Za podgorički list Vučinić pojašnjava da će se u pregovorima sa Evropskom unijom veoma voditi računa o primjeni standarda formulisanih u Konvenciji o ljudskim pravima i standarda primijenjenih i potvrđenih kroz praksu Evropskog suda za ljudska prava. Jer, dodaje, za EU, kao posebnu vrstu nadnacionalne organizacije, najvišeg oblika međunarodnog povezivanja država Evrope, efikasno i dobro pravosuđe je njen temelj.
Vučinić, član Suda od 2009. godine, ističe da je vladavina prava uslov za funkcionisanje evropskog tržišta, tržišne ekonomije i da se taj aspekt kod nas prilično zanemaruje.
- Da li je to namjerno, slučajno, zbog neznanja, u to ne ulazim. Ali, ako nemate vladavinu prava, nemate ni jedinstvenu Evropu, niti njeno jedinstveno tržište – naglašava Vučinić u intervjuu koji je vodila Vesna Šofranac.
On precizira i zašto su Poglavlja 23 i 24 najbitnija Evropi.
- Tu će morati da uslijede radikalni zahvati u načinu ponašanja, načinu razmišljanja, pristupu poslovima u Crnoj Gori. EU neće da gata što će se desiti kada neka evropska firma, koja dođe kod nas, eventualno dođe u spor sa nekom crnogorskom firmom, firmom nekog našeg građanina. Neće da gata hoće li ovdje toj kompaniji biti garantovano pravo na pravično suđenje u razumnom roku. Dakle, EU kad insistira na vladavini prava, prvo što ih interesuje jeste zaštita tržišne ekonomije. Zbog toga su pregovori u ovom dijelu najduži i mukotrpni.
Uz to, dodaje, moraće da se suštinski da se mijenja i obrazovanje pravnika, prije svega u sistemu precedentnog prava.
- Taj metod tumačenja prava je sastavni dio vladavine prava u praksi Evropskog suda za ljudska prava i praksi EU. To znači – jednako postupanje u jednakim i sličnim slučajevima, nejednako u nejednakim i različitim.
Vučinić kaže da će Crna Gora ubuduće morati više da vodi računa o materijalnom položaju zaposlenih u pravosuđu, jer je to „veoma bitna pretpostavka za nezavisno i nepristrasno suđenje“, koja će biti naglašena i tokom pregovora.
On podsjeća da Evropski sud za ljudska prava ocjenjuje sve ono što su uradili domaći sudovi, od Osnovnog, do Ustavnog suda. Kako se o njemu malo zna, ne samo u Crnoj Gori, nego i u Evropi, Vučinić kaže da nije riječ o sudu koji može da obara presude domaćih sudova, sud četvrte instance, već utvrđuje da li je povrijeđeno pravo Konvencije.
- Cilj presuda koje donosimo nije da se kazni država, iako se države de facto kažnjavaju, nego da se države članice naćeraju da poštuju standarde ljuskih prava, odnosno da te standarde primijene u svom pravnom sistemu. Sada, recimo, imamo nekoliko presuda protiv Crne Gore i one su već postale sastavni dio unutrašnjeg pravnog sistema. Čak imaju višu pravnu snagu nego domaći propisi.
Dodaje da, po Konvenciji, svaka država je dužna da izvrši presudu, ali Sud nema nikakve mehanizme da primijeni presudu. Pošto presuda postane pravosnažna, jedan primjerak se uruči državi, drugi Savjetu ministara, koji nadgleda kako država izvršava presudu.
Vučinić kaže da je do sada iz Crne Gore Sudu stiglo oko hiljadu žalbi. Skoro 90 odsto su neprihvatljive ili nedopustive, pa neće ni ući u meritorno razmatranje, a doneseno je 12 presuda protiv države Crne Gore: 11 u korist aplikanta, dakle protiv države Crne Gore, a jedna u njenu korist.
- Broj tužbi na prvi pogled može da upućuje na neke sistemske probleme, ali uopšte ne mora da znači... Građani Crne Gore žale se najčešće na šta i svi ostali u Evropi: na predugo suđenje, odnosno najviše se žale na Član 6 – pravično suđenje u razumnom roku. To je veliki evropski problem.
Vučinić kaže da je dosta slučajeva iz oblasti restitucije, ali će oni tek biti uzeti u razmatranje.
- Restitucija je generalno problem u bivšim socijalističkim državama, ali tu imamo veoma konzistentnu, veoma utemeljenu sudsku praksu i veoma važne presude protiv Poljske, Rumunije i Bugarske, koje su pravni orjentiri i presedani na osnovu kojih ćemo, vjerovatno, rješavati i odlučivati o slučajevima iz Crne Gore.
