Niti je 2016. godine uklonjena ,,Kosovka djevojka“ iz Kliničkog centra, niti je juče vraćena, niti je to uopšte slika, a tehnički gledano ni bakrorez, a još manje ima veze sa bojem na Kosovu. U pitanju je replika po motivu „Sestre na Vučjem dolu“ slikara Ferda Kikereca iz 1879. godine, prema kojoj je 40 godina kasnije srpski slikar Uroš Predić naslikao Kosovku djevojku...
To što je „Sestra sa Vučjeg dola“, pa još urađena u bakru, pogrešno krštena kao „Kosovka djevojka“ - i što se povodom privremenog uklanjanja te njene alternacije iz Urgentnog bloka, gdje se nalazila godinama, vodila silna polemika u i mimo medija - slika je i prilika ovdašnjeg neznanja, mitomanije, pokazatelj nepoznavanja umjetnosti i istorije, a još manje priznavanja struke i nauke.
Pojašnjenje KC-a
Iz Kliničkog centra je juče saopšteno da je nakon restauracije i izbivanja iz hola Urgentnog centra, „slika ,,Kosovka djevojka“ postavljena u holu Urgentnog centra Kliničkog centra Crne Gore, na mjestu gdje se i nalazila do njegovog renoviranja“.
U sljedećoj rečenici saopštenja pojašnjava se da je riječ o djelu koje je Crveni krst SFRJ, kao simbol ove organizacije, 1975. godine poklonio tadašnjoj Opštoj bolnici ,,Dr Vukašin Marković“, a današnjem Kliničkom centru Crne Gore.
“Djelo je replika dvorskog slikara Ferda Kikereca iz 1879. godine na kojoj je prikazana Crnogorka koja liječi ranjenog Crnogorca u bici na Vučjem dolu. Ova slika je bila inspiracija Urošu Prediću za čuvenu sliku ,,Kosovka djevojka“ koju je naslikao 1919. godine. Slika je godinama bila u sali za sastanke da bi potom bila premještena u hol Urgentnog centra, gdje je pretrpjela značajna oštećenja zbog kojih je poslata na restauraciju”, saopšteno je iz Kliničkog centra.
Vraćanje replike u hol, nakon nekoliko godina, izazvalo je osjećaj zadovoljenja pravde kod svih koji su smatrali da ju je prethodni direktor Urgentnog centra Nermin Abdić sklonio kako motiv Kosovske bitke ne bi stajao tik uz tablu zahvalnosti Tiki, Turskoj agenciji za međunarodnu saradnju i koordinaciju, koja je pomogla rekonstrukciju ovod dijela KC vrijednu 750.000 eura.
Abdić je tada pojasnio da nema govora o sakrivenim motivima, već da je nakon vandalskih oštećenja i rezbarenja imena po njoj, djelo poslato na restauraciju, onda postavljeno na zid u sobi za odmor ljekara i medicinskog osoblja, kako ne bi bila na meti.
Juče je nekadašnji načelnik Urgentnog centra, sada poslanik Vladimir Dobričanin podijelio vijest da je djelo vraćeno u hol uz komentar: „Tu joj je i mjesto“. Objava je dobila podršku, ali i pojašnjenja da je cijela priča o djelu zapravo „promašena tema“.
Mitomanija
Kako je Pobjedi pojasnila doktorka nauka u oblasti dizajna Tijana Todorović, djelo koje se nalazi u Kliničkom nema umjetničku vrijednost jer je replika rađena u tehnici kovanja bakra, svojstvena zanatskoj primjeni u izradi tepsija, džezvi ili drugih dekorativnih predmeta.
Tijana Todorović
Uzor je, kaže ona, motiv slike francusko-hrvatskog slikara Ferda Kikereca „Sestra na Vučjem dolu“ naslikanoj 1879. godine u vrijeme angažmana na dvoru knjaza Nikole. Na njoj je prikazana crnogorska žrtva tokom oslobodilačkih ratova. Sestra poji vodom ranjenog brata. Uočava se lako prepoznatljiva crnogorska nošnja, toke na prsima i istorijski kontekst.
“Predić je, da iskoristimo blaži izraz, „po uzoru“ na tu sliku 1919. napravio „Kosovku djevojku“. To što je vremenom njegov rad postao poznat i zasjenio uzor sa Vučjega dola, potpuno je drugi kontekst”, kazala je Todorović.
Zanimljivo da je originalni Kikerecov rad prećutno dobio etiketu prve verzije „Kosovke djevojke“ i kao takav čak figurira kada potražite objašnjenje na internetu, iako za to ne postoji osnov, jer je kao dvorski slikar radio motive iz crnogorske borbe za oslobođenje od Turaka.
Prema njenim riječima, to u stvari mnogo govori o našim kompleksima i problemu naroda koji niti poznaje istoriju, niti poštuje struku.
“Lakše nam je da prihvatimo matricu izmišljenih mitova, jer ispada da nijesmo zadovoljni onim što je naše. Jedna tako siromašna i mala zemlja, a toliko bogata duhovno i umjetnički, a uvijek smo skloniji da vjerujemo bapskim pričama a ne činjenicama”, ističe Todorović.
Slično je, dodaje ona, i sa pričom o rušenju Njegoševe kapeli na Lovćenu koja to nije, ili teorija o tome da je crnogorska nošnja nastala za vrijeme Petrovića, iako je dokazano da je vrijeme nastanka vezano za Crnojeviće i da je prvo nastala svečarska, a iz nje potom narodna, suknena...
Sagovornica podsjeća na činjenicu da su publicisti i istoričari i ranije ukazivali da je uzor za djelo kovano u bakru koje je darovano Kliničkom centru bio Kikerecov rad, ali da to niko nije želio da čuje, niti uvaži.
“Mnogo je sličnih primjera, o kojima dokaza ima napretek, ali mi više volimo da nas neko drugi ubijedi i nametne nam ono što nijesmo”, zaključila je Todorović.
