Povodom 24. januara – Međunarodnog dana obrazovanja, Centar za građansko obrazovanje (CGO) upozorava na kontinuirani pad kvaliteta obrazovanja u Crnoj Gori.
Iako su, u prethodnom periodu, zabilježeni pomaci u infrastrukturnim ulaganjima, viša pravna savjetnicau CGO Snežana Kaluđerović ocjenjuje da ključni problemi poput pretrpanih škola, neadekvatne opreme, loših uslova rada nastavnika i nedostatka fokusiranog učenja ostaju neriješeni.
Dodatno, prema riječima Kaluđerović, na obrazovanje se i dalje dominantno gleda kao na resurs za jačanje partijske i/ili ideološke strukture, a takav obrazovni sistem, kaže, nije fokusiran na učenika, učenje i nastavu, niti doprinosi integritetu nastavničke profesije.
“Nalazi istraživanja CGO-a, koji uključuju i korupciju u obrazovnom sektoru u Crnoj Gori, pokazuju da građani većinski – 55,4 odsto – prepoznaju srednji ili visok nivo korupcije u obrazovanju, dok 45.5 odsto navodi da je to nizak ili vrlo nizak nivo. Pri tom, percepcija korupcije raste sa obrazovnim nivoima, pa je najmanja na nivou vrtića, a najveća kod univerziteta. Pretežno je negativan stav prema efikasnosti antikorupcijskih mjera – 56,5 odsto ispitanika izražava nezadovoljstvo antikorupcijskim naporima u obrazovanju. Takođe, snažna je percepcija da se zapošljavanje i napredovanje u obrazovanju odvija putem političkih (35,7 odsto) ili prijateljskih i rodbinskih veza (34,7 odsto), a značajno je manje onih koji vjeruju da se to radi zakonito, na osnovu znanja i sposobnosti (17,8 odsto)”, navela je Kaluđerović.
Kazala je da obrazovni sistem ne priprema učenike i studente za tržište rada zbog preopširnih i prevaziđenih kurikuluma, kao i sistema ocjenjivanja koji ima fokus na memorisanje i puku reprodukciju, umjesto razvoja kritičkog mišljenja, kognitivnih vještina i kompetencija.
“Nastavnici više funkcionišu kao redari i ocjenjivači, nego kao istinski učitelji i mentori. Platforme poput elektronskog dnevnika se ne koriste u punom kapacitetu, dok česte promjene nastavnika i stresne procjene negativno utiču na učenike. I pored brojnih stvari koje nedostaju za obrazovni sistem, treba podsjetiti i na praksu nedomaćinskog trošenja sredstava za stavke koje nijesu prijeka potreba u obrazovanju, poput finansiranja vjerskih škola. Državna revizorska institucija (DRI) je donijela negativno mišljenje na usklađenost finansiranja srednjih vjerskih škola sa Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju, zbog čega je CGO podnio SDT krivičnu prijavu protiv NN lica koja su u periodu od 2019. do 2023. godine isplatili 4,9 miliona eura za finansiranje srednjih vjerskih škola u Crnoj Gori, suprotno zakonskim procedurama za finansiranje ustanova koje izvode javno važeće obrazovne programe”, kazala je Kaluđerović.
Rastuće je, kaže, vršnjačko nasilja u školama širom Crne Gore, što je otvorilo ozbiljna pitanja o sigurnosti i dobrobiti učenika, poput primjera u barskoj Gimnaziji „Niko Rolović“, gdje je učenik ranjen ubodom noža u školskom dvorištu.
“Istraživanje CGO-a među opštom populacijom opominje na izraženu percepciju povremene ili česte prisutnosti vršnjačkog nasilja kod 65.7 odsto ispitanika, dok istovremeno 58.2 odsto srednjoškolaca navodi da je vršnjačko nasilje prisutno u njihovim školama ili sredinama. Pored toga, slučajevi seksualnog uznemiravanja od strane nastavnika očito nijesu prepoznati kao problem dok se šira javnost ne uključi, na što ukazuje i slučaj u podgoričkoj Gimnaziji „Slobodan Škerović“”, navela je ona.
Iako se očekuje usvajanje ključnih zakona i strategija u oblasti obrazovanja, Kaluđerović ističe, da iz predloženih dokumenata nije vidljivo da će doći do značajnih reformi koje bi omogućile moderan i efikasan obrazovni sistem, usmjeren ka učeniku.
