Političke relacije Srbije i Crne Gore ponovo su ušle u negativnu fazu. Lagano buđenje bilateralnih odnosa, koje je uslijedilo tokom prošle godine, zaleđeno je najavom da će Podgorica i Priština, nakon uspostavljanja diplomatskih odnosa, uskoro razmijeniti ambasadore. Ambasador Srbije u Crnoj Gori Zoran Lutovac povučen je na konsultacije, bez naznaka da će se uskoro vratiti, a crnogorskoj ambasadi u Beogradu je uz demarš uručen i basnoslovni račun za rentiranje vile ''Crnogorka'' na Dedinju.
Pare ne poznaju granice: Pogoršanje političkih odnosa, koji su dosegli najniži nivo još iz vremena Vojislava Koštunice, nije praćeno pogoršanjm ekonomskih relacija. Naprotiv, Crna Gora je prvi spoljnotrgovinski partner Srbije, jedina država sa kojom Beograd ima suficit u trgovinskoj razmjeni.
U srpskoj javnosti je - uz osnivanje državnog preduzeća za kupovinu dijela Luke Bar i modernizaciju željezničkog transporta - pompezno plasirana najava o učešću na crnogorskim tenderima, što je podgrijalo ranije priče da bi Beograd, ovaj put ekonomski, mogao da posredno utiče i na političke odluke u Podgorici.
Ministar ekonomije Branko Vujović kaže za Portal Analitika da su srpski investitori dobrodošli na tenderima za privatizaciju dijela Luke Bar i Željeznice, pod uslovom da daju kvalitetne i dobre ponude koji odgovaraju uslovima tendera.
Vujović smatra da ne postoji bojazan da bi Srbija u slučaju da postane vlasnik dijela Luke Bar ili Željeznice mogla da politički utiče na Podgoricu.
- U pitanju je isključivo biznis. Ugovorima bi se precizno definisala osnovna djelatnost, način rada po našim propisima i zakonima...Ne znam kakve ko ima ambicije i razmišljanja, ali generalno nema bojazni - kaže Vujović, podsjećajući da je sa srpskim ministrom ekonomije Mlađanom Dinkićem potpisao ugovor o zaštiti investicija i ekonomskoj saradnji dvije države.
Biznis ali i politika: Zvanični Beograd javno iskazuje interesovanje za jačanje privrednih veza. Tako je srpski predsjednik Boris Tadić, u intervjuu dnevniku Dan, potvrdio namjeru srpskih preduzeća da učestvuju u najavljenim privatizacijama Luke Bar i Željeznice, ali kako je rekao na ''čisto ekonomskim principima''.
- Čist, račun duga ljubav. Naša ekonomska razmena je dobra, ali mislim da naši politički odnosi treba da stignu naše ekonomske odnose - kaže Tadić.
Politički analitičar Srđan Vukadinović smatra da će Srbija na svaki način, pa i na ekonomski, ''plesti mrežu'' da bi ostvarila značajan politički uticaj u Crnoj Gori.
- Ne treba sumnjati da će Beograd učešćem na tenderima za privatizaciju velikih crnogorskih kompanija, pokušati da i na taj način ostvari politički uticaj u Crnoj Gori. Ne treba imati iluziju da time što je Crna Gora samostalna država prestati interes Beograda nad Crnom Gorom - kazao je Vukadinović za Portal Analitika.
Da li Beograd prihvata nezavisnost Crne Gore: Da li se onda može govoriti, kao što je to premijer Đukanović nedavno ustvrdio, o odbijanju dijela srpske javnosti da prizna činjenicu da je Crna Gora nezavisna država?
Direktor Centra za regionalne studije iz Novog Sada, Aleksandar Popov za Portal Analitika kaže da je Srbija svjesna da je Crna Gora definitivno nezavisna država ali je očigledno da ''neke političke strukture ne žele da prihvate tu činjenicu''.
- Crna Gora se često tretira kao država koja je malo srpska a malo nije, nešto poput Republike Srpske posebno u konzervativnoj i nacionalističkoj javnosti, smatra Popov.
Srpski analitičar smatra da je politička ljutnja Beograda uslovljena činjenicom da se Crna Gora smatra najbližom državom Srbiji te je priznanje Kosova doživljeno kao ''izdaja'' u Beogradu. Zato je, smatra Popov, Beograd bio žestok prema Podgorici, ali i veoma blag prema drugim centrima država većih i moćnijih od Crne Gore.
- U pitanju je isključivio primjena sankcija prema onome koji je slabiji od tebe. Riječ je politici dvostrukih aršina, kaže Popov.
Jeremićeva prašina: U prilog tezi o pogoršanju odnosa ide i jučerašnja posjeta Vuka Jeremića Svetosavskim svečanostima u Bijelom Polju koja prethodno nije uredno najavljena crnogorskim državnim institucijama.
- To svjedoči o lošoj komunikaciji i nikada lošijim odnosima dvije države, navodi Popov dodajući da je na djelu pokušaj da se Crna Gora tretira kao srpska gubernija.
Međutim, zvanični Beograd zvanično i formalno priznaje nezavisnost Podgorici, a Podgorica tvrdi da uvažava interese Beograda, čak i kada, mimo volje Beograda, uspostavlja diplomatske odnose sa Kosovom. Na prvi pogled ne djeluje kao da se „braća“ baš razumiju.
- Srbija je spremna za okretanje nove stranice u odnosima sa Crnom Gorom, što podrazumijeva uvažavanje legitimnih državnih interesa obe države, kaže Boris Tadić.
Ako je to nova strategija srpskog državnog vrha onda o tom novom pristupu mnogi iz vrha srpske države - nijesu obaviješteni. Jer, o nivou realnih političkih odnosa Beograda i Podgorice, najbolje svjedoči sljedeći podatak: od svih susjednih zemalja koje su priznale Kosovo Srbija je povukla ambasadora jedino iz – Crne Gore.
N. Zečević
