Burna istorija naroda Istočne Evrope može se opisati riječima kojima Česlav Miloš u knjizi Duga Evropa govori o Bjelorusima. Nikad im nije bilo dobro, i kao ulovljenoj ribi, piše Miloš, dato im je da biraju između lonca i tiganja, to jeste između polonizacije i rusifikacije. Danas znamo gdje su, zahvaljujući Lukašenku, predsjedniku koji još traje, a pamtimo ga još od vremena Miloševića. Bjelorusi su samo dio mozaika u priči o drugima, priča Letonaca, Litvijaca, Estonaca, Ukrajinaca, Poljaka. Različite priče takmičenja među susjedima, skupa emocionalnih sudara koje opisuje Miloš u svojoj priči o istoku Evrope. Ne zaboravimo Jevreje. Vilnus je nekada nazivan Jerusalimom Sjevera. Antisemitizam je bio zajednička platforma mnogih koji su se odricali mnogokulturnog nasljeđa. Milioni Jevreja su doživjeli holokaust, a Rusi su u besramnoj agresiji na Ukrajinu pogodili i spomenik žrtvama holokausta u Kijevu.
Neko reče da proslava 9. maja na Crvenom trgu u Moskvi nikada neće više biti ista nakon ovog sramnog čina Rusije. Garant toga su mnogobrojni Rusi koji dižu glas protiv Putina. Disidenstvo je konstanta Rusije različitih sistema od carske, sovjetske, staljinističke do Rusije nakon Perestrojke, a posebno današnje putinovske. Mihail Šiškin, savremeni ruski pisac iz emigracije, početkom marta objavljuje javno pismo. Ovaj rat nije počeo sada, već 2014. Zapad to nije želio da shvati i ponašao se kao da se ništa strašno ne dešava. Svih ovih godina, pokušavao sam da svojim javnim nastupima i pisanjem objasnim ljudima ko je zapravo Putin. Nije mi pošlo za rukom. Ali sada se Putin sam predstavio. Ja sam Rus. U ime mog naroda, moje države kao i u moje lično ime, Putin čini monstruozan zločin. Putin nije Rusija. Rusija osjeća bol i stid. U ime moje Rusije i u svoje ime, molim Ukrajince za oproštaj. Isto tako znam da zbog svega što se tamo čini, nemoguće je oprostiti. Beznadežna situacija za jednu tako veliku zemlju i kulturu, u kojoj se tako uporno obnavlja politika moćnika koji zatiru sposobnost intelektualnog razumijevanja, hapse i guše, progone i ubijaju. Zemlja u kojoj je nakon veličanstvene ruske avangarde moguć socrealizam i progon najboljih. Socijalistički realizam Staljinove Rusije nije bio ništa drugo do bauk cenzure pomoću koga su progonjeni i uklanjani ,,istinska umjetnost“ i njeni tvorci, kako to ističe Boris Grojs u svojoj knjizi Umjetnost utopije.
Urbicid kome svjedočimo gledajući slike iz Ukrajine predstavlja jezivu sliku koja priziva iskustva mnogih gradova koji su stradali u ratovima. Najbliži našem vremenu i prostoru i najbrutalnije razoren grad Vukovar ili ranjeni Mostar i Sarajevo. Irački Mosul, drevni grad. Damask. Bejrut, Pariz Mediterana. Ili u mirnodopskim uslovima Bukurešt koga je Čaušesku porušio u značajnom procentu da bi realizovao svoju viziju grada. Podgorica na kraju Drugog svjetskog rata, i Beograd na početku istog. Poljska Varšava i njemački Drezden, gradovi nestali u Drugom svjetskom ratu. Varšava danas kao sasvim novi grad i obnovljeni Drezden kao podvig ujedinjene Njemačke danas. Hirošima i Nagasaki, nestali od dejstva atomske bombe. Iskustva ratova kroz urbicid pokazuju razorne efekte pokrenutog zla, uništenje ljudi i njihovih znanja da kroz gradove stvore sliku o sopstvenoj kulturi.
Razmišljanje o Kijevu koga Rusi ruše nemilosrdno, kao i mnoge druge ukrajinske gradove imaće sudbinu svih rušenih i srušenih gradova, ali jedno je važno. Da grad duhovno ne nestane, jer fizički nestanak poput mnogih drugih koji su pretrpjeli sličnu sudbinu svjedoči i njihovo ponovno rađanje.
Kultura otpora koja nastaje u savremenom svijetu uliva nadu da se oko Ukrajine okuplja i evropska ljevica i evropska desnica, i ne samo evropska. Trenutak koji upozorava na sve neukusne igre savremenih društava, trenutak koji upozorava na postojanje onih koji žive zarobljeni u mitovima, posebno onim savremenim koji opisuju postojeće kao vječno. A to jeste narativ desnice uvijek, koja se plaši revolucije. Revolucija slobodnog svijeta mora potvrditi stečena prava, koja kao i bilo koja druga stečena prava nije datost za sva vremena. Otužno izgledaju svi oni koji žive izvan pokrenute kulture otpora. Otužni posebno u današnjoj Crnoj Gori, oni koji pod geslom neutralnosti ili relativizacije pokušavaju da prikriju sav jad i bijedu sopstvene politike. Slava Herojima, Slava Ukrajini!
