Trinaestojulsku nagradu za 2024. godinu dobili su književnik Andrija Radulović, akademski slikar i dugogodišnji pedagog Branislav Bane Sekulić, kao i paroh nikšićki iz Eparhije budimljansko-nikšićke SPC Nikola Marojević, dok je ovo prestižno priznanje za životno djelo zavrijedio redovni univerzitetski profesor dr Dragan Koprivica.
"Književnik Andrija Radulović dobio je nagradu za knjigu poezije „Otkup“, akademski slikar mr Branislav Bane Sekulić, redovni profesor u penziji za izložbu u Muzeju savremene umjetnosti Crne Gore praćenu monografijom, kao i Nikola Marojević, doktor bogoslovskih nauka za ukupnu godišnju aktivnost na razvoju kulture", navodi se u šturom saopštenju Ministarstva.
Marojević
Odluku je donio žiri u sastavu: prof. dr Nikola Vukčević, predsjednik, i članovi Želidrag Nikčević, doc. dr Miloje Šundić, Sulejman Kujević, prof. Miloje Aranitović, prof. Nikola Rakočević i doc. dr Adnan Prekić. O laureatima se odlučivalo juče na sjednici žirija u Ministarstvu kulture i medija na Cetinju, dan nakon što je utvrđena lista kandidata, po njih 28 u dvijema kategorijama – za životno djelo i nagradu za ostvarenja u minuloj godini.
Predsjednik žirija za dodjelu Trinaestojulske nagrade prof. dr Nikola Vukčević kratko je kazao Pobjedi da su dobitnici izabrani tajnim glasanjem, većinom glasova sedmočlanog žirija, između kandidata koji su shodno Zakonu o državnim nagradama ispunjavali formalno-pravne uslove.
"O radu žirija postoji zapisnik koji možete tražiti od Ministarstva kulture i medija", naveo je Vukčević u odgovoru Pobjedi.
Od Ministarstva kulture i medija juče nijesmo dobili odgovore na upit kojim smo tražili detalje sa obrazloženjem i zapisnikom odluke žirija kao i pojašnjenje o kriterijumima, budući da za neke od laureata nije precizirano kojim su konkretnim djelom zavrijedili priznanje.
POVEZNICA
Poveznica među ovogodišnjim laureatima, u koju se jedino ne uklapa slikar Sekulić, je bliskost sa srpsko-ruskim narativima i crkvom, direktno ili posredno.
Tako je književnik Radulović, čija su djela prevođena na 18 svjetskih jezika, i iza kojeg stoje brojne zbirke poezija i priznanja, nagradu dobio za prošlogodišnje ostvarenje „Otkup“ koje je objavljeno u izdanju Udruženja „Njegoš“ čiji je osnivač Milutin Mićović, brat aktuelnog mitropolita Joanikija. Mićović je 2022. godine dobio Miroslavljevo jevanđelje za ostvarenje kojim bez uvijanja negira crnogorsku naciju.
Radulović je bio direktor Direktorata za podsticanje razvoja kulturno-umjetničkog stvaralaštva u Ministarstvu kulture, prosvjete, nauke i sporta u tadašnjem resoru Vesne Bratić.
Navodio je da je bio prijatelj sa pokojnim mitropolitom Amfilohijem za kojeg je rekao da je štitio pjesnike u Crnoj Gori kada su bili u najtežem položaju.
"Isto tako, kad je Mitropolija napadana, pjesnici su je najžešće branili, kao i vrijednosti stare Crne Gore, mislim tu na Njegoša, Oktoih, ćirilicu i slobodnu riječ", rekao je ranije Radulović.
Radulović
Ostala je nepoznanica što je to većinski opredijelilo članove žirija da izaberu navedene laureate, posebno čime je konkretno doktor bogoslovskih nauka i direktor Instituta za srpsku kulturu iz Nikšića Nikola Marojević doprinio ukupnom razvoju kulture u Crnoj Gori.
Ovo je prvi put da neko crkveno lice dobije nagradu otkad je ustanovljena, ali nije prvi put da sa mjesta protojereja Marojević uplivava u sekularne vode, budući da je na prijedlog ministarke Vesne Bratić bio izabran i na upravljačku državnu funkciju – Upravni odbor Univerziteta Crne Gore, ali se nije dugo zadržao.
Marojevićeva djelatnost, osim parohije nikšićke i Eparhije budimljansko-nikšićke, vezana je za izdavaštvo i publikovanje radova u okviru naučne ustanove Institut za srpsku kulturu u Nikšiću, čiji je osnivač poslanik Nove srpske demokratije u Skupštini Crne Gore Budimir Aleksić.
Bio je jedan od osmorice sveštenika koji su zajedno sa tadašnjim episkopom budimljansko-nikšićkim a sadašnjim mitropolitom crnogorsko-primorskim Joanikijem, pritvoreni zbog učešća u litiji i kršenju epidemijskih mjera u Nikšiću 12. maja 2020. godine. Dr Marojević je doktorirao na djelu Fjodora Dostojevskog, o čijem je radu objavio dvije monografije. Mimo toga radio je kao urednik časopisa ,,Smisao“ Matice srpske u Podgorici, a objavljuje članke, prevode, prikaze, eseje i recenzije.
„Politika je sve pojela“
Akademski slikar Branislav Bane Sekulić dobio je nagradu za retrospektivnu izložbu povodom pola vijeka stvaralaštva prošle godine u Muzeju savremene umjetnosti.
Prije toga nije izlagao od 2015. godine i ne bi, da ga nijesu pozvali, kazao je nedavno u intervjuu Pobjedi.
Na pitanje zašto, odgovorio je: „Zato što godinama likovni život u Crnoj Gori sve više pada, stagnira, neprimjetan je, nema interesovanja medija za likovne umjetnike. Nema uopšte interesovanja za kulturu, politika je sve pojela“. Sekulić je završio akademiju u Beogradu, bio je član i osnivač neformalne likovne grupe „Generacija 9“, bavio se i pedagoškim radom, a u dva navrata bio dekan FLU na Cetinju, kao i komesar crnogorske selekcije na međunarodnoj izložbi Bijenale u Veneciji 1997. godine.
Nagrada za životno djelo pripala je redovnom univerzitetskom profesoru UCG dr Draganu Koprivici, koji je angažovan i kao predsjednik Upravnog odbora opštinskog preduzeća „Parking servis“ u Podgorici.
Diplomirao je na Filološkom fakultetu u Beogradu, na Odsjeku za ruski jezik i književnost, 1976. godine, gdje je magistrirao na radu o Čehovu, a doktorirao u Nikšiću 1992. godine na disertaciji ,,Recepcija stvaralaštva Leonida Leonova na području srpskohrvatskog jezika“.
Koprivica je objavio studije iz ruske književnosti, među kojima i ,,Ruski pisci nobelovci“ (Podgorica, 2005), i brojne priloge u naučnim publikacijama. Za sabrana djela Čehova (,,Jugoslaviapublic“, Beograd, 1989) preveo je dramu ,,Tri sestre“, kao i roman najvećeg savremenog ruskog pisca Aleksandra Prohanova, ,,Gost“ (Matica srpska, Podgorica, 2018). Dobitnik je nagrade za stvaralački doprinos razvoju obrazovanja, nauke i kulture „Dositej Obradović“ (Beograd, 2008). Član je Odbora za književnost Crnogorske akademije nauka i umjetnosti. Koprivica je prozni i dramski pisac, a dosad je nagrađen brojnim književnim priznanjima, među kojim se posebno izdvajaju „Marko Miljanov“, „Risto Ratković“, „Branko Ćopić“ i „Radoje Domanović“.
Ko je bio u konkurenciji
Mimo dobitnika priznanja, uslove da se nađu među kandidatima u nekoj od kategorija ispunili su profesor književnosti Sreten Vujović, prvak CNP Slobodan Marunović, književnik Radovan Vujadinović, književnica Jelena Jovetić, specijalista menadžmenta profitnog sektora Željko Milović, profesorica Tatjana Burzanović, diplomirani ekonomista Aleksandar Damjanović, književnik Bećir Vuković, književnik Aleksandar Bečanović, akademski slikar i grafičar Ismet Hadžić, profesor srpskohrvatskog jezika i književnosti prof. Budimir Budo Simonović, diplomirani ekonomista Budimir Raičković, književnik Braho Adrović, diplomirani filmski reditelj Mirko Matović, profesor filozofije prof. Esad Kočan i putopisac Edin Krnić.
Među onima koji su ispunili uslove za kandidate za Trinaestojulsku nagradu su i novinarke Jelena Jovanović i Olivera Lakić, docent dr. sc. i mr Nikola Marković, profesor opšte književnosti i teorije književnosti Balša Brković, slobodni umjetnik, karikaturista Darko Drljević, diplomirani FTV reditelj Vladimir Perović, profesor srpskog jezika i književnosti, književnica Milica Bakrač, filatelista Tomo Katurić i jedna ustanova Klinički centar Crne Gore - Centar za plastičnu hirurgiju. Kandidovani su bili i estradna umjetnica Branimirka Branka Šćepanović, stomatolog i oralni hirurg primarijus dr Milenko Lainović, akademik prof. dr Mihailo Burić, prof. Zuvdija Hodžić, prof. dr Radovan Radonjić, pisac i dramaturg Božo Koprivica, doktor bioloških nauka akademik dr Zlatko Bulić, magistar elektrotehnike mr Boško Bogetić, novinar i pisac Rajko Joličić, diplomirani inženjer mašinstva Zoran Ilinčić, akademik, prof. dr Nenad Vuković, književnik Dušan Govedarica, estradni umjetnik Milisav Moto Laketić, nastavnica u penziji Anka Žugić, tekstopisac Milan Perić, prvakinja drame Crnogorskog narodnog pozorišta Varja Đukić, doktor fizičkih nauka dr Dragan Hajduković, kompozitor, slobodni umjetnik Mirsad Serhatlić, redovni profesor u penziji prof. dr Savo Laušević, likovni umjetnik i pronalazač Mirsad Koljenović, akademski muzičar Daniel Popović i dramski sopran, primadona opere Vjera Miranović-Mikić.
Pravo da podnesu prijedlog za dodjelu Trinaestojulske nagrade za 2024. godinu imali su: državni organ, organ državne uprave, organ lokalne samouprave, organ lokalne uprave, ustanova, privredno društvo, nevladina organizacija, drugo pravno lice, grupa lica, pojedinac i drugi.
Od Karadžića do Trinaestojulske
O laureatima su odlučivali predsjednik žirija Nikola Vukčević, poznati domaći reditelj, i članovi: docent na PMF-u Univerziteta Crne Gore Miloje Šundić, Miloje Aranitović, dugogodišnji profesor informatike a sada direktor danilovgradske gimnazije, zatim profesor jezika Nikola Rakočević, kulturni poslenik iz Bijelog Polja Sulejman Kujević, istoričar Adnan Prekić i književnik, publicista Želidrag Nikčević kojega je Krivokapićeva vlada 2021. godine predložila za ambasadora u Beogradu.
Nikčević je ostao upamćen i kao član tročlanog žirija koji je 1993. godine za laureata Nagrade ,,Risto Ratković“ izabrao Radovana Karadžića. Nekadašnji vođa bosanskih Srba osuđen je pred Međunarodnim tribunalom u Hagu za ratne zločine i zločine protiv humanosti, a Ratkovićevu nagradu je zbog Karadžića vratio Jevrem Brković, a Marko Vešović je odbio da primi priznanje 2008. godine.
Hajduković: Skandal i vječna sramota za sve članove žirija
Naučnik svjetskog ranga Dragan Hajduković oštro je juče kritikovao odluku žirija koja je uslijedila dan nakon utvrđivanja liste kandidata.
"Kao kandidat za nagradu za životno djelo, odluku žirija mogu prokomentarisati jedino riječima - skandal i vječna sramota za sve članove žirija", naveo je u reagovanju.
Hajduković je pozvao laureata nagrade za životno djelo da dostavi svoju biografiju i da se uporede.
"Inače, obrazloženje za moju nagradu je znatno kompletnije, a priloženi su brojni dokazi. Sigurno je da ni jedan jedini član žirija nije ni pročitao kompletno obrazloženje", naveo je Hajduković koji je bio kandidovan za nagradu za životno djelo.
Hajduković je kreator vizije i inicijative da Crna Gora kao ekološka država postane planetarni pilot projekat i primjer prvog održivo organizovanog ljudskog društva na Zemlji.
Bavi se naučnim radom u različitim oblastima fizike, astrofizike i kosmologije.
Kreator je teorije gravitacionih svojstava kvantnog vakuuma, kao doprinos planetarnim naporima naučnika da se razumije evolucija kosmosa i fizička priroda tri najveće misterije savremene fizike, astrofizike i kosmologije (tačnije da se razumije priroda onoga što zovemo tamna materija i tamna energija i zašto u nama vidljivom kosmosu materija dominira antimateriju).
Učesnik je pionirskog eksperimenta (Antiproton Cell Experiment) u CERN-u, koji je po prvi put u istoriji čovječanstva ispitivao biološke efekte antimaterije; posebno uticaj antiprotona na ćelije raka. Ovo fundamentalno multidisciplinarno istraživanje (uz učešće naučnika iz oblasti fizike, biologije i medicine) je trajalo ukupno 11 godina i stvorilo osnovu za moguće primjene antimaterije u medicini.
