“Jeste li provjerili ko vam je u Manastiru? Jeste li to provjerili, koliko je kriminalaca stiglo u Manastir?”, izgovorila je tada revoltirana žena.
Iako su se događaji oko ustoličenja Joanikija dešavali prije potpisivanja tzv. Temeljnog ugovora sa Crkvom Srbije, kojim je Vlada Dritana Abazovića toj vjerskoj organizaciji garantovala eksteritorijalnost, crnogorska javnost nikada nije dobila odgovore na ova pitanja.
Moguće da su baš to i bili razlozi da Abazović, kojeg Vučićevi analitičari sa ,,ružičaste televizije“, posljednjih dana potpuno otvoreno nazivaju Beogradu najlojalnijim političarem, 3. avgusta prošle godine tajno, ali organizovano, potpiše sa Porfirijem Perićem za Crnu Goru veleizdajnički akt onako kakav je serviran iz glavnog grada Srbije, ignorišući sva upozorenja utemeljena u pravnim propisima države čiju je Vladu predvodio.
Tako je Abazović, u ime države, jemčio Crkvi da u manastirima, hramоvima, zgradama i drugim nepоkretnоstima i prоstоrima u njenоm vlasništvu državni оrgani ne mоgu preduzimati bezbjednоsne mjere bez prethоdnоg оdоbrenja nadležnih crkvenih оrgana, оsim u slučajevima kada tо nalažu razlоzi hitnоsti zaštite živоta i zdravlja ljudi.
Sporna eksteritorijalnost
Iz Akcije za ljudska prava (HRA), u pismu upućenom Abazoviću, ministrima pravde i ljudskih i manjinskih prava Marku Kovaču i Fatmiru Đeki 6. jula prošle godine, kao sporno su, između ostalog, ocijenili upravo ugovaranje posebnog, eksteritorijalnog statusa objektima u vlasništvu SPC.
“Nejasno je šta se podrazumijeva pod „bezbjednosnim mjerama“, da li se to odnosi i na lišavanje slobode po nalogu državnog tužioca ili i suda? U svakom slučaju, nije nam poznato da je ovakav izuzetak dozvoljen bilo kojim važećim zakonom, npr. Zakonom o unutrašnjim poslovima, Zakonikom o krivičnom postupku ili Zakonom o nacionalnoj bezbjednosti ili ratifikovanim međunarodnim ugovorom. Ako smo u pravu, onda Vlada nije ovlašćena da takav ustupak pruži SPC, drugim riječima, ovakva odredba je ništava”, navodi se u pismu.
Iz HRA su tada podsjetili i da je tačno da je ista takva odredba ugovorena sa Svetom Stolicom, ali i ukazali da je Temeljni ugovor sa Svetom Stolicom međunarodni ugovor, zaključen sa drugom državom, koji je ratifikovan, što znači da ga je potvrdila Skupština Crne Gore, koja je time odredbe toga ugovora izdigla na nivo zakona, tj. lex specialisa.
“Međutim, Zakon o slobodi vjeroispovijesti i pravnom položaju vjerskih zajednica ne predviđa da se ugovori Vlade sa vjerskim zajednicama ratifikuju, pa se ugovori kakav je ovaj sa SPC, moraju kretati strogo u granicama postojećeg zakonskog okvira. Sa Islamskom zajednicom i Jevrejskom zajednicom je ugovoreno da će se njihove nadležne vjerske vlasti prethodno „obavijestiti“, a ne da će se od njih tražiti prethodno „odobrenje“ za preduzimanje bezbjednosnih mjera. Međutim, ni ovo „prethodno obavještavanje“ vjerskih zajednica nije propisano bilo kakvim zakonom, a može ugroziti primjenu zakona i prava drugih, pa smatramo da ni prethodna vlada nije bila nadležna da takav ustupak ugovori, jer nije ovlašćena da derogira zakon. Drugim riječima, smatramo da su takve odredbe i u tim drugim sporazumima ništave. Ukazujemo i da ugovorom između Republike Hrvatske i SPC takva odredba uopšte nije propisana”, napisali su u pismu, koje je Abazović sa ministrima potpuno ignorisao.
ANB-ov izvještaj
Da je u Cetinjskom manastiru, uoči ustoličenja Joanikija, bilo bezbjednosno interesantnih osoba potvrđeno je, kako je Pobjeda pisala krajem septembra 2021. godine, izvještajem bezbjednosnog sektora, koji je 27. 9. 2021. predstavljen na zatvorenoj sjednici skupštinskog Odbora za odbranu i bezbjednost.
Prema izvještaju, na Cetinju se 4. i 5. septembra nalazilo na desetine bezbjednosno interesantnih osoba koje su bile podržavaoci intronizacije, a značajan dio njih je boravio u Cetinjskom manastiru. Imena tih osoba bila su izbrisana, odnosno „izbijeljena“ u tom dokumentu.
Zatvorena sjednica Odbora za bezbjednost na kojoj je predstavljan izvještaj prekinuta jer su svi članovi Odbora na inicijativu opozicionih poslanika tražili od tadašnjeg direktora Agencije za nacionalnu bezbjednost, danas savjetnika predsjednika Crne Gore, Dejana Vukšića da se izvještaj dopuni i da se uključe i imena tih osoba, što je on odbio.
Kako je pisala Pobjeda, izvještaj ANB-a se pozivao na podatke policije koja je ranije dobila nalog da „operativnim provjerama“ utvrdi da li u Manastiru ima naoružanih ljudi, ali je i dalje nepoznato da li je taj nalog izvršen
Osnovno državno tužilaštvo na Cetinju tokom tih dešavanja nije zahtijevalo pretres Manastira jer, navodno, nijesu postojali zakonski osnovi da se izvrši ta zakonska radnja, ali je, kako smo objavili, naloženo urgentno Upravi policije da operativnim provjerama utvrde da li u Manastiru ima naoružanih ljudi. Iz policije nikada nije odgovoreno na upit Pobjede da li je postupljeno po nalogu ODT.
Pobjeda je izvještavala da je u petak, 3. septembra, i u subotu ujutro, 4. septembra 2021. godine, u prijestonicu doputovalo više grupa momaka iz raznih krajeva Crne Gore, ali i Srbije i entiteta BiH Republike Srpske koji su, nalik vojnim formacijama, ulazili u Cetinjski manastir.
Uvijek bi ih u dvorištu sačekalo svešteno lice, koje bi sve srdačno pozdravilo i sprovelo iza zidina, naočigled pojačanih policijskih patrola koje ih nijesu kontrolisale, za razliku od građana Cetinja kojima nije bilo dozvoljeno da prođu policijske punktove ispred Manastira.
Tada su korisnici društvenih mreža među tim ljudima prepoznali bezbjednosno interesantne osobe – vođe navijača Zvezde i Rada, koji su u bliskim vezama sa tadašnjim ministrom unutrašnjih poslova Srbije Aleksandrom Vulinom i vrhom Crkve Srbije.
Izvori Pobjede tvrde da su u Manastiru boravile i bezbjednosno interesantne osobe iz entiteta BiH Republike Srpske, koji su prije toga bili u društvu narodnog poslanika RS Nikole Vukanovića iz SDS-a, koji je tvrdio da je napadnut na Cetinju.
Rusko propagandističko glasilo Sputnjik tada je objavilo da su u Manastiru boravili javnosti do tada nepoznati „čuvari trona Svetog Petra Cetinjskog“, kao i njihove fotografije.
“Radi se o Zećanima, koji su čuvari trona Svetog Petra Cetinjskog. Oni su, po blagoslovu počivšeg mitropolita Amfilohija Radovića, prije 15 godina postali Vitezovi Svetog Petra Cetinjskog i čuvari trona mitropolita zetskih Srpske pravoslavne crkve”, objavio je tada Sputnjik.
Crkva tražila 100 „kalašnjikova“
Da su određeni krugovi u Crkvi Srbije povezani sa pripadnicima kriminalnih klanova razotkrila je i kriptovana komunikacija preko „SKY ECC“ aplikacije koja govori i o zlokobnim planovima uoči parlamentarnih izbora u avgustu 2020. godine, a koju je prošle godne objavio M portal.
Jedna iz niza komunikacija koju su Europol i partnerske službe bezbjednosti dešifrovale otkriva kako su, iza političkih kulisa, pripadnici kriminalnog klana, sveštena lica i njima bliske osobe provodila tri ljetnja mjeseca u susret izborima.
Prema pisanju M portala, Risto Mijanović sa Cetinja, pripadnik OKG „Škaljari“, u periodu od šestog juna 2020. do kraja septembra iste godine poslao je čak 11.315 poruka u „SKY ECC“ komunikaciji pod šifrom 4BM573, B40B01W. Službe bezbjednosti su utvrdile da je Mijanović sve poruke razmjenjivao sa Nikolom Dedovićem, rođenim bratom Igora Dedovića, jednog od vođa škaljarskog klana, koji je ubijen u Atini 19. januara 2020. godine, zajedno sa svojim bliskim saradnikom Stevanom Stamatovićem.
U analizama „SKY ECC“ prepiski službe bezbjednosti, između ostalog, bilježe sljedeće:
„24. 6. 2020. Mijanović informiše Dedovića da mu je „crkva“ (SPC) tražila nabavku 100 komada jurišne puške „AK-47 kalašnjikov“, u cilju organizovanja oružanog otpora (ne precizira se koji događaj zahtijeva oružani otpor – radna pretpostavka – u slučaju nepoželjnog ishoda na predstojećim opštim izborima u Crnoj Gori / ukoliko mirni protesti ne ishoduju poželjnim razvojem događaja).
Mijanović navodi da je dio saznanja pribavio od lica Knežević Mitar (blisko lice OKG „Škaljari“), a na osnovu činjenice da je brat Mitra Kneževića svešteno lice Knežević Ostoja“.
Mitar Knežević, kojeg Risto Mijanović navodi kao vezu sa SPC, crnogorskoj i regionalnoj javnosti je postao poznat nakon ubistva Ljubiše Mrdaka, pripadnika službe obezbjeđenja u pošti u Nikšiću, koju je sedmočlana grupa, čiji je Knežević bio član, pokušala da opljačka 20. oktobra 2021. godine. Mada i Knežević ima debeo kriminalni dosije mnogo prije ubistva Ljubiše Mrdaka, tada se prvi put pominje kao „blisko lice OKG Škaljari“.
Mitar Knežević je bio i dio grupe srpskih ekstremista koja se, pod pokroviteljstvom predsjednika Opštine Nikšić Marka Kovačevića, spremala da „brani“ Cetinjski manastir tokom ustoličenja mitropolita Joanikija.
Knežević je rođeni brat protojereja-stavrofora Ostoje Kneževića, ličnoga sekretara Joanikija Mićovića. Ostoja je godinama bio nastojatelj Sabornog hrama u Nikšiću, a nakon izbora Joanikija Mićovića za mitropolita, preselio se na Cetinje i sada u Eparhiji crnogorsko-primorskoj ima trostruku službenu ulogu: lični sekretar Mićovića, zatim, umjesto Gojka Perovića, namjesnik arhijerejskoga protoprezviterijata (obuhvata sve parohije na teritoriji prijestonice) i paroh 2. parohije cetinjske.
Kneževića je na mjestu nastojatelja Sabornog hrama u Nikšiću zamijenio kontroverzni sveštenik Mijajlo Backović.
