Ispred baraka u Aušvicu stoje dva kamena valjka. Vilhelm Brase, jedan od preživjelih logoraša se sjeća: „Upregli bi poljske sveštenike ispred valjaka umjesto konja. Prije rata tako teške valjke vukla su četiri para konja. U logoru vuklo bi ih dvadeset poljskih zatočenika cijelog dana – ako bi neki pao, valjak bi prešao preko njega i ubio ga“.
Vilhelm Brase uhapšen je u ljeto 1940. godine i poslat u Aušvic, jer je pokušao da od nacista pobegne u Mađarsku. Preživio je pakao jer je umio da fotografiše i tako postao logorski fotograf. Snimio je portrete zatočenika koji su danas postavljeni duž hodnika baraka – svakog dana kroz sočivo foto-aparata gledao je sto do 150 puta smrti u oči.
Mengele nije bio jedini doktor smrti: U Aušvicu je eksperimentisao i doktor smrti Mengele, ali nije bio jedini koji se bavio eksperimentima na živim ljudima. Brase se sjeća i logorskog ljekara Kremera i eksperimenta sa dvojicom logoraša:
„Kada sam ih snimio, sasvim gole, doktor Kremer im je dao smrtonosnu injekciju. Nakon što su umrli dvojica poljskih ljekara morali su iz svežih leševa da izvade jetru. Kremer je istraživao kako izgleda jetra potpuno izgladnjelog čovjeka“.
Nikad više fotograf: Brase je pokušao i posle rata da radi kao fotograf, ali nije mogao – uvijek je kroz sočivo video ponižene i uplašene logoraše. Tokom 62 godine braka sa suprugom Stanislavom nikada nije razgovarao o Aušvicu. Sada, povodom 65. godišnjice oslobođenja vratiće se još jedanput kako bi video sapatnike iz tih godina – svakog dana ih je sve manje. Kaže da je važno da se o toj istoriji i dalje govori, ali je podjednako važno pomirenje:
„Ne mrzim. Jedino mi je mučno što su Nemci uradili tako grozne stvari, jer sam ih poznavao od pre rata – bili su to kulturni ljudi. A njihovi esesovci bili su strašni. I zato mi je mučno.“
Radio Dojče Vele
