Projekat „Ja, lutka“ nastao je kao doktorski rad Marine Bukvički na Institutu za umetničku igru. U pitanju je omaž Milevi Marić Ajnštajn, ostvaren kroz kombinaciju performansa uživo, iznad kog se projektuje film, čija je autorka i glavna glumica Marina Bukvički. Izveden je sinoć u okviru OFF programa FIAT-a.
Fotografiju i video potpisuje Zoran Milojević, audio Ivan Nikolić i Stanoje Matić, kompoziciju Ivica Stjepanović, a kostim Marina Bukvički i Snežana Pešić Rajić.
Film prati život Mileve Marić, koja je najčešće opisana samo kao žena čuvenog Alberta Ajnštajna (Ivan Nikolić). Neosporiv je izuzetan napor posvećen istraživanju i prikazivanju manje poznatih činjenica njenog života, kao i demistifikaciji Ajnštajna, koji je nadaleko sinonim za genija i smatran jednim od najvažnijih ljudi u istoriji.
U ovoj priči, oboje su prikazani kao jednaki, kompleksni i realni, svakidašnji ljudi sa svim manama, bubicama, nesigurnostima i banalnostima koje život nosi sa sobom. Upravo ti sitni momenti, nevažni za istoriju ili razvoj civilizacije (kao na primjer činjenica da Albertu nije stalo do toga što Mileva hramlje, ili Milevino oduševljenje kada je često neuredni Albert dočeka na stanici sav skockan), nas vezuju za likove i njihovu sudbinu.
Priča prati Milevin pokušaj da se probije kao naučnica u vremenu kojenema razumjevanja za žene poput nje, kao i razvoj njenog odnosa sa Albertom. Te dvije linije se često prepliću. Rastući iz tih problema, značajna pažnja se posvećuje ambivalentnom osjećaju glavnih junaka prema roditeljstvu.
S jedne strane, jedan od ključnih problema u njihovom odnosu jeste Albertova nezainteresovanost, povremena ljubomora na pažnju koju Mileva ukazuje svojoj djeci, pogotovo prema najstarijoj kćerci (koju i Albert i Milevin otac pokušavaju odvojiti od majke, dati je na usvajanje). Sa druge strane, sama Mileva gaji duboku ogorčenost što je primorana da zapostavi svoju karijeru i intelektualna zanimanja kako bi brinula o djeci i porodici.
Uticaj majke je inače jedan od najsnažnijih motiva u djelu. Mileva u jednom momentu razmišlja da je čovjekova sudbina uvijek na kraju ono čime ga majka prokune, a Albert da uprkos opiranju, čovjek postaje ogledalo svojih roditelja. Milevina majka želi da se njena kći odrekne svojih ambicija, a Albertova da brak njenog sina propadne. Na kraju, objema se ispunjavaju želje.
Film konstantno varira između dvije forme. Prva je bez dijaloga i u boji, i sastoji se od niza lirskih scena koje oslikavaju različita emocionalna stanja u Milevinom životu: od scene u kojoj mala djevojčica stavlja cvijetni vijenac na glavu da bi se u narednom kadru pretvorila u odraslu ženu, do lajtmotiva Mileve i Ajnštajna potopljenih u kadi.
Kako njihovo lično nezadovoljstvo raste, tako voda biva zaprljana krvlju, tako ispod projekcije filma, umjetnica prelazi od slikanja platna vedrom žutom, preko oslikavanja platna, svoje odjeće i tijela jarkom crvenom, do potpunog crnila.
0Druga forma su crno-bijeli intervjui. Individualno, Mileva i Albert pričaju o svojim životima i svom braku, svako iznoseći svoju stranu priče. Razlika između dvije perspektive gradira, počinjući sa sitnim neslaganjem povodom detalja do sve većih neslaganja. Ovaj dio projekta predstavlja i njegov najproblematičniji dio.
U pokušaju da se uzme u obzir da junaci pripadaju drugoj epohi, odnosno vremenu, ali i želji da se približe publici, slučajno se dolazi do suprotnog efekta, likovi govore ravnim, pretežno neutralnim tonom koji podsjeća na stare dokumentarce, ali koriste današnje izraze i formulacije koje se čine neprirodnim za njihovo porijeklo, vrijeme i prostor.
Kako film traje 90 minuta, publika biva zasipana mnogobrojnim istorijskim informacijama, i može izgubiti osjećaj koje su to ključne tačke za razvoj priče, a koje ostaju na nivou zanimljivih činjenica.
Na samom kraju, likovi se rvaju sa ključnim pitanjem: kada bi mogli da vrate vrijeme unazad šta bi, ili da li bi, promijenili? Mileva tvrdi da bi sve uradila drugačije, a Albert da bi sve ponovio.Koliko im se može vjerovati, i šta je ispravan postupak, djelo odbija da nam saopšti. To je na publici da odrede.
