“Vaša Ekselencijo, koristimo ovu priliku da vam pošaljemo knjigu Jožefa Bajze o Crnoj Gori, kako biste je mogli pročitati na Vašem jeziku i saznati više o našoj zemlji. U skladu sa vašom ulogom komesara Evropske Unije za susjedstvo i proširenje i na osnovu dobre diplomatske prakse, smatramo da je ista jako korisna, kako biste mogli razumjeti istoriju Crne Gore i trenutnu situaciju u zemlji”, navodi se u pismu NVO Montenegro International.
Dr Jožef Bajza je bio mađarski intelektualac, univerzitetski profesor i jedan od iskrenih prijatelja Crne Gore između dva svjetska rata, čija studija “Crnogorsko pitanje” se bavi jednim od najtežih perioda u crnogorskoj istoriji – nasilnom aneksijom Kraljevine Crne Gore od strane Kraljevine Srbijeu predvečerje stvaranja nove državne zajednice Kraljevine SHS.
“Istorija Crne Gore je bila posebno omiljena tema Bajze, koji je naročitu pažnju i revnost poklonio crnogorskom pitanju i udesu Crne Gore i Crnogoraca nakon Prvog svjetskog rata. Kao priznanje za naučno stvaralaštvo Jožef Bajza je 6. maja 1926. godine izabran za dopisnog člana Mađarske akademije nauka. Takođe, bio je redovni član Akademije Svetog Stjepana, i do kraja života glavni predśedavajući Društva drugova sv. Stjepana. Bio je počasni član Udruženja mađarskih bibliotekara i arhivista”, navodi se u knjizi Nenada Stevovića.
U svojoj knjizi Jozef Bajza opisuje uslove u kojima je Crna Gora izgubila svoju državnost, vojsku i dinastiju, i na koji način je vršena denacionalizacija, asimilacija i devastacija države i naroda od strane zvaničnog Beograda, uz poseban akcenat na brisanju svih osobenih identitetskih karakteristika crnogorskog naroda. “Sve je bilo podrijeđeno tome da se ubije istorijska, nacionalna i državotvorna svijest i memorija crnogorskog naroda”, navodi autor.
