Nije prihvatljivo da se pumpna stanica, koja je naknadno predviđena da bude dio budućeg postrojenja za tretman otpadnih voda, gradi na lokaciji u Ulici 30. septembar. Riječ je o urbanom prostoru pa bi takav objekat imao višestruke negativne posljedice.
Takav stav je grupa građana Rožaja saopštila tokom javne rasprave o Elaboratu o procjeni uticaja na životnu sredinu za projekat Izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Rožajama. Oni zahtijevaju da se projekat realizuje po izvornom rješenju – koje ne predviđa izgradnju pumpe.
Jedan od predstavnika građana Ismet Isko Ganić objašnjava da se lokacija nalazi u jednom od dva istorijska gradska jezgra gdje se i formiralo urbano Rožaje.
2Svega pedesetak metara udaljeno je arheološko nalazište stara rožajska tvrđava Gradina, Muzej Ganića kula, zatim budući islamski turistički centar koji će sa Ganića kulom praviti kompleks. Uz lokaciju se nalazi jedini tržni centar u Rožajama čiji su vlasnici najavili zatvaranje ukoliko se pristupi izgradnji pumpe. U opštinskom planu zaštite i spašavanja lokacija se tretira kao izuzetno plavno područje sa posebnim mjerama zaštite i spašavanja od poplava", objašnjava Ganić.
Treba, kaže, uzeti u obzir da je ta lokacija raskrsnica tri države, jedan od tri glavna ulaza u državu.
"Turiste bismo u slučaju izgradnje pumpe dočekivali neprijatnim mirisima koji će se neminovno stvarati – metan, amonijak, ugljen-dioksid ... Pala bi vrijednost okolnih nekretnina. Podgoričani koji žive u blizini Tržnog centra Big fešn i Krivog mosta znaju o čemu govorim", upozorava Ganić.
Projekat
Po njegovim riječima pumpna stanica uopšte nije bila planirana glavnim i revidovanim projektom koji je urađen 2022. godine. Nema je ni u o Elaboratu o procjeni uticaja tog projekta na životnu sredinu koji je pripremila firma Green Environment Services d.o.o.
"Pumpna stanica nije uopšte bila planirana. Glavnim projektom predviđeno je, a što se poklapa sa PUP-om, da se koristi prednost Rožaja - prirodan pad, te da bude gravitaciona kanalizacija, koja će se pružati nizvodno, niz rijeku Ibar sve do lokacije postrojenja na lokaciji Zeleni. To je ocijenjeno kao najbolje rješenje. U međuvremenu je dio projekta izmijenjen na način što su na glavnom sabirnom – kanalizacionom cjevovodu u Ulici 30. septembar, inače zemljištu porodice Ganić, naknadno umetnuli pumpnu stanicu – kolektorsku pumpu. Njena bi uloga bila da do nivoa nadmorske visine svu kanalizaciju i otpadne vodu pumpama, vještački uzdiže na viši nivo – nadmorsku visinu i time bi se otpadne vode u dužini od 500 metara dalje opet slobodnim padom odvodile, ispod ili pored magistralnog puta Rožaje - Granični prelaz Dračenovac u pravcu Srbije, a nakon tih 500 metara ponovo bi slobodnim padom cjevovod spuštao u korito rijeke Ibar i dalje odvodile do budućeg postrojenja", objašnjava Ganić.
On u ime građana naglašava da nijesu protiv izgradnje postrojenja.
"Naprotiv, svi smo svjesni da je postrojenje neophodno, svi želimo čist Ibar. Urađena su dva elaborata, u oba se govori o gravitacionom padu, pumpa se ne spominje. Pitamo se, odakle investitoru pravo da radi van projektne dokumentacije i zbog čega. Nećemo na to pristati i počeli smo borbu za svoja prava. Za početak, informisali smo sve opštinske i državne organe o ovom problemu, informisaćemo i relevantne međunarodne adrese. Jer, od ovakvog projekta građani koristi nemaju, a ko ima vidjećemo", kaže Ganić.
Dužina mreže
Prema projektu, postrojenje sa pratećim objektima gradiće se u industrijskoj zoni Zeleni, biće kapaciteta 10.000 do 15.000 stanovnika. Dužina prateće kanalizacione mreže je 13,7 kilometara.
"Radovi će se izvoditi prema projektnoj dokumentaciji koju su uradila preduzeća „HydroGIS System“ d.o.o. Podgorica i „Inter Project“, d.o.o. Podgorica. Ažurirana verzija Studije izvodljivosti (februar 2020) pokazala da je najjeftinija, a sa istim uticajem na životnu sredinu kao i druge dvije odabrana T1 - Konvencionalan proces aktivnog mulja sa aerobnom stabilizacijom mulja (CAS)", navedeno je u Elaboratu.
U tom dokumentu se konstatuje da Rožaje nema postrojenje za prečišćavanja, pa se otpadne vode neprerađene ispuštaju direktno u rijeku Ibar. Oko 10.700 korisnika priključeno je na sistem sakupljanja otpadnih voda, što predstavlja oko 78 odsto stanovništva.
"Ukupna dužina kanalizacionog sistema je oko 32 kilometra. Mrežu fekalne kanalizacije koristi oko 8.000 stanovnika, što čini 62 odsto gradskog i prigradskog stanovništva. Otpadne vode se iz gradske kanalizacije, preko 24 ispusta, izlivaju u Ibar i njegove pritoke. Ispuštanje otpadnih voda je nekontrolisano i ne nadgleda se, ne vrše se mjerenja protoka, a kvalitet vode kontroliše se vrlo povremeno i nepravilno. Osim tih većih, direktno se izlivaju otpadne vode i preko 50 ilegalnih individualnih ispusta. Dužina atmosferske mreže je znatno manja od fekalne i iznosi oko tri kilometra i uglavnom se nalazi sa desne strane Ibra", navedeno je u Elaboratu.
Ibar zagađen
Na budućem postrojenju vršiće se tretman upotrijebljenih voda. Najveći udio čine fekalne, tj. sanitarne otpadne vode, iz domaćinstava, kojima se u zavisnosti od stepena aktivnosti industrije, pridružuju i industrijske otpadne vode. Glavni cilj jeste zaštita rijeke Ibar od zagađenja i postizanje kvaliteta otpadnih voda u skladu sa zahtjevima relevantnog nacionalnog i zakonodavstva Evropske unije.
Recipijent prečišćene otpadne vode sa budućeg postrojenja biće rijeka Ibar, a one će isticati u rijeku u podnožju postrojenja, sa desne obale, naspram pogona „Bilje“.
"Kvalitet vode Ibra, prema Uredbi o klasifikaciji i kategorizaciji površinskih i podzemnih voda pripada kategoriji I – slatka voda klase A1, S i K1, dok nizvodno od Rožaja pripada kategoriji II – klase A2, C i K2. Medutim, rezultati mjerenja kvaliteta vode, koja je sproveo Zavod za hidrometeorologiju i seizmologiju za period od 2006. do 2010. godine na dva mjerna mesta, pokazali su da prema vrijednostima određenih parametara, rijeka Ibar odstupa iz okvira klase A1, čak i na mjernom mjestu uzvodno od Rožaja i da se uglavnom može svrstati u klasu A2. Nizvodno od Rožaja, na mjernoj stanici „Bać“ voda je pripadala kategoriji II – klase A2, C i K2", navode autori Elaborata.
Prema monitoringu kvaliteta vode Agencije za zaštitu životne sredine, Ibar je jedna od najzagađenijih rijeka u Crnoj Gori.
Izgradnja postrojenja za tretman otpadnih voda u Rožajama je strateški projekat, nalazi se na listi prioritetnih infrastrukturnih projekata za oblast životne sredine koja je usvojena u decembru 2021. godine.
U Vladinoj informaciji iz decembra prošle godine navodi se da je procijenjena vrijednost projekta 16,1 miliona eura, da će se finansirati grant sredstvima Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF) u iznosu od 11,2 miliona eura i kredtitom Evropske investicione banke (EIB) u iznosu od pet miliona eura.
