„Kroz ova mjerila, koja se tiču poglavlja 23 i 24, od Crne Gore se zahtijeva da osigura potpunu zaštitu temeljnih prava, kroz punu implementaciju Evropske konvencije o ljudskim pravima i presuda Evropskog suda za ljudska prava, ne samo zakonski, već i u praksi. Uzevši u obzir da praksa Evropskog suda za ljudska prava nalaže da države treba da uspostave brz, transparentan i pritupačan proces pravnog prepoznavanja rodnog identiteta, bez preduslova poput sterilizacije, te medicinskih intervencija koje mogu dovesti do sterilizacije (poput hormonske terapije), jasno je da bi usvajanje Zakona o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja, značajno unaprijedilo poštovanje ljudskih prava u Crnoj Gori, te Konvencije i međunarodnih obaveza, ali i proces evropskih integracija Crne Gore. Podsjećamo da je Crna Gora i dalje jedna od svega 9 zemalja koje zahtijevaju prinudnu sterilizaciju trans osoba kao preduslov za pravno prepoznavanje rodnog identiteta“, saopštili su oni.
Ova mjerila potvrđuju dugogodišnje stavove civilnog sektora da, kako su kazali, zakonska regulativa nije potpuna bez omogućavanja efikasne implementacije iste.
„Takođe, u završnim mjerilima urgira se i efikasna implementacija preporuka Evropskog komiteta za sprečavanje mučenja i nečovječnog ponašanja ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja (CPT). Ove preporuke, u okviru izvještaja za 2023. godinu, naglašavaju i obavezu države da uspostavi mjere zaštite za transrodne osobe u zatvoru, kao i da omogući pravno prepoznavanje roda bez sterilizacije“, poručuju iz Spektre.
Evropska Unija pozvala je i na pružanje posebne pažnje naporima za istrebljenje rodno zasnovanog nasilja, kao i, navode, kredibilnu i sistemsku zaštitu prava LGBTIQ lica, uključujući i harmonizaciju pravnog sistema sa Zakonom o životnom partnerstvu lica istog pola.
„Završna mjerila pokazuju da bez usvajanja zakonskih rješenja i njihove implementacije koja omogućavaju puno poštovanje osnovnih ljudskih prava svima,neće biti moguće zatvaranje ključnih poglavlja za pristup Crne Gore Evropskoj Uniji. Uprkos činjenici da svjedočimo raznim naporima opstrukcije našeg evropskog puta, koji se ogledaju kako u ugrožavanju mira i stabilnosti zemlje i regiona, tako i političkim kalkulacijama i trgovini, pozivamo donosioce odluka unutar Vlade i Skupštine Crne Gore da se odgovorno odnesu prema ljudskim pravima, da pokažu hrabrost i odlučnost da jednako predstavljaju i štite sve građane i građanke Crne Gore, i da vode Crnu Goru ka Evropskoj uniji principijelno. Usvajanje Zakona o pravnom prepoznavanju rodnog identiteta na osnovu samoodređenja je obaveza na koju su se obavezale sve Vlade, uključujući aktuelnu, kroz usvojene Strategije, ali i Plan pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji“, kazali su oni.
Svi znamo da, poručuju oni, dobijanje pozitivnog IBAR izvještaja nije finalni korak ka pristupu i ako želimo da Crna Gora uskoro postane punopravna članica EU, unapređivanje stanja ljudskih prava, a naročito marginalizovanih grupa mora biti imperativ.
