U nizu poteza koji urušavaju pravni sistem Crne Gore, u kojem je najviše pozornosti dobila namjera da se tužilaštvo učini partijskim oružjem u borbi protiv političkih protivnika, nazire se namjera da se u Crnoj Gori suspenduju i uruše nezavisne institucije i čitav državni aparat podredi samovolji nove vlast.
Crna Gora, umjesto da se kreće ka pripodobljavanju zakonodavstva i prakse pristupnim zahtjevima EU, sve više i više liči na zemlju koja pregovara sa Mađarskom i Srbijom o pristupanju EU, koristeći metode koje karakterišu vladavinu Viktora Orbana i Aleksandra Vučića, a koji se mogu svesti u nekoliko riječi – država to sam ja. Ne poštuju se elementarne zakonske norme, ni opšti pravni uzusi, ni procedure, ne donose se propisi koji ograničavaju samovolju vlasti, što je jedan od ciljeva pravne regulative u demokratskim zemljama, već se ponaša apsolutistički, koristi golo nasilje, sije strah selektivnom represijom i ugrožava egzistencija građana otkazima i prijetnjama otkazima da bi se suzbio eventualni građanski otpor.
SELEKTIVNA PRAVDA
Očito je da u Crnoj Gori postoje povlašćeni pravni subjekti, pojedinci i građani prema kojima se selektivno primjenjuju zakoni, čak se ponekad i propisi prilagođavaju njima i njihovim zahtjevima. To se ne odnosi samo na političke subjekte.
Najdrastičniji primjer je uticaj eparhija SPC u Crnoj Gori na donošenje određenih odluka i pravnih akata, mada se i za njih može reći da su politički subjekti, posebno onih koji regulišu odnos države i vjerskih zajednica. SPC je u Crnoj Gori oslobođena bilo kakve obaveze da nešto dokazuje, dovoljno je da ona nešto tvrdi. Umjesto da se njen materijalni i pravni položaj utvrđuje pravnim argumentima,
pribjeglo se metafizici i subjektivnom mišljenu nosioca vlasti, prepoznatih kao ekstremni sljedbenici svetosavlja i SPC kao njegovog promotera.
Vrlo lako se na svakom nezavisnom sudu može utvrditi od kada egzistira i kao vjerski i kao pravni subjekt SPC u Crnoj Gori, o tome postoji na stotine neporecivih dokaza, dokumenata, službenih listova KSHS, SPC i kraljevine Jugoslavije, arhive SPC i Vaseljenske patrijaršije. Ali državni organi, umjesto da koriste činjenice, produkuju svoje subjektivne doživljaje i obmane same SPC u formulisanju dokumenta vezanih za njen istorijski i pravni položaj, koji povlače ogromne materijalne i pravne konsekvence.
APSURDI
Postoji li veći apsurd: u Zakonu o crkvama države Srbije, u članu 11, piše: „SPC priznaje se kontinuitet sa pravnim subjektivitetom stečenim na osnovu Načertanija o duhovnoj vlasti (Odluka Narodne Skupštine Knjaževstva Srbskog od 21. maja 1836. godine i Zakona o SPC (Službene novine Kraljevine Jugoslavije br 269/1929 godine)“, a u Crnoj Gori joj se pokušava obezbijediti subjektivitet osam stoljeća?! Tako ispada da su eparhije SPC u Crnoj Gori osnovale SPC u Srbiji?!
Iako je upravo tim Zakonom iz 1929. uređen pravni položaj novostvorene Ujedinjene srpske pravoslavne crkve na teritoriji čitave Kraljevine, uključujući i teritoriju Crne Gore. Prije toga ona postoji u Crnoj Gori samo kao neregistrovana vjerska organizacija od 1920. godine!
Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava Crne Gore je dana 10. 6. 2021. godine izdalo Uvjerenje Mitropoliji crnogorsko-primorskoj SPC br. 01-081/21-6380 da je upisana u Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica. Takođe je 10. 6. 2021. godine izdalo Uvjerenje Eparhiji budimljansko-nikšićkoj SPC br. 01-081/21-6381 o upisu u Jedinstvenu evidenciju vjerskih zajednica.
Oba uvjerenja, sem što su izdata u formi koja održava pravno neznanje onoga ko ih je izdao, sadrže kao godinu osnivanja 1220. godinu, što je notorna besmislica. Da se ministar, dr Vladimir Leposavić, ponašao shodno tituli i razmetanju ekspertskim znanjem, ta uvjerenja bi morala sadržati neophodne elemente da bi imali zakonsku formu. Kao prvo, morala bi sadržati da se donose na osnovu zahtjeva tog i tog subjekta, sa datumom kad je podnijet zahtjev. Drugo, ne može se upisivati godina osnivanja bez ijednog pravno valjanog dokaza, koji bi morao sadržati osnov pravnog kontinuiteta na isti način kako je to urađeno članom 11 Zakona o crkvama države Srbije.
Na kraju, uvjerenja ne sadrže ni pravnu pouku, što je elementarna obaveza državnog organa prilikom izdavanja uvjerenja. Oba uvjerenja su pravno neodrživa jer iz njegove sadržine nije poznato koji organ, po kojim kriterijumima i na osnovu kojih dokaza je izdao ista sa predmetnom sadržinom.
Postavio bih pitanje ministru, potpisniku uvjerenja: da li bi potpisao uvjerenje sadašnje Crnogorske pravoslavne crkve ako bi tražili da se stavi godina osnivanja 1485, da li bi tada tražio dokaze ili bi poštovao želju CPC? Istorijski, CPC je osnovana ili navedene godine, ili po nekima 1496, odnosno u Principatu od 1500. g, kada Opštecrnogorski i Glavarski zbor djeluju kao crnogorski parlament i vlada sa položajem prvorazrednoga autoriteta koji je birao crnogorske mitropolite. Siguran sam da ne bi.
Mada se barata sa 1220. godinom kada se govori o osnivanju na Prevlaci Zetske eparhije Žičke arhiepiskopije, ni taj podatak se ne smatra pouzdanim. Mnogi istoričari smatraju da je to bilo nešto kasnije. Žička arhiepiskopija jeste nasljeđe srpskog naroda, ali samo iluzionisti mogu kao njenog pravnog nasljednika zakonski proglasiti Crkvu koja je stvorena 1831. dekretom tadašnjeg kneza Miloša Obrenovića, a koja je „Načertanijem o duhovnoj vlasti“ 1936. dobila status pravnog lica.
Uostalom, Žička eparhija, kao jedna od tri eparhije srednjevjekovne Srbije, prije no je Sv. Sava hirotonisan u arhiepiskopa, bila je dio Ohridske arhiepiskopije zajedno sa ostale dvije eparhije. Pa niko danas ne smatra da su te tri eparhije nasljeđe Grka, koji su u to vrijeme rukovodili Ohridskom arhiepiskopijom. Niti su u to vrijeme crkve bile nacionalne, već pomjesne i ne može se praviti abraka-dabra pravni kontinuitet današnjih nacionalnih crkava sa srednjevjekovnim, pomjesnim crkvama. Duhovno je stvar - ličnih doživljaja.
Crkve mogu da se trancedentno poistovjećuju sa istorijskim postojanjem vjerskih institucija kod svog naroda, mada one ni danas ne bi trebalo da su ustrojene po nacionalnom principu, ali država se mora ponašati pravno odgovorno i poštovati gole, pravno valjane činjenice u donošenju svojih dokumentata.
Kao primjer, navešću da je Karlovačka mitropolija prije pristupanja Ujedinjenoj srpskoj pravoslavnoj crkvi, iako je njena pastva uglavnom bila srpske narodnosti, bila poseban pravni subjekti K&K monarhije, koji nije imao nikakve ni organizacione, ni pravne veze sa Crkvom Kraljevine Srbije, SPC. Jednako kao ni Cetinjska mitropolija CPC!
Posebno je smiješno vezivati postojanje pravnih lica pod imenom Mitropolija crnogorsko-primorska SPC i Eparhija budimljansko-nikšićka SPC za 1220. godinu, jer prva pod tim imenom postoji od proglašenja Ustava SPC 1931. godine, dok je druga - tek to je apsurd - osnovana odlukom Arhijerejskog sabora SPC 2001. godine u Beogradu.
Ali, Crna Gora je trenutno poligon za voluntarizam nedoučenih i bez iskustva u upravljanju državnim poslovima samoproglašenih eksperata, dok najviše pravosudne institucije Crne Gore, iz straha za svoj položaj ili zbog nečeg drugog, gromoglasno ćute!
Oba uvjerenja koje je izdalo Ministarstvo pravde, ljudskih i manjinskih prava Crne Gore, sem što su izdata u formi koja održava pravno neznanje onoga ko ih je izdao, sadrže kao godinu osnivanja 1220, što je notorna besmislica. Da se ministar, dr Vladimir Leposavić, ponašao shodno tituli i razmetanju ekspertskim znanjem, ta uvjerenja bi morala sadržati neophodne elemente da bi imali zakonsku formu
Postoji li veći apsurd: u Zakonu o crkvama države Srbije, u članu 11, piše: „SPC priznaje se kontinuitet sa pravnim subjektivitetom stečenim na osnovu Načertanija o duhovnoj vlasti (Odluka Narodne Skupštine Knjaževstva Srbskog od 21. maja 1836. godine i Zakona o SPC (Službene novine Kraljevine Jugoslavije br 269/1929. godine)“, a u Crnoj Gori joj se pokušava obezbijediti subjektivitet osam stoljeća?!
