Odavno su osnovna crnogorska identitetska obilježja na meti napada i asimilacije, s krajnjim ciljem nestanka države Crne Gore i Crnogoraca. Posebno se državni kontinutet, rijetka vremenska vertikala od preko jednog milenijuma, nalazi na udaru. Preko toga se žele dovesti u sumnju i potrijeti sve ostale vrijednosti. Zato se Duklja, kao sinonim trajanja i izvora svih tradicija, nastoji prisvojiti i preoblikovati da postane tuđa prćija.
Na tradiciju dukljanske države naslanjaju se fundamentalne etičke i etničke vrijednosti koje su omogućile Crnoj Gori vjekovno trajanje. Od srednjovjekovne Duklje naslijeđena je institucija Opštecrnogorskog zbora ili Zbora jednoimene braće, kao najvišeg političkog organa. Po Ljetopisu popa Dukljanina, sabori plemstva i opštenarodna skupština birali su vladare. Uz ovo dolaze čojstvo, slobodarstvo i nepokornost. Zato vrijedi istaći da samo Crna Gora baštini prava drevne Diokleje. Podśećamo na jedno davno pitanje dr Božidara Šekularca: „Zbog čega ono čime bi se drugi narodi ponosili izaziva otpor u dijelu današnje Crne Gore“? Možda zbog toga što im je istina najveći problem, je im je ugodno da žive u klerikalno-nacističkim lažima, klanjajući se tuđim znamenjima.
Inače, kako smo i ranije pisali, ime Duklja se najčešće izvodi od imena rimskog municipija Doklea u oblicima Dioklea, Dioklia, slovenski Dioklitija. Kasniji oblik Dioklija povezuje se sa imenom cara Dioklecijana. Konstantin Porfirogenit (X vijek) nešto preciznije će definisati ime, teritoriju i narod u srednjovjekovnoj Duklji, nazivajući je zemljom Dioklejom, a njene stanovnike Dioklitanima.
Prva crnogorska država, Kraljevstvo Duklja, nastala je na prostoru nekadašnje rimske provincije Prevalitane. Nalazila se na prostoru oko današnje Podgorice i Skadarskog jezera (oblasti podijeljene kao Donja i Gornja Zeta i Podgorje). Od XI vijeka Duklja se počinje nazivati Zetom, a kasnije Crnom Gorom. Po nekim izvorima Crna Gora se kao oblast na Balkanu prvi put spominje 1053, a 1079. to je teritorija sa Skadrom kao glavnim gradom.
Taj dio stare Duklje ostao je vjekovna okosnica Crne Gore, bez obzira što se tokom istorije državni okvir mijenjao. Razni osvajači su na duži ili kraći period okupirali i razarali pojedine djelove države, podvodeći ih pod svoju upravu, ali je slobodno jezgro uvijek opstajalo.
Nakon perioda doseljavanja Slovena i osnivanja kneževina, između V i VIII vijeka, kao značajniji vladar pominje se arhont Petar, iz X vijeka. Potom imamo kneza Vladimira (rođen oko 970. godine), proglašenog za prvog crnogorskog sveca. Krajem X vijeka Duklja se prostirala od Boke Kotorske do rijeke Bojane. Vladimir je vladao i nekim suśednim oblastima. Duklju je osvojio i razurio car Samulo, čija će šćer Kosara postati Vladimirova žena. O njihovoj legendarnoj ljubavi pisano je ranije.
Prvo crnogorsko kraljevstvo je obilježila dinastija Vojislavljevića. Poslije veličanstvene pobjede nad Vizantijom, 1042. godine u Barskoj bici (Tuđemilska bitka), knez Vojislav je obezbijedio priznanje samostalnosti od strane Vizantije, kao prvoj od južnoslovenskih kneževina. Tokom njihove vladavine desio se istorijski važan Raskol crkve 1054. godine, podjela na istočnu i zapadnu crkvu, tj. na pravoslavne i katolike. U Duklji/Zeti tada su pretežno bili katolici. U Duklji je bilo i śedište biskupije, nad kojom su prevlast imale metropolije ili glavne crkve (nadbiskupije), koje su bile u Skadru, Draču, Splitu ili Dubrovniku.
Svoj vrhunac Zeta Vojislavljevića doživjela je pod vlašću kralja Mihaila i njegovog sina Konstantina Bodina. Mihailo je od pape Grgura VII dobio 1077/78. godine kraljevske znake kao „rex Sclavorum“ (kralj Slovena), što je doprinijelo da poraste ugled Zete. Nakon Mihailove smrti vlast u Zeti je 1081. preuzeo njegov sin Bodin. Svojom umješnošću i ratničkom vještinom doveo je Zetu do vrhunca. Osvojio je okolne zemlje, pa je u sastav njegove države ušao dio Hrvatske, sa Dubrovnikom do iza Stona, Bosna i Raška (današnja Srbija, dijelom). Zeta se graničila sa Bugarskom. Uz to Bodin je postigao veliki diplomatsko-politički uspjeh. Izborio se za samostalnost crkve pošto je Barska (Dukljanska) biskupija uzdignuta na rang nadbiskupije.
Konstantin Bodin Vojislavljević vladao je Zetom i okolnim zemljama od 1082. do 1108, što je punih dvjesta godina prije nego je rođen Dušan, car Grka, Srba, Bugara i Pomorskih zemalja. Ovo ističemo zbog čestih somnabulnih tvrdnji negatora crnogorske povijesti i posebnosti, koji nastoje da jednim iśečkom vremena prekriju našu hiljadugodišnju istoriju. Za to im služi period okupacije od strane Nemanjića, odnosno „Dušanovo carstvo“. Prije dvije godine to smo prokomentarisali na sljedeći način: „E, sad zamislite da počnem da pjevam: Ne tražimo ništa novo, samo carstvo Bodinovo! Vjerovatno bi me, prije upućivanja u Dobrotu hospitalizovali, da se provjeri da me nije sunčanica udarila, pošto sam počeo da buncam.“
Sličan je odnos onih koji ne poštuju državnu tradiciju i ostale periode i dinastije. Balšići, Crnojevići i naročito Petrovići nastoje se retroaktivno posrbiti. Onima koji po svaku cijenu žele dokazati da Crna Gora počinje od Petrovića, radi lakšeg utapanja u tuđe „svetove“, posebno je problematična država Crnojevića. Crnojevići su kontinuitet sa „kraljevstvom od prva“ i utemeljitelji savremene Crne Gore. Sa Crnojevićima je prodro dašak renesanse. Od Ivana faktički počinje samostalnost Crnogorske pravoslavne crkve (1485) i Cetinje postaje prijestonica i neprekidna slobodarska iskra. I koliko gođ kroz vrijeme ponekad izgledalo da je ta iskra utrnula ili se pokušava ugasiti, kao što to danas čini namjesnička vlast, vazda naiđe dašak slobodarstva koji je razgori.
