Stoga, mauzolej treba odbraniti od namjere predsjednika Skupštine Andrije Mandića da na Lovćenu obnovi kapelu u stilu Srpske pravoslavne crkve i Karađorđevića. To su poručili učesnici tribine koju je, u saradnji sa Centrom za kulturu Prijestonice, organizovala Matica crnogorska.
Predsjednik Matice crnogorske Ivan Jovović ističe da bi bilo značajnije da na jubilej mauzoleja svi u državi govore o značaju tog kulturnog dobra. Ipak, ističe da je malo koja tema u društvu izazvala toliko polemika i tenzija.
„Svjedoci smo da i nakon pola vijeka, različite društvene strukture u Crnoj Gori i van nje, kojima je zajednički imenitelj velikosrpski hegemonizam, žele da stave Crnu Goru i crnogorski narod u inferioran položaj. Umjesto da ovaj jubilej iskoristimo da se hvalimo, ovih dana sa najvećih držvnih adresa, tačnije sa adrese predsjednika Skupštine, upućuje se javni poziv za devastaciju mauzoleja“, naglasio je Jovović.
Ukazuje i da državni aparat nijemo posmatra pozive na protivpravno djelovanje. Da na najavu predsjednika Skupštine o obnovi kapele na Lovćenu ćute i predsjednik države i premijer, primjećuje istoričar Dragutin Papović. Upozorava da obnova kapele najavljuje borbu za Njegoša.
„Suština je u tome kome Njegoš pripada. Ako ne odbranimo koncept Njegoševog mauzoleja, onda ne možemo računati na to da Njegoš pripada Crnoj Gori. Onda je još dublje pitanje i bitka kome Crna Gora pripada. Ako Crnoj Gori oduzmete Njegoša, onda ste joj uzeli značajan dio kulture. To je suštinsko pitanje“, upozorio je Papović.
Kada neko negira Crnu Goru i pripadnost Njegoša Crnoj Gori, onda je to, kaže Papović, direktan izazov i nenasilni rat protiv Crne Gore.
„Na to treba odgovoriti. To je suština priče o Njegošu, Njegoševom mauzoleju, o kapeli. Radi se o ideološkom, političkom ataku na Crnu Gori, koji traje skoro dva vijeka“, naveo je Papović.
Njegoš je bio primjer kako da se CG pokaže suverenom i samostalnom, poručio je član Matice crnogorske Marko Špadijer. Naglasio je i da je Lovćen simbol crnogorske samostalnosti i slobode.
„Mauzolej se počeo smatrati modelom modernog epiteta, dok je kapela predstavljala simbol srpstva i pravoslavlja“, naveo je Špadijer.
Suprotstavljanje značaju mauzoleja i isticanju kapele, poručuje, suprotstavljanje je individualnosti crnogorske kulture i nacije, što je, ističe Špadijer, neprihvatljivo. Eksponenti takve politike, ističe Špadijer, urušavaju temelje države. Riječ je, objašnjava, o predstavnicima velikosrpskog nacionalizma – najopasnijeg za Crnu Goru.
„Mauzolej je iskra crnogorske samouvjerenosti. Do devedesetih godina prošlog vijeka može se smatrati zlatnim dobom svestrane emancipacije Crne Gore“, naveo je Špadijer i dodao da je kroz mauzolej prošlo 350 hiljada posjetilaca.
Prema riječima istoričarke umjetnosti Tatjane Koprivice, mauzolej na Lovćenu svjedočanstvo je emancipatorskih procesa nakon Drugog svjetskog rata.
„Mauzolej je i simbol crnogorske nezavisnosti. Ne možemo da se otrgnemo utisku izuzetnog vizionarstva tadašnjih vlasti“, istakla je Koprivica.
Ipak, podsjeća da je bilo antikampanje. Prema riječima Koprivice, počeci antikampanje nijesu bili vezani za estetiku mauzoleja, već su se odvijali u krugu Srpske pravoslavne crkve. Tada je, ukazuje, protivnicima bilo sporno da u izgradnji učestvuje Hrvat Ivan Meštrović. Uprkos tome, mauzolej kakav danas poznajemo je izgrađen.
„Nevjerovatno je, kada pratimo istorijat i gledamo arhivsku građu, da je bilo i mudrosti i hrabrosti da se cijeli proces dovede do kraja. A sada smo u situaciji da pričamo o odbrani mauzoleja. Bio je izuzetan domet ondašnje Jugoslavije i za sve nas koji baštinimo Crnu Goru kao sekularnu, antifašističku“, naglasila je Koprivica.
Producent i medijator programa Janko Ljumović podsjetio je da je mauzolejsvečano otvoren 1974. godine, te da je djelo Ivana Meštrovića. Priča o mauzoleju, kako je ukazao, aktuelna je i danas, u nezavisnoj Crnoj Gori.
„Bez obzira na napade u vezi sa značajem mauzoleja, riječ je o ideji koja je vjekovna“, poručio je Ljumović i podsjetio da je mauzolej na Lovćenu kulturno dobro države.
