Norveški autor i dramaturg Jun Fose (Jon Fosse) je dobitnik Nobelove nagrade za književnost za 2023. godinu. Priznanje mu je pripalo "za njegove inovativne drame i prozu koje daju glas neizrecivom", naveli su I Švedske akademije.
Akademija je istakla da je Fose, koji je rođen 1959. u Haugesundu na zapadnoj obali Norveške, napisao djela u raznim žanrovima, uključujući drame, novele, zbirke poezije, eseje, knjige za djecu, ali i da se bavio prevodilačkim radom.
Riječ je i o jednom od najizvođenijih dramaturga na svijetu.
"Fose spaja ukorijenjenost u jeziku i prirodi svog norveškog zaleđa sa umjetničkim tehnikama na tragu modernizma", kazao je član Švedske akademije, Anders Olson.
Na vijest o nagradi, Fose je izjavio da je "preplavljen emocijama i pomalo preplašen".
"Ovo vidim kao nagradu za književnost koja prije svega želi da je književnost, bez drugih primisli", naveo je u saopštenju.
Poznat kao "novi norveški", koji koristi samo 10% norveškog stanovništva, Foseova verzija jezika je razvijena u 19. vijeku sa ruralnim dijalektima kao osnovom, čime je postao alternativa dominantnoj upotrebi danskog, koja je uslijedila nakon skoro 400-godišnje unije sa tom zemljom.
Fose je istakao i da je za njega nagrada priznanje tog jezika i pokreta za njegovu promociju, te da je za nagradu dužan samom jeziku.
Norveški pisac najpoznatiji je po ciklusu romana "Septologija", koji je dovršio 2021. Foseova djela prevedena su na više od 40 jezika, a njegove drame izvedene više od 1.000 puta širom svijeta.
Prethodnih godina laureati su bili Ani Erno, Abdulrazak Gurna, Luiz Glik, Peter Handke i Olga Tokarčuk. Nobelova nagrada za književnost dodjeljuje se od 1901. godine, a prvi dobitnik bio je francuski pisac Sili Pridom. Nobelova nagrada za hemiju juče je dodijeljena Mungiju Bavendiju, Luisu E. Brusu i Alekseju Ekimovu za otkriće i razvoj kvantne tačke. Proglašeni su i dobitnici iz oblasti fizike, kao i medicine i fiziologije.
Nobelova nagrada za mir biće dodijeljena 6. oktobra, dok će laureat za ekonomiju biti poznat 9. oktobra.
