Ipak, državna iskra nije ugasnula i sve generacije radile su na njenoj obnovi. Poslije toliko muke i rada da se stvori i održi, ne smijemo i nemamo pravo pred prošlošću da je ponovo izgubimo. Zato pamet u glavu...
