Centar za konzervaciju i arheologiju završio je prvi dio faze arheoloških istraživanja i sprovođenja preventivnih mjera na lokalitetu Planinica u Tuzima. Riječ je o projektu Opštine Tuzi, za koji je krajem prošle godine dobila 10.000 eura na konkursu Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2021. godinu.
Cilj istraživanja je dobijanje jasne stratigrafske slike naselja sa kojom bi se nadalje mogli ponuditi odgovori na mnogobrojna pitanja o njegovom funkcionisanju tokom bogate istorije i sprovođenje preventivnih mjera zaštite na lokalitetu. Tvrđava na brdu Planinica izgrađena je u periodu od XVI do XIX vijeka, za vrijeme turske vladavine, a od 1950. godine zaštićena je kao kulturno dobro Crne Gore.
POTENCIJAL
Direktorica Centra za konzervaciju i arheologiju Crne Gore Biljana Brajović, koja je posljednjih nedjelja i boravila na lokalitetu u Tuzima, potvrdila je za Pobjedu da je prva faza radova završena. Ona vidi veliki potencijal u ovom lokalitetu, koji bi mogao da se uvrsti u turističku ponudu Podgorice i Tuzi.
- Lokalitet ima jako interesantnu fortifikaciju i pomoćne osmatračnice. Posebno je zanimljiv način gradnje. Radili smo na zidanju suvomeđa, jer su one vremenom na lokalitetu bile razrušene, što usljed divlje vegetacije, ali i zbog ranijih ratnih dejstava. To su prvi zidovi zaštite koji su ponegdje i do preko tri metra visine.
Našli smo mnogo čaura, djelova od kožnih novčanika, potpetice, magareća kopita... – kazala je Brajović i dodala da su radnici Centra uradili i niz drugih istraživanja koje će im pomoći da definišu prioritete u radu u momentu kada dođe do druge faze sprovođenja konzervatorskih mjera.
U elaboratu o revalorizaciji kulturnog dobra Planinica, iz 2014. godine, navodi se da se tvrđava nalazi sa istočne strane zaseoka Dinoša, na 200 metara iznad korita rijeke Cijevne. Zapadnom padinom uzvišenja do utvrđenja vodi široki put, gdje se na koti od 267 metara, nalaze ostaci fortifikacije u čijem središtu je praistorijska humka (tumul). Fortifikacija je pravougaonog oblika, dimenzija 35 x 30 m. Zidovi su rađeni od kamena složenog u tehnici suvozida, očuvani u visini 1 metar i širine do 1,5 metara. U središtu se nalazi kameni tumul, prečnika 15 metara i visine četiri metra, na kome se nalazi spiralna pristupna rampa i ukopani vojnički šanci (grudobrani). Dvadesetak metara južno, nalaze se ostaci još jedne građevine, znatno manje, takođe rađene u tehnici „suvozida“.
- Sjeverno od fortifikacije, na blagom prevoju brda, nalaze se četiri kamena tumula sa jasnim tragovima devastacije (divlje prekopavanje). Na osnovu sačuvanih ostataka zaključuje se da su sve humke imale centralnu konstrukciju, tipa „cista“, koje su formirane od nasatično položenih velikih kamenih ploča sa kamenim poklopcima. Može se pretpostaviti da su humke nastale u periodu razvijenog bronzanog doba – navodi se u elaboratu o revalorizaciji kulturnog dobra Planinica.
TRAGOVI DEVASTACIJE
U odjeljku o stanju ovog kulturnog dobra ističe se da su ostaci fortifikacija u stabilnom stanju, bez vidnih tragova devastacije.
- Predložena zona zaštite i zaštićene okoline se nalazi u lošem stanju. Kulturno dobro je teško dostupno, a prilazna staza je zapuštena i zarasla u nisku divlju vegetaciju. Fortifikacija je u lošem stanju očuvanosti, konstruktivno nestabilna i podložna daljoj destrukciji. Humka unutar objekta je očuvana, sa vidnim prepravkama koje su rađene u vrijeme izgradnje fortifikacije i odnose se na intervencije vojske, ukopavanje ili pravljenje grudobrana i sl. Humke na platou sjeverno od utvrde su raskopane i može se sagledati njihova centralna konstrukcija. Ostaci zidova obrasli su u sitno rastinje divlje vegetacije.
Stručna komisija je predložila da se uradi konzervatorski projekat restauracije i konzervacije, kojim će biti predviđeno uklanjanje divlje vegetacije i uređenje prilaznog puta kulturnom dobru, sistematska arheološka i konzervatorska istraživanja, sa ciljem otkrivanja svih arhitektonskih ostataka, definicija hronologije po kulturnim stratumima. Predviđena je i restauracija kamene konstrukcije humke, radi vraćanja u prvobitno stanje za potrebe prezentacije, kao i konzervacija i konsolidacija nestabilnih zidova.
