Crnogorski istoričar i publicista mr Veselin Konjević u razgovoru za Portal ETV pozvao je nadležne državne institucije da hitno reaguju i spriječe dalje emitovanje serijala „Vraneš – zemlja i ljudi“ na Javnom servisu.
On navodi više razloga za takvu akciju i upozorava da je serijal rađen na način kojim se falsifikuju i krivotvore istorijske činjenice o prošlosti toga kraja; da je u emisiji prenebregnut stravičan zločin nad muslimanima u Vraneškoj dolini novembra 1924. godine; jer se želi stvoriti iskrivljena slika o tamošnjem stanovništvu i prošlosti toga kraja.
Takođe, prema njegovom mišljenju, emisijom se podstiče mržnja prema drugim narodima i negira crnogorski nacionalni i kulturni identitet; jer se uzurpira crnogorska kulturna i istorijska baština; te nasilno i asimilatorski djeluje na crnogorski nacionalni i kulturni identitet.
“Pozivam crnogorsku javnost da se javno usprotivi nastavku emitovanja sporne emisije na Javnom servisu, kojeg finansiraju svi građani Crne Gore. Onako kao što danas prekrajaju prošlost područja Vraneške doline – ukoliko im ovo prođe – sjutra će isto to raditi i nekim drugim predjelima Crne Gore”, istakao je Konjević.
Na sadržaj spornog serijala Televizije Crne Gore juče su oštro reagovali i iz Crnogorskog PEN centra odakle su pozvali Agenciju za elektronske medije da u skladu sa svojim ingerencijama zabrani dalje emitovanje.
“Serija „Vraneš“ koja se emituje na Javnom servisu predstavlja klasičnu propagandnu fabrikaciju s ciljem produbljivanja nacionalne i vjerske mržnje i aproprijacije crnogorskoga nasljeđa”, ocijenili su oni.
I oni su upozorli da nema „u tome sramnom gebelsovskom uratku ni slova o zločinu iz 1924. godine kad je cjelokupno muslimansko stanovništvo Vraneške doline pobijeno ili raseljeno“.
Elementarno neznanje
“Sam naziv serijala „Vraneš – zemlja i ljudi“ ukazuje na elementarnu neupućenost autora ove emisije o prošlosti Vraneške doline. Vraneš kao geografski pojam danas ne postoji, niti ga ima upisanog ni na jednoj geografskoj karti. Vraneš je, prije svega, istorijski pojam, i u tom smislu njegove granice su relativne”, objašnjava Konjević.
Kada se krajem XV ili početkom XVI vijeka grupacija vlaha (stočara) koja je pripadala plemenu Vraneši, priča on, izdvojila iz nahije Ljuboviđe i formirala zasebnu istoimenu nahiju (Vraneš), obuhvatala je teritoriju današnjeg mjesnog centra Pavino Polje sa okolinom, do manastira Vranštica, koji se nalazi(o) nedaleko od današnjeg Tomaševa.
“Dakle, prostor današnjeg Tomaševa, koje se tada zvalo Ljubović, nije ušlo u sastav novoformirane nahije Vraneš. No, pojam Vraneš (nahija Vraneš) vremenom će potiskivati naziv (nahija) Ljuboviđa, koja će ubrzo i nestati, pa će se nahija Vraneš prostirati sve do Brodareva i Prijepolja. Na to nam ukazuje i jedan zapis iz 1537. godine, u kome se navodi da je knez Đurđe (sin kneza Heraka Vraneša), obnovio i proširio manastir Zastup koji se nalazi(o) nedaleko od Brodareva. Pojam nahija Vraneš definitivno je nestao iz upotrebe nakon Balkanskih ratova”, kaže Konjević, koji godinama istražuje istoriju ovog kraja.
Autori sporne emisije, prema njegovim riječima, granice Vraneša sveli su na teritoriju koja se danas podrazumijeva pod pojmom Vraneška dolina.
“Sam taj naziv - Vraneška dolina, koji, takođe, ne postoji na geografskim kartama, je skorijeg datuma. Na moju inicijativu kod lokalne uprave 2011. godine, na Slijepču Mostu postavljen je putokaz koji označava da odatle počinje Vraneška dolina. Time sam želio afirmisati Heraka Vraneša, znamenitog kneza iz nahije Ljuboviđe iz XV vijeka. Herak Vraneš je monumentalna ličnost toga kraja, po kome je i pleme (Vraneši) i čitavo područje dobilo naziv. A ne po legendi, izmišjenoj u drugoj polovini XX vijeka, prema kojoj se taj kraj, navodno, ranije zvao Zlateš, pa ga je „car“ Lazar prokleo zbog nedolaska „Zlatešana“ u boj na Kosovu („Dabogda ne bio zlatan, nego vran (crn), kao gavran“.) Gotovo nevjerovatno djeluje podatak da su ovu legendu neki ideološki ostrašćeni Vranešani prihvatili kao istorijsku činjenicu, pa su prije nekoliko godina pokrenuli inicijativu da se Vraneška dolina preimenuje u – Zlateška dolina”, priča sagovornik Portala ETV.
Grubi falsifikati
Upozorava da je notorna neistina i informacija, koju je narator sporne emisije na TVCG saopštio kako su u turskom popisu Hercegovačkog sandžaka iz XVI vijeka u tom kraju bili upisani Srbi.
“Ni u jednom osmanskom popisu Hercegovačkog sandžaka (od njegovog osnivanja 16. januara 1470. godine), kao ni u bilo kojoj drugoj oblasti Osmanskog carstva nijesu upisivane nacinalnosti popisivanog stanovništva. U svim turskim dokumentima, pa i u popisnim knjigama (defterima), upisivano je, najčešće, ime popisanog i ime njegovog oca, ponekad uz dodatak „hrišćanin“, „vlah“, „krstjanin“, zanimanje popisanog itd. Ne postoji turski dokument toga perioda koji svjedoči da je makar u jednom slučaju upisana nacionalna odrednica”, kategoričan je on.
Veoma opasno falsifikovanje i podmetanje, upozorava Konjević, je i podatak saopšten u emisiji o broju Srba u pojedinim selima Vraneške doline, u popisu „dacija“ (poreskih obveznika) iz 1913. godine.
“U tom popisu, što je vidljivo u originalnim dokumentima, nije upisivana nacionalna odrednica! Upisivan je broj stoke i iznos poreza predviđenog za plaćanje. Prvi put se u Crnoj Gori upisuje nacionalna odrednica u popisu iz 1948. godine. Sve do tada, podaci o nacionalnoj strukturi stanovništva u Crnoj Gori bili su plod raznih špekulacija, u zavisnosti od političkih interesa onih koji su tumačili te rezultate”, ističe on.
Kategoričan je da ne postoji nijedan relevantan dokaz da su manastiri i crkve sa područja današnje Vraneške doline zadužbina Nemanjića.
“Sve je to izmišljeno, kao i mnogo šta drugo! Ni u jednom izvornom dokumentu sa područja današnje teritorije Vraneške doline, sve do polovine XIX vijeka, ne pominje se nacionalna odrednica osoba koje se pominju u tim dokumentima. Zapravo, da apsurd bude veći, područje današnje Vraneške doline krajem XIX i početkom XX vijeka bilo je jako uporište politike zvanične Crne Gore. To se desilo zahvaljujući prevashodno aktivnosti jednog lokalnog učitelja, koji je bio podržan od mještana, u suzbijanju uticaja Srbije preko tadašnje mitropolije Raško-prizrenske”, objašnjava Konjević.
Ogorčen je i što se u drugoj epizodi ovog setijala, emitovanoj prije dvije noći, o muslimanskom stanovništvu toga područja govori da se iselilo 1924. godine.
“Bez ikakvih dodatnih pojašnjenja o razlogu njihovog iseljavanja, odnosno o strašnom pokolju koji se nad njima desio novembra 1924. godine! Što je zaista skandalozno! Samo to bi trebalo da bude razlog da se obustavi dalje emitovanje ove sporne emisije na Javnom servisu kojeg svi plaćamo i da se rukovodstvo Javnog servisa pozove na odgovornost”, zaključuje Konjević.
On očekuje da će zbog grubog falsifikovanja istorijskih činjenica reagovati i bošnjačko/muslimanska udruženja i njihovi politički predstavnici u Crnoj Gori.
