Svakodnevno, okruženi smo pisanim riječima koje primamo kroz različite medije, a samim tim okruženi smo i tipografijom, koja nije slučajno odabrana. Odabir tipografije utiče na našu percepciju riječi koje čitamo, utiče na čitkost i funkcionalnost teksta, kao i na značenje poruke koju tekst nosi.
Da bi smo utvrdili zašto je tipografija važna potrebno je da prvo definišemo tipografiju.
Šta je tipografija?
Tipografija je disciplina slaganja i kreiranja slova i teksta, koja čini da tekst bude čitak i funkcionalan, a u isto vrijeme i vizuelno prilagođen namjeni koju ima. Tipografiju čini stil slova, odnosno fonta, koji definiše izgled pojedinačnih karaktera nekog pisma. To znači da su u okviru jednog fonta definisani oblik i veličina svih slova, znakova interpunkcije, dijakritičkih znakova i svih ostalih specifičnih znakova koje neko pismo ima. Osim toga tipografija se bavi razmacima između pojedinačnih slova i riječi, kao i širinom i visinom svih znakova.
Nastankom prve štamparske prese tipografija počinje svoju bogatu istoriju, nakon vjekova ručno ispisivane kaligrafije. Istorijski podaci kazuju da je prva štamparska presa nastala u jedanaestom vijeku u Istočnoj Aziji, mnogo prije Gutembergove štamparije koja je najčešće naša prva pomisao kada govorimo o nastanku štampe. Svakako Gutembergova štamparija i njegova prva knjiga imale su nemjerljiv značaj za razvoj tipografije, a font korišten u Gutembergovoj Bibliji poznat je i danas u svoj svojoj raskoši i ljepoti.
Rađanjem digitalnog svijeta dolazi do ekspanzije tipografije jer je tehnologija omogućila veoma jednostavno kreiranje fontova. Zahvaljujući tome, danas imamo veliki broj fontova različitih stilova i namjena. U savremenom svijetu svaka kompanija ili brend ima svoj font koji odgovara njihovim potrebama, osobinama kompanije i vrijednostima koje njeguju.
Zašto je tipografija važna?
Važno je da razumijemo da je tipografija mnogo više od odabira lijepog fonta, da njena uloga nije samo estetska i ne čini samo tekst koji gledamo interesantnijim ili vizuelno privlačniji. Tipografija direktno utiče na funkcionalnost poruke koja se napisanim tekstom šalje. Tipografija daje karakter napisanom tekstu i prenosi emociju na onog ko čita.
Loš odabir tipografije može učiniti da poruka koju šaljete ne bude ozbiljno shvaćena ili bude pogrešno shvaćena. Takođe, pogrešno odabrana tipografija može tekst učiniti nečitkim što će kod posmatrača stvoriti odbojnost prema čitanju.
Veoma prost način da potvrdimo tvrdnju da osim odabira riječi i odabira fonta, kojim su riječi ispisane utiče na doživljaj, je poruka na sljedećoj fotografiji. Iste riječi, napisane različitim fontom mogu imati pozitivno ili negativno značenje u zavisnosti od fonta kojim su napisane.
Brojni su razlozi zašto je tipografija važna, a među njima je činjenica da fontovi pomažu konzistentnosti vizuelnog ideniteta nekog brenda. Konzistentna upotreba nekog fonta učiniće taj brend prepoznatljivim, naročito ako je font koji koristi kreiran u odnosu na njene potrebe. Fontovi mogu pomoći stvaranju hijerarhije u nekom tekstu, odvajanjem manje bitnog od više bitnog i to upotrebom različitih varijacija iz iste porodice.
Tako tipografija slovima daje glas i čini da napisani tekst oživi, da kroz font prenose raspoloženje i emociju.
Stilovi u tipografiji
Veliki broj fontova izrodio je i različite stilove u kreiranja tipografije, pa je danas izučavanje tipografije veoma složeno i rasprostranjeno, ipak u osnovi razumijemo pet osnovnih podjela na: serif, san serif (fontovi bez serifa), script, displej i monospace. Naravno, ne smijemo izostaviti, da su prvi fontovi bili gotski fontovi odnosmo Blackletter fontovi.
Mali ukrasi koje nekada vidite na krajevima slova nazivaju se serifi, tako su fontovi koji sadrže ove ukrase serifni fontovi. Sa druge strane, fontovi koji ne sadrže ove dodatke na krajevima su fontovi bez serifa (san serifni fontovi). Ova dva stila veoma su česta i njihova upotreba veoma je zastupljena, uglavnom se mogu uspješno koristiti i za naslove ili ispisivanje cijelih strana teksta, kao i za kreiranje elemenata vizuelnog identiteta poput logotipa.
Kao jedan od najstarijih stilova serifna tipografija se tokom godina u odnosu na različite potrebe, razvijala i mijenjala, pa tako sada prepoznajemo; serife starog stila oko 1500. godine, tranzicione serife koji se prvi put pojavljuju oko 1700. godine, nakon čega slijede moderni serifi oko 1800. godine i na kraju slab serifi. Iako svi sadrže serife na krajevima, njihova veličina, oblika ili razmak se razlikuju u odnosu na podvrstu kojoj pripadaju.
Bez serifni fontovi pojavljuju se početkom dvadesetog vijeka što predstavlja veliku transformaciju, nakon vjekova serifne tipografije. Prvi fontovi bez serifa nazivaju se grotesknim fontovima zbog odbijanja upotrebe serifa koji su smatrani elegantnijim, a njihovi nasljednici su neo-groteske dizajnirani da budu čitljiviji od prethodnih, sa veoma čistim i jasnim dizajnom. Ovom stilu pripada i porodica fontova Helvetika, koja je jedan od najpoznatijih i najboljih fontova ikada kreirana. Tokom dvadesetog vijeka razvile su se još dvije vrste bez serifnih fontova, a to su geometrijski i humanistički stil, veoma savremenog stila koji često zbog estetike žrtvuju čitljivost.
Script fontove najjednostavnije bi mogli objasniti kao fontove koji oponašaju rukopis, kreirani da asociraju na kaligrafiju ili rukom pisane tekstove. Monospace fontovi imaju jednake razmake između svih slova i znakova, dok su displej fontovi uglavnom namijenjeni pisanju naslova.
