Sredinu XX vijeka obilježila je pojava tzv. „modernih totalitarnih diktatura“, to jest fašizma i komunizma. Danas je manje ogoljenih diktatura, ali one druge, tzv. „puzajuće ili meke diktature“ nijesu ništa manje opasne. Savremeni diktatori (kao pojedinci i kao režimi) svoja nastojanja kamufliraju koristeći „etnički nacionalizam i socijalnu pravdu“. Čim steknu neku većinu, krenu u izmjene zakona, podređujući ih svojim nakanama, da bi lakše i dugoročnije učvrstili vlast. Pokušavaju se ukinuti mediji koje ne kontrolišu i zastrašiti slobodnomisleći ljudi. U posebnim slučajevima na udaru su državni simboli, nacionalna obilježja, jezik.
Crna Gora je u vrijeme poslije Prvog svjetskog rata bila obuhvaćena aneksijom od strane Srbije i tako uključena u sastav nove države – Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Nelegalno ukidanje države i Crnogorske pravoslavne crkve nakon 1918. godine dodatno je garnirano „krvavim bijelim terorom“, odnosno pogromima i besprimjernom diktaturom. Nažalost, današnja naci čeda provodnika tih zlokobnih radnji na uništenju Crne Gore nastoje svojevrsnim „blic krigom“ da instaliraju „meku diktaturu“, nakon koje bi slijedio lagani prijelaz na otvorenu i tešku diktaturu. To bi im bilo olakšano, ako bi do kraja uspjeli da pogaze sve zakonske i ustavne norme. Na moralne je besmisleno pozivati ih, jer je odavno vidljivo da one nijesu sastavni dio novih političkih nomenklatura.
Zvanično, diktaturu u Kraljevini SHS obznanio je kralj Aleksandar I Karađorđević, 6. januara 1929. godine. Zbog toga se taj period naziva Šestojanuarska diktatura. Kralj je raspuštio Narodnu skupštinu i zabranio rad političkih stranaka i političke i sindikalne skupove. Uvedena je cenzura, a posebno je proklamovano „integralno jugoslovenstvo“. Jedini otpor je stigao od Komunističke partije, koja je pozvala na oružani otpor i borbu za nacionalna i radnička prava. Njihov otpor je u krvi ugušen.
Zanimljivo je da je nakon ubistva Bracana Bracanovića, političkog radnika i komuniste (koji je rođen u Stijeni Piperskoj) i saznanja da postoji veliki broj političkih ubistava (među kojima i 39 komunista), u Beograd, na adresu ministra Petra Živkovića stigao protest svjetskih istaknutih intelektualaca protiv „belog (reakcionarnog) terora u Jugoslaviji“, koji je objavljen u listu „Proleter“, 1. decembra 1929. Među potpisnicima protesta bio je i Albert Ajnštajn.
No, prije tog zvaničnog proglašenja diktature, Crna Gora je, kako smo naveli, preživjela neke od najtežih perioda svoje istorije. Osim nestanka države, crkve i nacionalnog imena, počeo je krvavi bijeli teror nad onima koji se nijesu mirili sa načinom ukidanja države. Od strane vlasti, uz pogrome, krenulo je i sprovođenje genocidnih zakona. O tome je svojevremeno izvještavala beogradska štampa: „U gonjenju i maltretiranju svojih protivnika, današnji režim je postao bezobziran. Pored toga što je zaveo sistem ubistava po zatvorima, kaznene vojničke ekspedicije po selima, kontribucije, pljačku i otimačinu, on je u poslednje vreme zaveo i sistem izumiranja. Svima onim plemenima, kao što su Cuce, Bjelopavlići i druga koja su u nemilosti kod režima, zabranjeno je da mogu ma šta sijati i zasađivati u zemlju. Ako bi se neko drznuo da usije ma šta od životnih namirnica kao npr. žito, krompir, luk ili ma što drugo, on ima da iskusi teške »zakonske posledice«. Uz to, srpske okupacione vlasti uvele su apsurdne propise, od zabrane nošenja crnogorske kape, koju su tek dozvolili poslije 10 godina, ako se na nju stavi krst sa ona 4 ognjila, koje poluobrazovani čitaju kao 4S, što služi za mitomanske izmišljotine. Da dodamo i uvedeni porez na motike, na prozore itd.
Izmasakrirani komite ispred Saborne crkve Sv. Vasilija Ostroškog u Nikšiću
Uz neke druge bestijalnosti, zabilježene su grozote sa mučenjem, silovanjem i ubijanjem žena, majki, supruga i sestara komita. Srpski novinar Pantelija Jovović, na osnovu izvještaja Jovana Plamenca, pisao je o tim teškim danima: „1918. i 1919. godine Crna Gora je svedena na groblje. Zapaljeno je hiljade kuća i pobijeno na hiljade Crnogoraca... Žene, đeca i nemoćni starci bacani su živi u vatru; đeca koju su bacali sa prozora padala su na bajonete koji su ih spremni čekali. Nesrećnicima koji su davali znake života kidali su uši, jezik, nos... Žene su silovane; vezivali su im ispod suknje mačke koje su, podivljale zbog udaraca štapom, kidale tijela ovih nesrećnica“. Vrlo je zanimljivo da su nešto kasnije, tokom Drugog svjetskog rata, u logoru Jasenovac i ustaše primjenjivale ovakav model mučenja.
Između dva svjetska rata u Crnoj Gori nije otvorena nijedna značajnija visokoškolska ustanova. Da ponovimo: za razvoj Crne Gore uloženo je samo 20 dinara po glavi stanovnika, dok je u istom periodu u Sloveniju uloženo čak 2.800 dinara po stanovniku! Ratna odšteta dodijeljena Crnoj Gori je opljačkana i korišćena za viceve o lijenim Crnogorcima. Do 1935. nije bio podignut ni „metar željezničke pruge, kolskih puteva, nijesu dobili ni jednu bolnicu, niti i jednu privrednu ustanovu“. Glavne investicije bile su u gradnju žandarmerijskih stanica.
U takvim uslovima normalno je bilo da se narodni bunt ne prekida. Na godišnjicu demonstracija protiv jugoslovenskog režima, održanih 26. juna 1936. godine na Belvederu, Crnogorska narodna omladina izdala je proglas koji opominje i obavezuje i koji donosimo u cjelosti. Čini se da neke poruke ni poslije 85 godina ne gube na snazi i aktuelnosti.
Proglas Crnogorskome narodu od Crnogorske narodne omladine, na godišnjicu Belvedera, 1937.
CRNOGORSKOME NARODU!
26. juna ove godine navršava se godina dana otkako je izvršen sraman zločin na Belvederu od strane beogradskih krvavih vlastodržaca. Navršava se godina dana od mučkog ubijstva iz zasjede i s leđa, koje su srbijanski žandari, plotunima iz mitraljeza i pušaka, izvršili nad golorukim narodnim borcima: Vukmanovićem, Ražnatovićem, Jovićevićem, Šofrancem, Petričevićem i Vujovićem.
Pored ubijenih narodnih junaka, koji su položili svoje živote za slobodu i ravnopravnost crnogorskog naroda, našli su se pod Belvederom desetine ranjenih seljaka, koji su se sklonili u obližnja sela iz straha od srbijanskih zulumćara. Potsjećajući crnogorski narod na ovaj mučki zločin beogradskih vlastodržaca, crnogorska omladina, koja se iskreno bori za dobro svoga naroda i kojoj teško padaju sva bezakonja i zločinačka djela srbijanskih bankara i đenerala, ne može a da se ne sjeti niza drugih zločina od 1918. godine na ovamo.
Ko se ne sjeća mučeničke smrti majke, žene i djeteta narodnog borca Petra Zvicera, koje su srbijanski žandari zatvorili u kuću i u njoj žive zapalili? Ko se ne sjeća mučkog ubijstva narodnog borca Šćepana Mijuškovića, koji je, sav izmrcvaren, bačen u jamu nedaleko od Nikšića, gdje je poslije nekoliko dana pronađen? Zar da ne potsjetimo Crnogorce na ubijstva nekoliko narodnih boraca prilikom tobožnjeg bjegstva iz cetinjskog istražnog zatvora? Zar možemo da zaboravimo na stotine političkih osuđenika iz Crne Gore, koji su godinama čamili po jugoslovenskim tamnicama, a mnogi još i danas čame? Zar da se ne sjetimo velikog narodnog junaka Petka Miletića, koji je mjesecima mučen u zloglasnoj beogradskoj Glavnjači i bez ikakvih dokaza osuđen na 7 godina robije? Naša nabrajanja bila bi beskonačna, jer je sve mučke i gnusne zločine beogradskih vlastodržaca nemoguće nabrojiti. Ubistva, mučenja, progoni i slanja na robiju nevinih radnika, seljaka i školovanih ljudi; bestidna pljačka siromašnog naroda Crne Gore; potpuna nacionalna obespravljenost Crnogoraca – to je bilans rada sviju protivnarodnih režima od 1918 godine na ovamo.
Krvava strahovlada Stojadinović – Spaho – Korošec sprovodi najbrutalniji teror nad crnogorskim narodom kao i nad ostalim ugnjetanim i obespravljenim narodima Jugoslavije. Uz blagoslov popa Korošeca izvršena su ubijstva na Belvederu, u Crmnici, u Baranima kod Peći, u Podgorici i u Beogradu. Uz njegov blagoslov su stotine Crnogoraca zvjerski mučeni u Dubrovačkoj i Sarajevskoj glavnjači. Pod Stojadinović – Koroščevim režimom čame stotine antifašističkih boraca po raznim tamnicama Jugoslavije. U unutrašnjoj politici protivnarodna Stojadinović – Koroščeva vlada vodi politiku pljačke i nacionalnog ugnjetavanja; a svojom spoljnjom politikom ona priprema nov pokolj narodima Jugoslavije povezujući se sa Musolinijem i Hitlerom, a odvajajući te narode od isprobanih prijatelja i saveznika: Francuske, Čehoslovačke, Sovjetske Rusije i ostalih demokratskih zemalja.
Mi, crnogorska narodna omladina, koristimo godišnji pomen Belvederskim žrtvama da javno i iskreno pozovemo sve one Crnogorce koji se ne slažu sa današnjim režimom, na zajedničku borbu protiv današnje nenarodne vlade. U Crnoj Gori moramo ostvariti narodnu slogu i tako ujedinjeni povesti borbu za demokratiju i slobodu i za bratsku ravnopravnost crnogorskog naroda s ostalim narodima Jugoslavije. Nasuprot fašističkog fronta Petra Živkovića, Barićevića, Hođere i Ljotića, čiji rad omogućava i blagosilja današnja krvava vlada, mora se stvoriti Narodni Front Slobode, koji će zadati smrtni udarac fašizmu i današnjoj nasilničkoj i protivnarodnoj vladi Stojadinović – Korošec – Spaho i tako vratiti narodu otete slobode.
Odajući poštu palim borcima na Belvederu, mi se zavjetujemo, da ćemo ići njihovim stopama i kličemo:
Slava žrtvama palim na Belvederu! Slava svim ostalim borcima, palim za narodna prava i slobode! Živjeli utamničeni narodni borci! Živio Narodni Front Slobode! Dolje nenarodna i krvoločna vlada Milana Stojadinovića!
CRNOGORSKA NARODNA OMLADINA
