Novoizabrani predsjednik opštine Berane iz Pokreta Evropa sad Đole Lutovac ocijenio je da su političke krize u prethodnom periodu zaustavile brojne procese i projekte važne za građane. Dodao je da je jedan od prioriteta smanjenje duga Opštine.
- Sam način rada i organizacije lokalne samouprave mijenjaće se u narednom periodu. Kao što sam već i rekao, počeo sam od sagledavanja svih problema, tako da ćemo vrlo brzo uraditi konkretne stvari u određenim sekretarijatima i preduzećima - rekao je Lutovac.
Svega nekoliko dana ste na čelu opštine. Jeste li uočili potencijalno slabe tačke lokalne uprave, odnosno prostor da se unaprijedi njen rad kao servisa građana – npr. uvođenje novih službi, sekretarijata, preraspodjela postojećih...
LUTOVAC: Političke krize u prethodnom periodu zaustavile su brojne procese i projekte važne za građane. Uz sve to, dug Opštine je preko 18 miliona eura i mandat sam počeo od sagledavanja finansijskih problema. Veći dio duga, po pitanju poreza i doprinosa, iznosi blizu 16 miliona eura. Moramo prvo da utvrdimo činjenično stanje i da u narednim danima dođemo do rješenja. Plan je da pokrenemo dijalog sa državnim vlastima u cilju pronalaska rješenja, kroz zakonske okvire. To znači da ćemo i preko Zajednice opština ući u dijalog sa Vladom, kako bismo uspjeli da saniramo ovaj dug, koji je primaran, kako bi se odmah krenulo u realizaciju druge faze. Moram da istaknem da konačno rešavamo veliki potreban nam je reprogram od 2014. godine do danas.
Ukoliko dođe do usaglašavanja našeg zahtjeva sa zakonskom regulativom, vjerujem da ćemo u narednih 10 godina doći na nulu i izmiriti čitav dug. To naravno nije kratak period, ali smo svjesni da ništa ne može preko noći. Trudićemo se da stvorimo uslove kako bismo ga što prije vratili. Sam način rada i organizacije lokalne samouprave mijenjaće se u narednom periodu. Kao što sam već i rekao, počeo sam od sagledavanja svih problema, tako da ćemo vrlo brzo uraditi konkretne stvari u određenim sekretarijatima i preduzećima.
Decentralizacija lokalne uprave je tema o kojoj se godinama govori, pripremljena je strategija reforme. Koje bi, po Vašem mišljenju, nadležnosti opštine trebalo da imaju, a koje da ostanu na centralnom nivou?
LUTOVAC: Lokalne samouprave su prije svega na različitom nivou razvijenosti, tako da u tom dijelu treba posebno obratiti pažnju, vezano za decentralizaciju. Zato očekujem da se realizuje korak po korak, vodeći računa o konkretnim potrebama zajednice. Smatram da uvijek ima prostora za unapređenje saradnje lokalnog i centralnog nivoa vlasti, što znači da u ovom procesu svi imamo svoje mjesto i svoju odgovornost. Unapređenje normativnog okvira za funkcionisanje sistema lokalne samouprave od ključnog je značaja, zato su velika očekivanja od novog zakona o lokalnoj samoupravi, kojim će se veliki broj izazova tretirati na novi način. Preuzimanje nadležnosti za ključne oblasti koje su važne za rad i ostvarivanje funkcije lokalnih samouprava, kao što su obrazovanje, zdravstvo, prostorno planiranje i druge – iziskuje velike pripreme i trebaće vremena. Opštine moraju biti spremne da uspješno preuzmu punu primjenu prava EU, kada Crna Gora postane dio evropske zajednice.
Berane je među opštinama koje su zainteresovane za dolazak jednog od najvećih evropskih trgovinskih lanaca - ,,Lidl“. S obzirom na to da je za taj posao dobijena saglasnost Vlade, zemljište je prodato, kad procjenjujete da bi taj trgovinski objekat mogao biti otvoren. Koliko radnih mjesta će biti otvoreno?
LUTOVAC: Dolazak ,,Lidla“ unaprijediće ponudu i ono što građani očekuju – dovešće do razbijanja monopola koji drže određeni trgovački lanci. To su stvari koje će donijeti prednosti društvu u cjelini. Što se nas u Beranama tiče, steći će se uslovi da upošljavamo naše ljude i otvoriće se nova radna mjesta. Kada govorimo o tačnom datumu početka izgradnje samog objekta, uvjereni smo da će uskoro biti poznat kao i ostali detalji vezano za rokove i broj radnih mjesta. Očekujemo uskoro i novi sastanak sa predstavnicima ,,Lidla“, na kojem ćemo razgovarati o svim detaljima.
Vlasnici privremenih objekata koji su na parcelama prodatim ,,Lidlu“, a koji su predviđeni za uklanjanje, tražili su od Vlade da povuče saglasnost. Do kada ti objekti mogu da rade? Nakon što budu uklonjeni, da li će imati mogućnost da ,,presele“ svoj biznis?
LUTOVAC: Kao što je javnost upoznata, rok za uklanjanje objekata je bio 31. januar. Međutim, na zahtjev zakupaca privremenih objekata koji se nalaze na tom zemljištu ušlo se u fazu pregovora za odlaganje na još nekoliko mjeseci, tačnije do 1. septembra. Imali smo već razgovore sa predstavnicima ,,Lidla“ koji su iskazali korektan odnos i razumijevanje. Zato sam uvjeren da ćemo uspjeti da se dogovorimo i izađemo u susret našim sugrađanima. Takođe, uz podršku Vlade i premijera Spajića, izgradićemo, koliko je moguće u rekordnom roku, novu Gradsku tržnicu koja je već u fazi projektovanja, kako bismo što prije obezbijedili alternativu i egzistenciju našim sugrađanima. U svakom slučaju, dogovori i rokovi se moraju poštovati. Premijer Spajić je po ko zna koji put pokazao i brigu i empatiju prema svim ljudima, a posebno kad smo mi sa sjevera u pitanju, jer odlično razumije koliko smo dugo bili nepravedno zapostavljeni.
U Beranama, naročito tokom obilnih padavina, voda iz gradskog vodovoda nije upotrebljiva za piće. Koje je dugoročno rješenje tog problema, u kojem roku je to moguće realizovati?
LUTOVAC: Jedan od najznačajnijih projekata je izgradnja postrojenja za pripremu pitke vode sa vodoizvorišta Merića vrelo. Zašto je ovaj projekat najznačajniji, svi dobro znamo, jer je dovoljna jedna obilnija kiša da dođe do zamućenja vode sa glavnog vodoizvorišta, koju koristi čitav grad i sva prigradska naselja. To je dugogodišnji problem i mi ćemo ga riješiti. Prethodni predsjednik opštine je potpisao ugovor o realizaciji projekta, biće ispoštovani svi rokovi i nadam se da će postrojenje početi da radi u naredne dvije godine i čak postoji opcija izgradnje fabrike vode, kako bismo u potpunosti iskoristili puni potencijal postrojenja. Paralelno, radićemo na modernizaciji kompletne vodovodne mreže - po fazama, kao i vodovoda u Donjoj Ržanici, Polici i svim drugim mjestima koja su prepoznata kao krizna, kada je u pitanju snabdijevanje vodom.
Projekat o kojem se govori decenijama, a prevazilazi lokalni značaj, jeste izgradnja zoo vrta i CITES centra. Prije skoro dvije godine je izabrano idejno rješenje projekta. U kojoj je fazi taj projekat?
LUTOVAC: To su milionski projekti na čiju realizaciju ćemo morati da sačekamo, ali se neće odustati. Za sada, mogu da kažem, opredijeljena su sredstva za izradu projektno - tehničke dokumentacije koja će se raditi ove godine.
Nakon što je zatvorena divlja deponija Vasove vode, Opština je otkupila zemljište na kojem se ona nalazila, sa namjerom da se tu gradi regionalna deponija i reciklažni centar. Od tada je prošlo više od deceniju i po, a trajno rješenje za upravljanje komunalnim otpadom nije nađeno. Što se radi po tom pitanju, gdje se sada odlaže komunalni otpad, kada će grad dobiti sanitarnu deponiju?
LUTOVAC: EBRD je spreman da finansira projekat regionalne deponije, sortirnice i reciklažnog centra. Mi smo prošle sedmice imali kontakte sa predstavnicima EBRD-a u Crnoj Gori, razgovorali o problemu komunalnog otpada, izgradnji regionalne deponije i potencijalno najbolje lokacije za to, kao i o benefitima koje bi regionalna deponija donijela opštini u kojoj bi se nalazila.
Smatram da se kroz djelovanje instituacija, počevši od nas na lokalnom nivou, moraju edukovati svi, organizovati javne rasprave, takođe potrebno je uključiti i struku, postići visok nivo inkluzivnosti, uraditi analizu kompletnog problema, pa tek onda donijeti zaključak i krajnju odluku. Nažalost, postoji apsolutno pogrešna percepcija da je i savremena sanitarna deponija gomilanje komunalnog otpada. Naprotiv, tu su zastupljeni svi ekološki standardi i nema opasnosti po zdravlje ljudi i životnu okolinu. S druge strane, ne smiju se zanemariti veliki ekonomski benefiti za opštinu.Nažalost, postoji apsolutno pogrešna percepcija da je i savremena sanitarna deponija gomilanje komunalnog otpada. Naprotiv, tu su zastupljeni svi ekološki standardi i nema opasnosti po zdravlje ljudi i životnu okolinu. S druge strane, ne smiju se zanemariti veliki ekonomski benefiti za opštinu na čijoj teritoriji će se nalaziti. Dolazi bolja infrastruktura, prihodi koji se ubiraju od drugih opština, a da ne govorimo o tome kako bi se na neuporedivo bolji način zaštitila životna sredina u odnosu na postojeće deponije.
Što se tiče Berana, komunalni otpad se trenutno odlaže na lokaciji Rujišta, na privremenoj deponiji sve dok se ne pronađe trajno rješenje. Poznato je da se već neko vrijeme razmatra više lokacija na sjeveru, gdje bi se gradila regionalna deponija. Načelno je prihvaćena jedna od lokacija na teritoriji opštine Bijelo Polje, tako da se nadam da će Vlada i nadležno ministarstvo vrlo brzo ući u rješavanje problematike komunalnog otpada. Radi se zaista o problemu koji muči sve opštine na sjeveru, za koji moramo naći zajedničko rješenje. Bez učešća države, nijedna lokalna uprava ne može pojedinačno izdvojiti dovoljno sredstava za realizaciju projekta savremene deponije.
Zajednički problem opština na sjeveru jesu migracije, naročito odlazak mladih. S obzirom na to da spadate u kategoriju mladih, što iz ugla Vaše generacije nedostaje Beranama. Što sada, kao čelnik grada, planirate da preduzmete, a što po tom pitanju očekujete da uradi država?
LUTOVAC: To je veoma ozbiljan problem i na listi je prioriteta za iznalaženje rješenja, jer zahtijeva hitnu reakciju. Nadamo se da ćemo podstaći mlade ljude da ostanu, ali i da se vrate u Berane, stvaranjem povoljnih uslova za život i rad. Moram da kažem da sam veoma zabrinut zbog velikog pada broja stanovnika u samom gradu, ali i u beranskim selima, posljednjih desetak godina. Zato planiramo pokretanje programa za podršku mladim porodicama, dotiraćemo subvencije za stanovanje, početi sa izgradnjom stambenih objekata u kojima će moći da kupe stan po povoljnim uslovima. Takođe, radićemo na privlačenju investicija i otvaranju novih radnih mjesta. Posebno ćemo voditi računa o preduzetnicima i odrediti fondove za podršku, pri osnivanju malih i srednjih preduzeća. Takođe, u saradnji sa privrednicima, planiramo da stipendiramo studente koji će imati obavezu da se vrate u Berane, da razvijaju svoj grad, a naše je da im omogućimo posao. Fokusiraćemo se i na unapređenje uslova rada u školama i vrtićima, uticaćemo da se otvore novi smjerovi u srednjim školama, koje prepoznaje tržište rada. Ovo su samo neki od poteza koji su najvažniji u ovom momentu, da svi zajedno krenemo nekim novim i prosperitetnim putem.
Kako se realizuje projekat izgradnje obaloutvrde sa šetalištem duž rijeke Lim koji finansira Svjetska banka? Što njegovom realizacijom dobijaju grad i građani?
LUTOVAC: Prva faza obaloutvrde, koja se gradi ubrzanom dinamikom, vrijedna je 4.400.000 eura. Sa predstavnicima Svjetske banke, prije nekoliko dana, obišli smo gradilište uz obalu Lima i konstatovano je da će prva faza biti završena prije roka, najvjerovatnije do avgusta. Za projektovanje druge i treće faze, ostaje i dalje uključena Svjetska banka u saradnji sa Opštinom. Kako sve ide po planu, siguran sam da će se u međuvremenu ispuniti svi preduslovi da bi se problem od izlivanja rijeke Lim riješio. Ali moram i da dodam - obaloutvrda je izmijenila i uljepšala izgled grada. Veliko je to gradilište od kojeg svi imaju benefite: naši privrednici, domaća radna snaga, građevinske i firme koje se bave proizvodnjom kamena, šljunka – svi koji su angažovani na raznim poslovima.
Paralelno sa obaloutvrdom, gradiće se zaobilaznica kojom se rješavaju saobraćajne gužve i taj dio grada se potpuno otvara, postaje mnogo ljepši i atraktivniji.
Koje je projekte Opština kandidovala za finansiranje iz kapitalnog budžeta države i da li su prihvaćeni?
LUTOVAC: Opština je kandidovala 14 projekata koji se odnose na unapređenje infrastrukture, od čega će se tokom ove godine realizovati ukupno pet. Finansiraće se izgradnja zaobilaznice sa regulacijom makve, nova kanalizaciona mreža u Gornjem Lužcu i Donjem Talumu, rekonstrukcija Dapsićko–poličkog vodovoda, kao i izgradnja vodovoda Zagrad. Osim ovih projekata, koje je Opština kandidovala za kapitalni budžet, iz Ministarstva ekologije, održivog razvoja i razvoja sjevera obezbijeđena su sredstva da se radi novi vodovod u Zagrađu. Takođe, od sredstava koja su opredijeljena prošle godine, gradiće se novi vrtić prekoputa Gimnazije ,,Panto Mališić“, projekat je pripremljen i čeka se njegova realizacija.
Kakav je Vaš stav o ideji otvaranja, odnosno reaktivacije aerodroma?
LUTOVAC: Beranski aerodrom je višedecenijska priča koja se uglavnom koristila kroz predizborne kampanje i kao što svi dobro znamo – niko ko je do sada obećavao bilo što u vezi sa tim projektom, nikada ništa nije sproveo. Mi smo svi svjesni da bi eventualno osposobljavanje i stavljanje u funkciju aerodoma preporodilo naš grad i sjevernu regiju. Međutim, to su veliki i zahtjevni projekti, za koje trebaju posebni elaborati i višemilionska ulaganja.
Nećemo odustati i siguran sam da će i to doći na red u naredne četiri godine. Za sada postoji par interesenata, od kojih je jedan najkonkurentniji i sa kojim smo već imali više sastanak, ali je sve u fazi studije opravdanosti, procjene vrijednosti investicije i tako dalje. Uglavnom, daleko od toga da bi imali nešto konkretno da saopštimo građanima, kada je u pitanju tema aerodroma.
